Κυκλοφορεί ευρέως, θα έλεγα ότι είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι οι πυρκαγιές στα δάση είναι δράση εμπρηστών για λογαριασμό όσων θέλουν να κατασκευάσουν αιολικά πάρκα. Η «τερατολογία» ελκυστική, μαγνητίζει όταν δεν απαντάται επισήμως. Το σφάλμα αυτό διαιωνίζει «βεβαιότητες» που κυκλοφορούν αστραπιαία μέσα στην ανεξέλεγκτη κοινωνική δικτύωση.
Ο εμπρησμός δασών με πρόθεση την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, κορυφαίο παραμύθι μεταξύ των συνωμοσιολόγων. Επηρεάζει άσχετους, αφελείς, εύπιστους, ανενημέρωτους πολίτες που αναπαράγουν το ψέμα με την «απολυτότητα» της δήθεν έγκυρης πληροφορίας. Όσο μεγαλύτερο το ψέμα, όσο πιο ακραία η ανακρίβεια τόσο μεγαλύτερη η εμβέλεια της παραπληροφόρησης. Τα πραγματικά δεδομένα όμως διαψεύδουν τη συνωμοσιολογία και τη διασπορά της διαστρεβλωτικής ανοησίας. Υπό την προϋπόθεση ότι προηγουμένως πρέπει η αλήθεια να γίνει γνωστή στο ευρύ κοινό…
Αναληθής λοιπόν και άκυρη, προφανώς, η «βεβαιότητα» ότι απαγορεύεται εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε αναδασωτέα έκταση. Αντιθέτως επιτρέπεται: Με απόφαση, μάλιστα, του Συμβουλίου της Επικρατείας!
Ο Κωνσταντίνος Μενουδάκος, Προέδρους της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, επίτιμος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 22 Αυγούστου 2021, στο ένθετο «Νέες Εποχές» υπογραμμίζει αρχικά δύο δεδομένα, αναγκαία για να γίνει κατανοητή η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Δεδομένο Α: «Κατά το Σύνταγμα (άρθρο 24 παρ. 1) μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων επιτρέπεται μόνο αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση τους, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον. Κατά τη νομολογία, οι περιπτώσεις επιτρεπτών επεμβάσεων σε δάση και δασικές εκτάσεις πρέπει να προβλέπονται από τον νομοθέτη, οι σχετικές επιλογές του οποίου υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο στο πλαίσιο ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων. Σε άλλη διάταξη του Συντάγματος (άρθρο 117 παρ. 3) ορίζεται ότι δάση και δασικές εκτάσεις που καταστρέφονται από πυρκαγιά ή με άλλον τρόπο αποψιλώνονται κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέα και αποκλείεται να διατεθούν για άλλον σκοπό».
Σύμφωνα με τον κ. Μενουδάκο, με το νόμο 998 του 1979 καθορίστηκαν οι δραστηριότητες που επιτρέπονται σε δάση και δασικές εκτάσεις. Στο άρθρο 58 του νόμου αυτού, στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες είχαν περιληφθεί τα έργα υποδομής και η εγκατάσταση δικτύων ηλεκτρισμού. Με μεταγενέστερο νόμο του 1988 δόθηκε η δυνατότητα εκτέλεσης των παραπάνω εργασιών ακόμη και σε αναδασωτέες εκτάσεις. Το 2001 το ΣτΕ έκρινε ότι δεν ήταν επιτρεπτή η εγκατάσταση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με αιολική ενέργεια σε δάση ή δασικές εκτάσεις διότι αυτή η επέμβαση δεν περιλαμβανόταν στις προβλεπόμενες ρητώς από το νόμο.
Βρισκόμαστε στις αρχές του νέου Αιώνα, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι η νέα τάση πλανητικά. Κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στο επίπεδο της αναγκαιότητας για την περιβαλλοντική προστασία παγκοσμίως. Στην Ελλάδα είμαστε τότε, ακόμη, στα σπάργανα, αλλά δυο νομοθετήματα από διαδοχικές κυβερνήσεις θέτουν τις νέες βάσεις. Ο ανώτατος δικαστικός Κ. Μενουδάκος θυμίζει:
«Ακολούθησαν νομοθετήματα (ν. 2941/2001, ν. 3377/2005), με τα οποία τροποποιήθηκε διαδοχικώς το άρθρο 58 του, εκτελεστικού του Συντάγματος, ν. 998/1979 και ορίστηκε ότι στα έργα υποδομής που επιτρέπονται σε δάση και σε δασικές εκτάσεις περιλαμβάνονται και οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής και τα συνοδά τους έργα, καθώς και ο νόμος μεταφοράς ενωσιακής Οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ν. 3468/2010), με τον οποίο επίσης προβλέπεται αυτή η δυνατότητα. Οι σχετικές ρυθμίσεις των νόμων αυτών κρίθηκαν συμβατές με το Σύνταγμα (ενδεικτικώς ΣτΕ 2569/2004»
Η Ελλάδα, στο μεταξύ προσαρμόζεται στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Οι εξελίξεις καθορίζουν την αναγκαιότητα. Ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ, συνεχίζει:
«Υπό την πίεση προφανώς της νομολογίας αυτής, εγκρίθηκε το ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΦΕΚ Β’ 2464/2008). Με το σχέδιο αυτό προβλέπεται δυνατότητα χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων, με ορισμένες προϋποθέσεις και προδιαγραφές, σε δάση και δασικές εκτάσεις, αλλά και σε αναδασωτέες εκτάσεις, εκτός αν πρόκειται για εκτάσεις που βρίσκονται σε ειδικώς προστατευόμενες περιοχές, οι κατηγορίες των οποίων αναφέρονται στο ίδιο το χωροταξικό σχέδιο., το οποίο οφείλει να καταθέσει ο επενδυτής.
Έτσι, φθάνουμε στην κορυφαία απόφαση του 2012 που τερματίζει την ψευδή βεβαιότητα που λανσάρουν άλλοι από άγνοια κι άλλοι εσκεμμένα.
Δεδομένο Β:
«Η απόφαση 2499/2012 του Συμβουλίου της Επικρατείας εκδόθηκε σε υπόθεση έγκρισης αιολικού πάρκου σε αναδασωτέα έκταση 188 στρεμμάτων που αποτελεί πολύ μικρό τμήμα ευρύτερης αναδασωτέας έκτασης 47.500 στρεμμάτων. Το δικαστήριο, ανατρέχοντας στις εργασίες της αναθεωρητικής Βουλής, διαπίστωσε ότι σκοπός της διάταξης του άρθρου 107 παρ. 3 του Συντάγματος, παρά την απόλυτη διατύπωσή της, δεν ήταν η παντελής απαγόρευση οποιασδήποτε επέμβασης σε αναδασωτέα έκταση, ακόμη και για σκοπούς ύψιστου δημόσιου συμφέροντος, για τους οποίους θα ήταν επιτρεπτή η εκτέλεση έργου σε υφιστάμενο δάσος, αλλά η προστασία των δασικών οικοσυστημάτων από την οικοπεδοποίηση κυρίως σε περιοχές στις οποίες υπήρχαν κατά τον χρόνο ψήφισης του Συντάγματος – αλλά δυστυχώς εξακολούθησαν να υπάρχουν για πολλά χρόνια, ίσως μέχρι και σήμερα – έντονες οικιστικές πιέσεις και σημαντική αύξηση της αξίας της γης και στις οποίες εμφανιζόταν το φαινόμενο της καταστροφής εκτάσεων δασικού χαρακτήρα σε ευρεία έκταση».
Ο κ. Μενουδάκος διευκρινίζει ότι το ΣτΕ έκρινε ότι από το Σύνταγμα δεν θεσπίζεται απόλυτη απαγόρευση επεμβάσεων σε αναδασωτέες εκτάσεις και ότι οι επεμβάσεις επιτρέπονται όταν πρόκειται να εξυπηρετηθεί ανάγκη με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία, όπως είναι η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές, της οποίας η αύξηση αποτελεί κι υποχρέωση έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τέλος ότι οι διοικητικές εγκρίσεις πρέπει να αιτιολογούνται πλήρως κατά περίπτωση, με εκτίμηση και της αναγκαιότητας της επέμβασης σε αναδασωτέα έκταση.
Συμπερασματικά καταλήγει ο κ. Μενουδάκος ότι το ΣτΕ με τη νομολογία του συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση νομικού πλαισίου για τη συντεταγμένη κατασκευή αξιολογικών πάρκων σε εκτάσεις δασικού χαρακτήρα και την παύση της δράσης αυτής άναρχα.
Κυρίως όμως ξεκαθαρίζει ότι η νομική δυνατότητα δεν δημιουργεί σε καμία περίπτωση κίνητρο για τον εμπρησμό των δασών, αφού επιτρέπεται η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε υφιστάμενο δάσος και μάλιστα με περισσότερη ευκολία. Αλλά και με τις επιπλέον προϋποθέσεις που θέτει το ΣτΕ για χρήση αναδασωτέων εκτάσεων.
Τέλος, το σπουδαιότερο:
Αντιθέτως, η απαγόρευση εγκατάστασης σταθμού αιολικής ενέργειας σε αναδασωτέες εκτάσεις θα δημιουργούσε ισχυρό κίνητρο εμπρησμού σε όσους αντιτίθενται σε τέτοιου είδους έργα, οι οποίοι, όπως έχει αποδειχθεί είναι πολλοί. Υπάρχει, άλλωστε, ανάλογο προηγούμενο που πρέπει να μας προβληματίσει. Την προηγούμενη κυρίως δεκαετία πολλές ήταν οι πυρκαγιές σε περιοχές στις οποίες είχε σχεδιαστεί η κατασκευή Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων που είχε δημιουργήσει έντονες και έμπρακτες αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες.
Έτσι, μπαίνει τέλος στη συνωμοσιολογικές ανοησίες οι οποίες, δυστυχώς, λειτουργούν σαν πλυντήρια εγκεφάλων. Μόνο η επίμονη προσπάθεια ενημέρωσης με τα πραγματικά δεδομένα μπορεί να αντιμετωπίσει τη μάστιγα της εποχής που διογκώνεται μέσα από την κοινωνική δικτύωση…
