Ευλογία ή κατάρα για την ανθρωπότητα; Ουσιαστικό και χρήσιμο εργαλείο ή μέσο υπεραπλούστευσης της ανθρώπινης γνώσης και εργασίας που ενδέχεται να οδηγήσει σε ένα νέο ιδιότυπο αναλφαβητισμό και εν τέλει σε οκνηρία; Ο Michael Rubin*, διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute (AEI) μιλά στο Liberal.gr για την επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης και τις αλλαγές που επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες σε όλες τις εκφάνσεις του σύγχρονου κόσμου.
Ο κ. Rubin τάσσεται υπέρ της νομοθετικής ρύθμισης της Τεχνητής Νοημοσύνης ενώ επισημαίνει και τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε μικροοικονομικό και μακροοικονομικό επίπεδο από την αλόγιστη χρήση της.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Σε πρόσφατο άρθρο σας που αναδημοσιεύθηκε και στο Liberal.gr είχατε επισημάνει ότι η θρησκεία δεν είναι απρόσβλητη από την τεχνολογία. Πώς πιστεύετε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να επηρεάσει την πίστη των ανθρώπων και ποιες συνέπειες θα είχε αυτό στη ζωή τους;
Το ζήτημα δεν θα είναι η πίστη, ασχέτως εάν οι άνθρωποι έχουν πίστη ή δεν έχουν. Αντίθετα, το ζήτημα θα είναι η θεσμοθετημένη θρησκεία. Είτε πρόκειται για τον Ιουδαϊσμό, το Ισλάμ, τον Προτεσταντισμό, τον Καθολικισμό ή την Ορθοδοξία, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αμφισβητήσει τις θρησκευτικές ιεραρχίες.
Ήδη, ο λαϊκισμός συνιστά πρόβλημα, ιδίως στο Ισλάμ και τον μη ορθόδοξο χριστιανισμό, καθώς πιστοί χωρίς μάθηση ισχυρίζονται και προωθούν θεωρίες χωρίς την αυστηρότητα της μελέτης ή της εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο του Ισλάμ, αυτό οδηγεί σε μαχητικότητα και στο πλαίσιο του Χριστιανισμού, έχει πυροδοτήσει έναν αριθμό μικρών, ριζοσπαστικών προτεσταντικών αιρέσεων, κυρίως στην Αμερική.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα δημιουργήσει ένα διαφορετικό πρόβλημα: αν τα περισσότερα θρησκευτικά κείμενα που χρονολογούνται αιώνες, αν όχι χιλιετίες, ψηφιοποιηθούν, τότε οι λαϊκοί θα μπορούν να ζητούν από τους υπολογιστές ερμηνείες και να παρακάμπτουν την τοπική εκκλησία.
Τελικά, αυτό μπορεί να προκαλέσει οικονομικό πλήγμα, καθώς ορισμένοι πιστοί που δεν είναι προσκολλημένοι στην κοινοτική διάσταση της εκκλησίας θα αναρωτιούνται, γιατί θα πρέπει να κάνουν δωρεές για να υποστηρίξουν ένα ίδρυμα, όταν μπορούν να αποκτήσουν αυτό που θεωρούν θρησκευτική γνώση χωρίς καμία εκκλησιαστική καθοδήγηση.
Τον τελευταίο καιρό έχουν εκφραστεί διάφορες απόψεις σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Κατά τη γνώμη σας, είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη ευλογία ή κατάρα; Ή μήπως τίποτε από τα δύο;
Είναι και τα δύο. Σκεφτείτε τις μετασχηματιστικές τεχνολογίες: Έχω γράψει στη διδακτορική μου διατριβή για τη συμβολή του τηλέγραφου στη Μέση Ανατολή. Οδήγησε σε μια οικονομική άνθηση, καθώς επέτρεψε την επιχειρηματική και τραπεζική δραστηριότητα σε τεράστιες αποστάσεις σε μια περιοχή που εξακολουθούσε να βασίζεται στη φυσική ανταλλαγή χρυσού, αργύρου και νομισμάτων.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, επέτρεψε στους αντιπάλους της κυβέρνησης να συντονιστούν μεταξύ τους. Ξέσπασαν μαζικά πολιτικά κινήματα και, σύντομα, επιτυχημένες επαναστάσεις. Οι νέες τεχνολογίες έθεσαν τους ανθρώπους εκτός εργασίας. Πόσοι άνθρωποι που εργάζονταν ως αναπτήρες λαμπτήρων στους δρόμου ήταν απαραίτητοι μετά τον εξηλεκτρισμό των πόλεων; Πόσοι προβολείς ταινιών υπάρχουν, τώρα που ακόμη και οι κινηματογράφοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία DVD;
Η μεταποίηση έθεσε ανθρώπους εκτός εργασίας, αλλά άνοιξε επίσης νέες δυνατότητες. Το ίδιο ισχύει και για το Διαδίκτυο και τώρα για την αυτοματοποίηση. Το ερώτημα είναι αν οι άνθρωποι θα μπορέσουν να περάσουν σε νέες καριέρες ή αν η τεχνολογία θα τους προσπεράσει και θα τους αφήσει ανασφαλείς και ανήσυχους. Τελικά, πιστεύω ότι τα οφέλη υπερτερούν των μειονεκτημάτων των νέων τεχνολογιών, αλλά η Ιστορία δείχνει ότι οι επόμενες δεκαετίες θα είναι δύσκολες για όλες τις κοινωνίες.
Πρόσφατα προκλήθηκε σάλος στα διεθνή ΜΜΕ, όταν αποκαλύφθηκε ένα σφάλμα στο ChatGPT που εξέθετε το ιστορικό συνομιλιών σε άλλους χρήστες. Πιστεύετε ότι η καθιέρωση της Τεχνητής Νοημοσύνης εγείρει ηθικά ζητήματα; Ποιοι είναι οι κυριότεροι κίνδυνοι που πηγάζουν από τη χρήση της;
Το πιστεύω απολύτως. Η Ευρώπη θα έχει, κατά πάσα πιθανότητα, το προβάδισμα σε αυτό το θέμα, καθώς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τείνουν να κλίνουν περισσότερο προς τα εμπρός όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής στο Διαδίκτυο από ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το ερώτημα που εγείρεται πλέον είναι αν θα υπάρξουν πολλαπλά συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, κάποια από τα οποία θα χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη και κάποια εκτός Ευρώπης.
Ήδη, υπάρχουν εθνοτικά ζητήματα στα σχολεία και τα πανεπιστήμια και οι φοιτητές χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη για να απαντήσουν σε ερωτήσεις έκθεσης. Το ερώτημα, που προκύπτει στην προκειμένη περίπτωση είναι σε ποιο βαθμό συνιστά η Τεχνητή Νοημοσύνη ένα ουσιαστικό εργαλείο ή οδηγεί απλώς σε μια διαδικασία αντιγραφής τύπου «copy – paste» που απλώς διευκολύνει, αλλά δεν εκπαιδεύει τον άνθρωπο;
Υπάρχει μια «γκρίζα ζώνη» σε όλο αυτό: Μήπως οι μαθητές χρησιμοποιούν εν τέλει το εργαλείο ChatGPT ως περίγραμμα αλλά στη συνέχεια συμπληρώνουν την εργασία της Τεχνητής Νοημοσύνης; Είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες ό,τι μπορεί να είναι μια αριθμομηχανή για το μάθημα των Μαθηματικών; Οι μαθητές πρέπει να μάθουν πώς να κάνουν μαθηματικούς υπολογισμούς, αλλά η αριθμομηχανή είναι πλέον αποδεκτή για πιο περίπλοκες εργασίες στον υπολογισμό και την τριγωνομετρία.
Είστε υπέρ ή κατά της θεσμοθέτησης ενός κανονιστικού πλαισίου για την Τεχνητή Νοημοσύνη; Και αν ναι, πόσο και για ποιους λόγους είναι σημαντική;
Τείνω να είμαι ένας παραδοσιακός Αμερικανός συντηρητικός, γεγονός που συνεπάγεται ότι διακατέχομαι από έναν υγιή σκεπτικισμό ως προς τον ρόλο της κυβέρνησης στην καθημερινή ζωή. Υπό το πρίσμα, δεν είμαι αφελής: Ελλείψει νομοθετικών ρυθμίσεων, ορισμένες εταιρείες θα το παρακάνουν. Είναι απαραίτητο να καθιερωθούν προστατευτικές δικλείδες.
Ωστόσο, πρέπει να σας πω ότι ανησυχώ για δύο πράγματα: Πρώτον, οι κυβερνήσεις τείνουν να προχωρούν σε υπερρυθμίσεις νομοθεσιών για λόγους λαϊκιστικούς και σε τέτοιο βαθμό, που κινδυνεύουν να καταπνίξουν την καινοτομία.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει κάποιος που μπορεί να κλείσει το κουτί της Πανδώρας; Έχει σημασία τι κάνουν οι πολιτικοί στην Αθήνα ή τις Βρυξέλλες, αν οι ομόλογοί τους στην Άγκυρα, το Πεκίνο ή την Πιονγκγιάνγκ υιοθετούν μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση;
Αρκετοί από τους επικριτές της Τεχνητής Νοημοσύνης πιστεύουν ότι η ανθρώπινη διανόηση και σκέψη κινδυνεύουν να αντικατασταθούν από τις μηχανές. Είναι αυτή η ανησυχία δικαιολογημένη ή μήπως τελικά καλλιεργείται ένα κύμα «νεο-λουδιτισμού» και τεχνοφοβίας με φόντο την έλευση των Νέων Τεχνολογιών;
Από αυτή την άποψη δεν είμαι κινδυνολόγος. Οι άνθρωποι έχουν ψυχή και μια δημιουργικότητα που δεν είναι δυνατή στις μηχανές. Έχουμε ήδη δει την αστοχία της Τεχνητής Νοημοσύνης, καθώς προσκρούει στις προκαταλήψεις και τις παραδοχές των προγραμματιστών της. Θα υπάρχει πάντα ένας ρόλος για τον άνθρωπο να καθοδηγεί, να διαμορφώνει και να χειρίζεται. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα είναι ένα εργαλείο για την ανθρωπότητα, όχι το αντίθετο.
Πρόσφατα η Goldman Sachs τόνισε σε έκθεσή της ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να επηρεάσει 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως. Με βάση αυτή τη θέση, έχει αναφερθεί ότι στο απώτερο μέλλον η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον ανθρώπινο παράγοντα, ιδίως σε ορισμένους τομείς εργασίας. Πόσο ρεαλιστικό είναι το σενάριο ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αποστερήσει θέσεις εργασίας από τους ανθρώπους;
Αυτή η απειλή είναι πραγματική. Οι επιπτώσεις τόσο μικροοικονομικά όσο και μακροοικονομικά δεν πρέπει να απορρίπτονται. Βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας κοινωνικής αλλαγής τόσο βαθιάς όσο ο Διαφωτισμός, η Μεταρρύθμιση και η Βιομηχανική Επανάσταση. Το ερώτημα είναι πώς αντιδρούν οι άνθρωποι. Θα ανοίξουν νέες θέσεις εργασίας; Αν οι καθημερινές εργασίες αντιμετωπιστούν από την Τεχνητή Νοημοσύνη, θα μπορούσαν οι άνθρωποι να στραφούν σε νέες επιστημονικές προσπάθειες, στην εξερεύνηση του διαστήματος ή σε πράγματα που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε σήμερα; Ή μήπως οι κυβερνήσεις δεν θα μπορέσουν να προσαρμοστούν αφήνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους άπορους;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση - ειδικά οι μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες που για δεκαετίες κυριαρχούσαν στον οργανισμό - δεν φημίζεται για την αποτελεσματικότητα ή την ταχύτητά της. Ας δούμε αν μπορούν να προσαρμοστούν πριν να είναι πολύ αργά.
*Ο Michael Rubin είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute και πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία, το Ιράν και τη διπλωματία.
