Τον κώδωνα του κινδύνου για την ευρωπαϊκή οικονομία και τις επιπτώσεις των δασμών Τραμπ κρούει ο Δημήτρης Μπατζής σε συνέντευξη στο Liberal. Ο head of Southern CEE & Mediterranean Countries της Schroder αναλύει ορισμένες στρατηγικές που θα μπορούσαν να φέρουν ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας και αναφέρεται στην πολιτική αβεβαιότητα και κρίση σε Γαλλία και Γερμανία.
Ο κ. Μπατζής επισκέφτηκε την Αθήνα καθώς ήταν ανάμεσα στους ομιλητές του «2025 Key Trends in Global Markets @ Wealth Management» που διοργάνωσε η Attica Bank στο Μουσείο της Ακρόπολης. Πρόκειται για την ενημερωτική εκδήλωση της Τράπεζας, με θέμα τις τάσεις στις διεθνείς αγορές, την οποία παρακολούθησαν αποκλειστικά πελάτες της Attica Bank.
Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο
Γερμανική οικονομία σε ύφεση, γαλλική δημοσιονομική κρίση. Πώς θα ξεφύγει η Ευρώπη από τις δυσοίωνες προβλέψεις;
Οι οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, ιδίως με τη γερμανική οικονομία σε ύφεση και τη δημοσιονομική κρίση στη Γαλλία, θέτουν σημαντικά εμπόδια.
Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες στρατηγικές και δρόμοι που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τα ευρωπαϊκά έθνη για να περιηγηθούν και ενδεχομένως να ξεπεράσουν αυτές τις δυσοίωνες προβλέψεις:
- Προσαρμογές της νομισματικής πολιτικής: Η ΕΚΤ μπορεί να μειώσει τα επιτόκια ή να εισαγάγει ποσοτική χαλάρωση για να τονώσει την ανάπτυξη - κάτι που η ΕΚΤ έκανε αυτή την εβδομάδα και επικροτήθηκε από τις αγορές
- Στοχευμένη δημοσιονομική τόνωση: Οι χώρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη ζήτηση μέσω δαπανών για υποδομές και φορολογικών ελαφρύνσεων.
- Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις: Η βελτίωση των αγορών εργασίας και των κανονιστικών πλαισίων μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα.
- Ενίσχυση της ενιαίας αγοράς: Η ενίσχυση της ολοκλήρωσης της ΕΕ μπορεί να προωθήσει το εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη.
- Επενδύσεις στην τεχνολογία: Η προώθηση της καινοτομίας μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα και τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα.
- Εστίαση στη βιωσιμότητα: Η επένδυση σε πράσινες τεχνολογίες δημιουργεί νέες ευκαιρίες στην αγορά και τονώνει την ανάπτυξη.
- Ευρωπαϊκή ενότητα: Η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών της ΕΕ, όπως οι μηχανισμοί στήριξης, μπορεί να βοηθήσει όσους βρίσκονται σε κίνδυνο.
Χρησιμοποιώντας αυτά τα μέτρα, η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει τις οικονομικές προκλήσεις και να εργαστεί προς ένα πιο σταθερό μέλλον. Αν και οι στρατηγικές αυτές δεν είναι εξαντλητικές, αντιπροσωπεύουν βασικές προσεγγίσεις που τα ευρωπαϊκά κράτη θα μπορούσαν να εξετάσουν για να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές οικονομικές προβλέψεις. Είναι σημαντικό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να συνεργαστούν για να επινοήσουν αποτελεσματικές λύσεις προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες προκλήσεις τους.
Πώς επηρεάζουν οι δασμοί Τραμπ την ευρωπαϊκή οικονομία;
Οι δασμοί από τον Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσαν να έχουν αρκετές βαθιές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται από πολύπλοκες οικονομικές αλληλεξαρτήσεις και γεωπολιτικές δυναμικές.
Ακολουθούν οι βασικές εκτιμήσεις:
- Κλιμάκωση των εμπορικών φραγμών: Οι νέοι δασμοί στις ευρωπαϊκές εισαγωγές θα αυξήσουν τη δομή του κόστους για τους εξαγωγείς, ιδίως σε τομείς έντασης κεφαλαίου, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και τα μηχανήματα. Αυτό θα μπορούσε να διαβρώσει την ανταγωνιστικότητα των τιμών των ευρωπαϊκών προϊόντων στην αγορά των ΗΠΑ, οδηγώντας σε μείωση του όγκου των εξαγωγών.
- Ανταποδοτικοί δασμοί και εμπορικοί πόλεμοι: Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαντά με αντισταθμιστικούς δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα, αντικατοπτρίζοντας τις στρατηγικές «tit-for-tat» που παρατηρήθηκαν προηγουμένως. Μια τέτοια κλιμάκωση θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τις διατλαντικές εμπορικές σχέσεις, επηρεάζοντας κλάδους όπως η γεωργία, η αεροδιαστημική και τα καταναλωτικά αγαθά, δημιουργώντας ένα σενάριο όπου και οι δύο περιοχές αλληλοεπιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη.
- Τρωτά σημεία της αλυσίδας εφοδιασμού: Οι ευρωπαϊκές εταιρείες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις διατλαντικές αλυσίδες εφοδιασμού θα μπορούσαν να βιώσουν σημαντικές διαταραχές. Οι δασμοί οδηγούν σε αύξηση του κόστους των εισαγόμενων εισροών, αναγκάζοντας τις επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους για την αλυσίδα εφοδιασμού, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανατοποθέτηση δραστηριοτήτων ή διαφοροποίηση των προμηθευτών - μια διαδικασία που μπορεί να απαιτήσει σημαντικό χρόνο και επενδύσεις.
- Επιπτώσεις στις προβλέψεις οικονομικής ανάπτυξης: Η εισαγωγή δασμών και οι συνεχιζόμενες εμπορικές εντάσεις είναι πιθανό να εξασθενήσουν το οικονομικό κλίμα και να εμποδίσουν τις επενδυτικές αποφάσεις. Οι επιχειρήσεις ενδέχεται να υιοθετήσουν μια πιο επιφυλακτική προσέγγιση όσον αφορά τις κεφαλαιουχικές δαπάνες και τις προσλήψεις, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ευρωζώνη και ενδεχομένως να μεταφραστεί σε μείωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών.
- Μετατοπίσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού: Καθώς οι εταιρείες αντιδρούν στην αστάθεια που συνδέεται με τις εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ, ενδέχεται να υπάρξει στρατηγική στροφή μακριά από την αμερικανική αγορά. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ενδέχεται να διερευνήσουν ευκαιρίες σε εναλλακτικές αγορές, προωθώντας στενότερους οικονομικούς δεσμούς με περιοχές όπως η Ασία ή η Αφρική και αναδιαμορφώνοντας τελικά τα παγκόσμια εμπορικά δίκτυα.
- Μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές προσαρμογές: Υπό το πρίσμα των δασμών, η Ευρώπη μπορεί να έχει κίνητρο να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της εσωτερικής της αγοράς. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ενίσχυση των επενδύσεων στην καινοτομία, την ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων στο εσωτερικό της χώρας και την επιτάχυνση της μετάβασης σε βιώσιμες πρακτικές, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν μόνιμες θετικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
- Γεωπολιτικές επιπτώσεις: Οι επαναλαμβανόμενες δασμολογικές επιβολές μπορεί επίσης να έχουν διαρκείς γεωπολιτικές συνέπειες, επιβαρύνοντας τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Τέτοιες εντάσεις θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη συνεργασία σε ευρύτερες παγκόσμιες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, της ασφάλειας και των πολυμερών εμπορικών συμφωνιών.
Συνοπτικά, οι επιπτώσεις των δασμών του Τραμπ είναι πολύπλευρες, παρουσιάζοντας τόσο άμεσες οικονομικές προκλήσεις όσο και μακροπρόθεσμες στρατηγικές εκτιμήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να περιηγηθούν σε αυτό το πολύπλοκο τοπίο με περίσκεψη για να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις, επιδιώκοντας παράλληλα ευκαιρίες για ανθεκτικότητα και ανάπτυξη.
Το σχέδιο Ντράγκι και αρκετοί οικονομολόγοι τονίζουν την ανάγκη «αφύπνισης» της Ευρώπης στον τομέα των επενδύσεων. Ποιες μεταρρυθμίσεις προτείνετε;
Για να «ξυπνήσει» η Ευρώπη στον τομέα των επενδύσεων, όπως τονίζεται στο έγγραφο Ντράγκι και από διάφορους οικονομολόγους, μπορούν να προταθούν διάφορες στοχευμένες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση του επενδυτικού κλίματος σε ολόκληρη την περιοχή. Παρακάτω ακολουθεί μια σύνοψη των απόψεών μας:
- Ενίσχυση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών: Απλοποίηση των κανονισμών για την ενίσχυση των διασυνοριακών επενδύσεων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ στη χρηματοδότηση.
- Ενθάρρυνση των βιώσιμων επενδύσεων: Ανάπτυξη πλαισίων για την πράσινη χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένων φορολογικών κινήτρων για βιώσιμα έργα και μιας διευρυμένης αγοράς για πράσινα ομόλογα.
- Ενίσχυση της ψηφιακής υποδομής: Προώθηση επενδύσεων σε ψηφιακές τεχνολογίες και ευρυζωνική πρόσβαση για την προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας.
- Απλούστευση των κανονιστικών ρυθμίσεων: Εξορθολογισμός των διοικητικών διαδικασιών για τη μείωση των εμποδίων για τις επιχειρήσεις και την επιτάχυνση των κανονιστικών εγκρίσεων. Εξάλειψη των εμπορικών φραγμών και εναρμόνιση των κανονισμών στα κράτη μέλη για την ενίσχυση της ολοκλήρωσης της αγοράς.
- Βελτίωση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού: Επένδυση σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τον εξοπλισμό των εργαζομένων για τους αναδυόμενους τομείς, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας.
- Ενίσχυση των νομικών πλαισίων: Προστασία των δικαιωμάτων των επενδυτών και διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των συμβάσεων για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών.
- Προώθηση της μακροοικονομικής σταθερότητας: Εξασφάλιση υγιών δημοσιονομικών πολιτικών και οικονομικής σταθερότητας για τη δημιουργία προβλέψιμου επενδυτικού κλίματος.
Με την εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων, η Ευρώπη θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά το επενδυτικό της τοπίο, οδηγώντας σε μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη, αυξημένη ανταγωνιστικότητα και ικανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων (κυρίως από τις ΗΠΑ).
Τέλος, η λήξη του πολέμου στη Ουκρανία τι φέρνει για την ευρωπαϊκή οικονομία και τις αγορές;
Πρώτα απ' όλα, δεν είναι σαφές πότε και αν ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να επιλυθεί.
Ωστόσο, αν έρθει το τέλος του πολέμου (κάτι που δεν θα συμβεί σε σύντομο χρονικό διάστημα), από την άποψη της Schroders, το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσε να έχει αρκετές σημαντικές επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία και τις αγορές.
- Αυξημένη σταθερότητα και εμπιστοσύνη: Η παύση των εχθροπραξιών μπορεί να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στην περιοχή, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επενδυτών. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας και των επενδύσεων, καθώς μειώνεται η αβεβαιότητα.
- Ανάκαμψη των αλυσίδων εφοδιασμού: Ο τερματισμός των συγκρούσεων θα μπορούσε να διευκολύνει την αποκατάσταση των διαταραγμένων αλυσίδων εφοδιασμού, ιδίως σε τομείς όπως η ενέργεια, η γεωργία και η μεταποίηση. Αυτό θα μπορούσε να αμβλύνει ορισμένες από τις πληθωριστικές πιέσεις που έχουν προκύψει λόγω των διαταραχών του εφοδιασμού.
- Προσαρμογές στην αγορά ενέργειας: Η επίλυση της σύγκρουσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ομαλοποίηση των ενεργειακών προμηθειών, ιδίως του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Αυτό μπορεί να διευκολύνει τις τιμές της ενέργειας και να επιτρέψει πιο προβλέψιμο ενεργειακό κόστος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, βοηθώντας την οικονομική ανάκαμψη.
- Αυξημένες ξένες επενδύσεις: Ένα σταθερό γεωπολιτικό περιβάλλον μπορεί να προσελκύσει ανανεωμένες άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ευρώπη. Οι επενδυτές ενδέχεται να επιδιώξουν να επωφεληθούν από τις αναδυόμενες ευκαιρίες στις προσπάθειες ανοικοδόμησης και οικονομικής αναζωογόνησης.
- Ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης: Καθώς αρχίζουν οι προσπάθειες ανασυγκρότησης, ενδέχεται να υπάρξουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης σε τομείς όπως οι κατασκευές, οι υποδομές και η τεχνολογία. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και να τονώσει τις οικονομικές περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη σύγκρουση.
- Εστίαση στην άμυνα και την ασφάλεια: Ενώ το τέλος του πολέμου μπορεί να οδηγήσει σε αρχική μείωση των αμυντικών δαπανών, οι μακροπρόθεσμες ανησυχίες για την περιφερειακή ασφάλεια θα μπορούσαν να ωθήσουν σε συνεχείς επενδύσεις στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας.
- Προσαρμογή της νομισματικής πολιτικής: Η επίλυση της σύγκρουσης θα μπορούσε να επηρεάσει τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όσον αφορά τα επιτόκια και τον πληθωρισμό, οδηγώντας ενδεχομένως σε πιο σταθερές νομισματικές συνθήκες που στηρίζουν την ανάπτυξη.
- Γεωπολιτική επανατοποθέτηση: Τα επακόλουθα μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε επαναξιολόγηση των γεωπολιτικών ευθυγραμμίσεων και των ενεργειακών εξαρτήσεων, ιδίως με έμφαση στη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και στην ενίσχυση των δεσμών με άλλους παγκόσμιους εταίρους.
Συνοπτικά, το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσε να προαναγγείλει μια περίοδο ανάκαμψης και αναζωογόνησης για την ευρωπαϊκή οικονομία και τις αγορές. Η αυξημένη σταθερότητα, η βελτιωμένη δυναμική της αλυσίδας εφοδιασμού και οι ευκαιρίες για ανασυγκρότηση θα μπορούσαν συνολικά να δώσουν θετική ώθηση στην ανάπτυξη.
Ωστόσο, οι επενδυτές θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση για τους συνεχιζόμενους γεωπολιτικούς κινδύνους και τις πιθανές επιπτώσεις τους στο ευρύτερο οικονομικό τοπίο.
* Ο Δημήτρης Μπατζής είναι Head of Southern CEE & Mediterranean Countries, Schroder Investment Management (Europe) S.A., German Branch.
