Θα μπορούσε ο άνθρωπος να επιβιώσει σε εξωγήινο περιβάλλον; Ο 19χρονος φοιτητής, μέλος της ερευνητικής ομάδας της ΝΑSA, Μενέλαος Ράπτης σε συνέντευξή του στο Liberal, μας «ταξιδεύει» στο διάστημα. Ο ίδιος εξηγεί τι είναι το διαστημικό τηλεσκόπιο «James Webb Space» με το οποίο ασχολείται, στο αμερικανικό κολέγιο αστροφυσικής Franklin & Marshall, ενώ ταυτόχρονα περιγράφει τα νέα του καθήκοντα και τα συναισθήματά του.
Ο Μενέλαος, παραδέχεται ότι από μικρός ήθελε να γίνει αστροναύτης και είναι ένας στόχος που αποτελεί σκοπό της επιστημονικής του διαδρομής. Ο Θεσσαλονικιός νεαρός με έντονο το εθνικό φρόνιμα και την αγάπη του για την πατρίδα, παρακινεί τους συνομήλικούς του να παλέψουν σκληρά για τα όνειρά τους, όποια και αν είναι αυτά, κάνοντας πρωτίστως μια εσωτερική ενδοσκόπηση.
Συνέντευξη στην Κέλλυ Σαουάχ-Μαραγκουδάκη
Μενέλαε, είσαι μόλις 19 ετών και έχεις ήδη κατακτήσει πλήρη υποτροφία στο κορυφαίο κολέγιο αστροφυσικής «Franklin & Marshall» και τώρα συνεργάζεσαι με τη NASA. Μίλησε μας για τις σπουδές.
Το πρόγραμμα σπουδών του κολλεγίου μου είναι πραγματικά πολύ απαιτητικό αλλά και συνάμα συναρπαστικό, με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον να έχει ο συγκερασμός των τεχνών με την επιστήμη. Το Franklin & Marshall είναι ένα liberal arts κολλέγιο, το οποίο σημαίνει πως ανεξάρτητα από το πτυχίο που επιλέγει κανείς, πρέπει να κάνει παράλληλα και μαθήματα γενικής παιδείας που στοχεύουν στην διαμόρφωση ολοκληρωμένων και πολύπλευρων προσωπικοτήτων. Η επιλογή μου να σπουδάσω αστροφυσική σημαίνει πως τα περισσότερα μαθήματά μου αφορούν τον τομέα αυτό και μαζί συναποτελούν την ομορφότερη αφετηρία στο μονοπάτι των φυσικών επιστημών. Μέσα σε ένα χρόνο, το Franklin & Marshall μετατράπηκε σε ένα σπίτι μακριά από το σπίτι μου, το μέρος στο οποίο η αγάπη μου για την αστροφυσική βρήκε το κατάλληλο τόπο για να ευδοκιμήσει και να ενισχυθεί. Ως ένα άτομο που απορρίπτει τη μονομέρεια θεωρώ πως η πολύπλευρη καλλιέργεια του χαρακτήρα δεν είναι απλά μια ωραία φράση για τις πανελλαδικές αλλά ένα ουσιαστικό βήμα για να εγγίσει κάποιος την ανάπτυξη του ως άνθρωπος. Νιώθω λοιπόν ευλογημένος που τη συντελώ σε ένα κορυφαίο κολλέγιο, σε μια κοινότητα που διαχρονικά δείχνει σεβασμό και εκτίμηση στις καινοτόμες ιδέες στις οποίες και επενδύει.
Από το δημοτικό έχεις σημαντικές διακρίσεις στη ρομποτική. Aγαπούσες από μικρός το διάβασμα; Θυμάσαι τον εαυτό σου μικρό να λέει πως όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει «Aστροναύτης»;
Είναι κάποια πράγματα στη ζωή τα οποία δεν τα επιλέγεις αλλά γεννιέσαι με αυτά, με το πιο σημαντικό από όλα να είναι η οικογένεια. Είμαι υπερβολικά τυχερός που γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μια οικογένεια που διαρκώς φρόντιζε να τροφοδοτεί το περιβάλλον μου με ερεθίσματα και να με εμπνέει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ένα από τα ερεθίσματα που έλαβα από την παιδική μου ηλικία και συνέβαλε καθοριστικά στην διαμόρφωση των ενδιαφερόντων μου, είναι η ρομποτική. Μέσα από τη συμμετοχή μου σε ομαδοσυνεργατικούς διαγωνισμούς ρομποτικής, καλλιέργησα σημαντικά τις γνώσεις μου αλλά και την ικανότητα να δρω αποτελεσματικά ως μέλος μιας ομάδας και όχι ατομοκεντρικά.
Όπως κάθε μικρό παιδί, έτσι κι εγώ πάντοτε φρόντιζα η πραγματικότητα μου να συνυφαίνεται με τη παιδική φαντασία, η οποία καθόριζε και μέρος των στόχων μου και έθετε τον ουρανό ως το όριο που έπρεπε να ξεπεράσω. Από πολύ μικρός έλεγα πως θα γίνω αστροναύτης - το πίστευα, το πιστεύω και ελπίζω πως και στο μέλλον θα είναι ο στόχος που θα περιβάλλει τις προσπάθειές μου.
Πώς ξεκίνησε η συνεργασία σου με τη NASA;
Από το πρώτο κιόλας ακαδημαϊκό εξάμηνο στο Franklin & Marshall College, σε συνεργασία με καθηγητή του τμήματος της Αστρονομίας και Φυσικής του κολεγίου, προετοιμάστηκα σε αρκετά δύσκολες και απαιτητικές προκλήσεις κυρίως στον προγραμματικό και την αστροφυσική. Έπειτα από ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο εντατικής εκπαίδευσης, αξιολόγησης και εμπλουτισμού του γνωστικού μου πεδίου, ο καθηγητής και υπεύθυνος του προγράμματος του James Webb Space Telescope στο κολλέγιο, με έκρινε ως τον ιδανικό φοιτητή για να αναλάβω τη συγκεκριμένη έρευνα.
Αξίζει να σημειώσω πως χιλιάδες ικανοί φοιτητές σε όλο τον κόσμο εργάζονται σε παρόμοια ερευνητικά προγράμματα ως βοηθοί-συνεργάτες των καθηγητών τους. Αυτό που θεωρώ όμως πως ξεχωρίζει την δική μου εμπειρία είναι το γεγονός πως αναφέρεται σε αποκλειστικά δεδομένα του μεγαλύτερου διαστημικού τηλεσκοπίου που εκτοξεύθηκε ποτέ από τη Γη, αλλά και ότι γνώρισα έναν τόσο άξιο μέντορα, καθηγητή και επιστήμονα που αποτελεί το πρότυπό μου και που αναμφίβολα νοιάζεται πρωτίστως για να κοινωνήσει τις γνώσεις του σε εμένα και να με κατευθύνει με προσοχή και στρατηγική στον χαοτικό κόσμο της αστροφυσικής.
Πρέπει να τονίσω πως στην Αμερική γνώρισα ανθρώπους πάρα πολύ σπουδαίους, ερευνητές με πολύ σημαντικές ανακαλύψεις που με εντυπωσίασαν πάνω από όλα για τη σεμνότητα τους και τη διακριτική αλλά έντονη προσπάθεια τους σε κάθε συζήτηση μαζί τους να σε κάνουν να νιώθεις σημαντικός και «πρωταγωνιστής» της συζήτησης - δεν επικοινωνούν με τους συνανθρώπους τους ως διανοούμενοι φωστήρες αλλά ως φωτισμένοι διανοούμενοι.
Διαβάσαμε ότι ασχολείσαι με ένα διαστημικό τηλεσκόπιο, το James Webb Space Telescope. Σε τι εστιάζει η δική σου έρευνα; Ποια είναι ακριβώς τα καθήκοντά σου;
Το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο επιτρέπει τη διεύρυνση των ερευνών και των αναλύσεων όσον αφορά την αστρονομία και τη κοσμολογία, ενώ η έρευνά μου εστιάζεται στην εξέλιξη των γαλαξιών και την εξερεύνηση των φυσικών και χημικών τους ιδιοτήτων. Τα καθήκοντά μου στη συγκεκριμένη έρευνα είναι η ανάλυση των δεδομένων που λαμβάνουμε από το James Webb, με τη χρήση προγραμματισμού ώστε να εξάγουμε σημαντικά συμπεράσματα που αφορούν τους παραπάνω στόχους.
Από τον δήμο Πυλαία-Χορτιάτη, στην Αμερική. Φαντάζομαι πως πρόκειται για ένα ταξίδι ζωής και συγχρόνως γεμάτο προκλήσεις. Ποια είναι πιστεύεις η μεγαλύτερη πρόκληση που καλείσαι να αντιμετωπίσεις; Και ποια τα συναισθήματά σου;
Η ζωή στη Αμερική είναι τρικυμιώδης με πολλές δυσκολίες που αφορούν την ικανότητα της κοινωνικής, γλωσσικής και πολιτισμικής προσαρμογής. Πρόκειται για μια περιπέτεια με προκλήσεις, για έναν δρόμο με εμπόδια και χωρίς τέλος αλλά πάντοτε με θέα την πνευματική απόλαυση!
Η μεγαλύτερη πρόκληση που κλήθηκα να αντιμετωπίσω είναι ο αποχωρισμός με την οικογένειά μου, με την πατρίδα μου την Ελλάδα και οτιδήποτε με συνδέει με αυτή. Ποτέ δεν κατάφερα να μεταφέρω την καρδιά μου σε άλλον τόπο και είναι σίγουρο και πως ποτέ δεν θα τα καταφέρω στο μέλλον. Η Ελλάδα εκπροσωπεί στο νου μου όσα εγώ θέλω να γίνω στο μέλλον και συχνά οι αξίες που πρεσβεύει το έθνος μας με συγκινούν έντονα.
Ο άνθρωπος θα μπορούσε να επιβιώσει στο εξωγήινο περιβάλλον; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει μέλλον έξω από τη γη για την ανθρωπότητα;
Τα υπάρχοντα δεδομένα δεν μας επιτρέπουν την πολύχρονη διαβίωση σε κάποιον άλλον πλανήτη, λόγω αντικειμενικών δυσκολιών που η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ξεπεράσει ακόμα. Θέλω να ελπίζω πως υπάρχει μέλλον έξω από τη γη για την ανθρωπότητα και ο ενθουσιασμός μου σίγουρα ταυτίζεται με αυτόν του Elon Musk για το συγκεκριμένο τομέα, ωστόσο, πιστεύω πως οι επιστημονική κοινότητα πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο θα κάνει την Γη ένα καλύτερο τόπο, στον τρόπο με τον οποίο θα εξασφαλιστεί ένα πιο όμορφο και ευοίωνο αύριο.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, θα ήθελα να μας πεις, τι θα συμβούλευες τους συνομηλίκους σου; Ποιο το μήνυμά σου προς τη νέα γενιά;
Θα ήθελα να παρακινήσω όλους τους συνομηλίκους μου να παλέψουν και να αγωνιστούν σκληρά για τους στόχους τους, οποίοι κι αν είναι αυτοί. Πριν όμως ανοίξουμε το βιβλίο για να διαβάσουμε, πριν φροντίσουμε για να μορφωθούμε και να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις γίνεται, οφείλουμε να κοιτάξουμε όλοι βαθιά μέσα μας και να διασφαλίσουμε πως εμφορούμαστε από τα υψηλά ιδανικά για τα οποία τόσο εκτενώς έκαναν λόγο οι αρχαίοι πρόγονοι μας. Ο σεβασμός, η ταπεινοφροσύνη, η επιμονή και η υπομονή είναι αξίες για τις οποίες παλεύω καθημερινά και για τις οποίες έχει νόημα ο κάθε άνθρωπος να μάχεται εάν θέλει να κατακτήσει τους στόχους τους. Έχουμε χρέος να κάνουμε αυτή την ενδοσκόπηση για εμάς, για μια καλύτερη κοινωνία του «εμείς».
