Οι εξαρτησιογόνες ουσίες χτυπούν «καμπανάκι», καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΚΑΝΑ, το 14,5% των μαθητών του Λυκείου κάνει χρήση κάνναβης.
Η κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών αποτελεί ένα διεθνές πρόβληµα, που επηρεάζει σχεδόν όλες τις χώρες του κόσµου, τόσο τις αναπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες. Τα επιδημιολογικά στοιχεία φανερώνουν αύξηση της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών κυρίως στους νέους. Πολλοί παράγοντες επεμβαίνουν στο πρόβλημα της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως το ίδιο το άτομο, η οικογένεια, η κοινωνία, τα αγαθά και η πολιτεία. Η αληθινή θεραπεία αυτού του προβλήματος είναι κυρίως η πρόληψη.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, καταρτισμένοι και καταξιωμένοι άνθρωποι του Ινστιτούτου Αντιναρκωτικής Δράσης - P.A.D.A. που στοχεύει στην προστασία και στη θωράκιση των νέων έναντι στις προκλήσεις των εξαρτήσεων, τοποθετούνται στο liberal.gr και την Κέλλυ Σαουάχ-Μαραγκουδάκη.
Μια κοινωνία χωρίς εξαρτήσεις
Την ώρα που η εποχή των αλλαγών που διανύουμε απαιτεί και επιβάλλει αναπροσδιορισμό δράσεων και διαρκή ενημέρωση, χωρίς εφησυχασμό, σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, η Συμβουλευτική Ψυχολόγος του P.A.D.A. κ. Δέσποινα Κελαποστόλου αναλύει τα αίτια που η νέα γενιά υποπέφτει στη μάστιγα των ναρκωτικών, τον κατεξοχήν ρόλο που κατέχει η καλή ψυχική υγεία, ενώ εξηγεί τους τρόπους που το Ινστιτούτο συμβάλλει σε μια έννοια που «πάσχει» στην Ελλάδα, την προστασία των νέων από τα ναρκωτικά.
Η Συμβουλευτική Ψυχολόγος, μέλος του P.A.D.A. κ. Κελαποστόλου Δέσποινα
Για τα προγράμματα απεξάρτησης στην Ελλάδα, η ίδια μας αναφέρει ότι παρουσιάζουν κάποια επιτυχία, παρ' όλες τις αντίξοες συνθήκες που βιώνουν τα τελευταία έτη.
«Αρκετά προγράμματα απεξάρτησης παρουσιάζουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Παρά ταύτα, αξίζει να σημειωθεί ένα πολύ δυσάρεστο γεγονός πως η κρίση των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα και η πανδημία COVID-19, έχουν συμβάλλει στη μείωση των δράσεων και την υλοποίηση των προγραμμάτων για τα ναρκωτικά κατά κόρον, διότι δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά το κομμάτι της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων απεξάρτησης, στην πλειονότητά τους, υπάρχουν αρκετά καλοί οργανισμοί με αξιόλογους συναδέλφους και τα αποτελέσματα είναι θετικά.»
Δεν είναι λίγοι οι συνάνθρωποί μας που έχουν καταφέρει να αποδράσουν από τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης, αναφέρει η κα Κελαποστόλου. «Χρειάζεται η κατάλληλη υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον, από δομές και οργανισμούς, οι οποίοι στελεχώνονται από κατάλληλα καταρτισμένους ανθρώπους» και συμπληρώνει ότι «Ωστόσο, δεν φτάνει μόνο αυτό. Ο σημαντικότερος παράγοντας επιτυχίας στην απεξάρτηση από τα ναρκωτικά είναι η συνειδητή επιθυμία του ίδιου του ατόμου να σταματήσει τη χρήση. Αυτό συνεπάγεται με το ότι το εξαρτημένο άτομο κατανοεί ότι χρειάζεται να καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια με πόνο -ψυχικό και σωματικό κάποιες φορές- και με επιμονή προκειμένου να επιστρέψει ξανά υγιής στη ζωή.
Η ψυχοθεραπεία είναι ιδιαιτέρως βοηθητική καθώς μπορεί να φωτίσει κομμάτια του εαυτού που είναι κρυμμένα σε συνειδητό επίπεδο. Για παράδειγμα, να με βοηθήσει να καταλάβω τον λόγο που χρειάζομαι έναν εξωτερικό παράγοντα, την κατανάλωση μιας ουσίας, προκειμένου να μπορώ να αντέχω ή και να μεταβολίζω τον πόνο μου, το άγχος μου ή ακόμα και τη χαρά μου. Και εδώ χρειάζεται να πούμε ότι οι άνθρωποι που έχουν εθιστεί στα ναρκωτικά υποφέρουν και χρειάζονται κατανόηση και υποστήριξη.»
Ναρκωτικά και νέοι
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά, ετησίως 184 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως καταναλώνουν ναρκωτικά. Η χρήση αφορά στην πλειοψηφία τους άνδρες, ίσως λόγω της εμπλοκής πρότυπων ρόλων. Εξ αυτών, 13.2 εκατ. είναι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Η πλειονότητα πραγματοποιεί την πρώτη επαφή με τις ουσίες σε ηλικία 13 -15 χρόνων.
Τι είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει έναν νέο άνθρωπο στα ναρκωτικά; Η κα Δέσποινα Κελαποστόλου αναφέρει ότι: «Η μάστιγα των ναρκωτικών είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Τα ερευνητικά δεδομένα μας δείχνουν ότι ο εθισμός στα ναρκωτικά μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την κοινωνικο - οικονομική τάξη. Επίσης, η πλειονότητα των χρηστών ξεκινούν να πειραματίζονται με τα ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της προεφηβικής και της εφηβικής ηλικίας.
Να πούμε για την εφηβεία ότι είναι μια περίοδος σημαντικών αλλαγών και προκλήσεων για τον έφηβο καθώς είναι μια αναπτυξιακή περίοδος με πολλές αλλαγές τόσο σε σωματικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Είναι μια περίοδος που ο/η έφηβος/η μπαίνει σε μια διαδικασία να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, το κόσμο, να επαναστατήσει, να ορίσει τις προτιμήσεις του, να πειραματιστεί. Μέσα λοιπόν στα πλαίσια του πειραματισμού, εμπεριέχεται πολλές φορές και το κομμάτι της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών. Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την έναρξη της χρήσης είναι η επιρροή από συνομήλικους όπου προκειμένου να ενσωματωθώ στην ομάδα -να ανήκω εδώ και να μην περιθωριοποιηθώ- θα δοκιμάσω ναρκωτικά αφού βλέπω ότι κάνουν και οι υπόλοιποι στην παρέα, η γενετική προδιάθεση και διάφορες άλλες οικογενειακές επιρροές που χρειάζονται αρκετή ανάλυση και δεν άπτονται της παρούσας συνέντευξης. Σχετικά με αυτό που είπα νωρίτερα για την εφηβεία, εδώ θα ήθελα να τονίσω και το εξής: μιλάμε συχνά για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών και το σύνηθες είναι να μας έρχεται στο μυαλό η εικόνα ενός ενήλικα. Ξεχνάμε βέβαια κάτι πολύ σημαντικό ότι δηλαδή αυτός ο ενήλικας υπήρξε κάποτε παιδί και έφηβος.»
Αναρωτιέται λοιπόν κανείς, πως μπορούν οι γονείς να καταλάβουν αν το παιδί τους κάνει χρήση; Η Συμβουλευτική Ψυχολόγος υποστηρίζει ότι η ψυχική υγεία, κατέχει σπουδαίο ρόλο στη ζωή των ανθρώπων και δη περισσότερο των νέων και πρόκειται για ένα ζήτημα με το οποίο ασχολείται ιδιαίτερα το Ινστιτούτο Αντιναρκωτικής Δράσης P.A.D.A. «Εμείς εδώ, αυτό που κάνουμε είναι να ενημερώνουμε τους γονείς, τους κηδεμόνες, τους εκπαιδευτικούς αλλά και τους εφήβους για τα ναρκωτικά και τις συνέπειές τους στην προσπάθειά μας να λειτουργήσουμε προστατευτικά, αποτρεπτικά, όσον αφορά το κομμάτι της χρήσης και του εθισμού στα ναρκωτικά. Στόχος μας δηλαδή είναι η προστασία των νέων για να μην «πέσουν» στα ναρκωτικα και όχι η διαδικασία της απεξάρτησης ή της θεραπείας. Αυτό το πετυχαίνουμε ποικιλοτρόπως.» To Ινστιτούτο Αντιναρκωτική Δράση - P.A.D.A. με την προαγωγή, την προβολή και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων , συμβάλλει στην προστασία των νέων από τα ναρκωτικά.
Η κα Δέσποινα Κελαποστόλου λέει ότι «Όσον αφορά τους γονείς, εκείνο που τονίζουμε είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει μια ανοιχτή επικοινωνία με τους εφήβους σε μια σταθερή και με συνέπεια βάση. Όταν υπάρχει σταθερότητα και συνέπεια, δημιουργείται μια σχέση εμπιστοσύνης. Ο έφηβος έχει ανάγκη να νοηματοδοτήσει την υπαρξή του μέσω του ‘’ανήκειν’’ και του σχετίζεσθαι’’. Να μάθουμε στα παιδιά μας να σχετίζονται με υγιή πρότυπα και να ανήκουν σε ομάδες που προάγουν την υγεία, τον αθλητισμό, την τέχνη. Και επίσης, να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας την στάση ζωής ότι κάποιες φορές χρειάζεται και είναι εντάξει να λες ‘’όχι’’, πως σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται περισσότερο θάρρος να πεις ‘’όχι’’ και ότι τα ναρκωτικά είναι μια τέτοια περίπτωση.
Ο Επίτιμος Υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Αντιναρκωτικής Δράσης - P.A.D.A., Γιάννης Ραχωβίτσας μίλησε για τα ναρκωτικά όπως τα γνώρισε την εποχή που υπηρετούσε στη Δίωξη Ναρκωτικών και όπως τα βλέπει σήμερα «υπηρετώντας» τον άνθρωπο από διαφορετική θέση.
O επίτιμος Υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. κ. Ραχωβίτσας με τη δημοσιογράφο Κέλλυ Σαουάχ-Μαραγκουδάκη
Σύντομη ιστορική αναδρομή
Ο ίδιος, ο οποίος υπηρετούσε στη Δίωξη Ναρκωτικών από το 1986, αναφέρει ότι για τα ΜΜΕ, «είδηση» για ολόκληρη εβδομάδα αποτελούσε όταν ένας χρήστης ηρωίνης, βρισκόταν νεκρός με μια σύριγγα στο χέρι. Τα «στέκια» των ηρωινομανών ήταν η πλατεία Εξαρχείων, η πλατεία Κύπρου στην Καλλιθέα, η πλατεία Καραμαλάκη στα Κάτω Πατήσια. Η σύλληψη ενός χρήστη τότε, αποτελούσε την είδηση της εβδομάδας.
«Σε πολύ σύντομο διάστημα, ραγδαία ήταν η αύξηση των θανάτων των χρηστών ηρωίνης. Τότε, η ηρωινη εισάγονταν από την Τουρκία, από το 1993 όμως και μετά, ερχόταν κυριως από την Αλβανία. Οι διωκτικές Αρχές ασχολιόμασταν με ιδιαιτερα μεγάλες περιπτώσεις κάνναβης, αλλα κυρίως ρίξαμε το βάρος στο κυνήγι της ηρωίνης και της κοκαΐνης. Είχαμε τεράστιες επιτυχιες κατασχέσεων κοκαΐνης, οι οποίες προέρχονταν κυρίως από καρτέλ της Λατινικής Αμερικής» εξηγεί.
Ο κ. Ραχωβίτσας από την ελληνική Δίωξη Ναρκωτικών, μετά την αποστράτευσή του, υπηρέτησε στη θρυλική αμερικανική υπηρεσία, στην DEA. «Από όταν ξεκίνησαν τα ναρκωτικά να γίνονται μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα, συνεργαστήκαμε με την αμερικανική Δίωξη Ναρκωτικών. Και αυτό γιατί αντιληφθήκαμε εγκαίρως ότι το ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μονάχα από τις ελληνικές Αρχές, αφού πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Τα ναρκωτικά δεν έχουν ''σύνορα'' για το λόγο αυτό συνεργαστήκαμε τόσο με τον DEA, όσο και με άλλες υπηρεσίες ευρωπαϊκων χωρων δημιουργώντας ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις.»
Επισημαίνει ότι: «Οι άνθρωποι προηγούνταν σε επαγγελματισμό από εμάς. Ένα ζήτημα το οποίο το μεταλαμπαδεύσαμε και στις επόμενες γενιές των αξιωματικών που υπηρετούν στη Δίωξη ως αστυνομικοί, λιμενικοί ή υπάλληλοι του ΣΔΟΕ. Είναι σπουδαίο πράγμα να συνεργάζεσαι με ανθρώπους πιο επαγγελματίες από εσένα.»
Ινστιτούτου Αντιναρκωτικής Δράσης - P.A.D.A
Με το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς εξαρτήσεις και με μια ομάδα στελεχωμένη από καταξιωμένους επιστήμονες, ο κ. Ραχωβίτσας ίδρυσε το Ινστιτούτο για να συμβάλει δημιουργικά στην εποχή των αλλαγών. Πρόκειται για το μοναδικό ινστιτούτο στη χώρα μας με αποκλειστικό σκοπό την ανάπτυξη δράσεων ενάντια στα ναρκωτικά.
«Σήμερα έχει ξεφύγει η κατάσταση. Βλέπουμε μια νέα μορφή βίας με δράστες παιδιά 12-14 ετών που δεν υπήρχε στα χρόνια τα δικά μας. Νέοι με μαχαίρια, σιδεδογροθίες και ναρκωτικά συλλαμβάνονται καθημερινά από τις Αρχές.»
«Για όλους αυτούς τους λόγους, έχοντας μια εξειδίκευση και μια μεγάλη εμπειρία στο χώρο των ναρκωτικών, συγκέντρωσα καταξιωμένους φίλους, οι οποίοι έγιναν συνεργάτες του Ινστιτούτου. Κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ψυχίατροι, εγκληματολόγοι, χημικοί και άλλοι επιστήμονες απαρτίζουν σήμερα το P.A.D.A. Ο στόχος μας είναι η προστασία των εφήβων για να μην κάνουν χρήση οποιουδήποτε ναρκωτικού. Η προτροπή των νέων σε υγιή πρότυπα, όπως είναι ο Μίλτος Τέντογλου.»
Πλαισιωμένοι λοιπόν με το καλύτερο και εμπειρότατο επιστημονικό δυναμικό, δημιουργήθηκε ένας οργανισμός προστασίας, ενημέρωσης, προβολής και αντιμετώπισης της μάστιγας των ναρκωτικών, που παρά τις άοκνες προσπάθειες της Πολιτείας δεν έχει αντιμετωπιστεί στον επιθυμητό βαθμό. Με αρωγούς από την κοινωνία των πολιτών η Αντιναρκωτική Δράση – P.A.D.A (PROTECTION AGAINST DRUG ADDICTION) υπάρχει για να ενώσει όλες τις δυνάμεις της χώρας αλλά και να προσφέρει τεχνογνωσία από Διεθνείς Φορείς και Οργανισμούς.
«Στα τέλη της δεκαετίας του 90' μπήκαν στη ζωή μας τα συνθετικά ναρκωτικά Ecstasy, Ice κ.λπ. Σήμερα, η χημεία έχει κάνει τα παραδοσιακά ναρκωτικά, να φαντάζουν ήπια. Η Fentanyl, οι μεταμφεταμίνες και άλλες παραλλαγμένος χημικές ναρκωτικές ουσίες, τα κανναβινοειδή ή οι οπιούχες ουσίες κάνουν τα ναρκωτικά ακόμη πιο επικίνδυνα», εξηγεί ο κ. Ραχωβίτσας.
Τα στοιχεία είναι εξαιρετικά ανησυχητικά, καθώς απο την έναρξη της πανδημίας του COVID-19, παρατηρήθηκε σημαντική κατανάλωση ψυχοτρόπων ουσιών (κυρίως κάνναβης), από εφήβους. Σύμφωνα με την έρευνα 1 στους 6 μαθητές του λυκείου έχουν κάνει τουλάχιστον μια φορά χρήση ουσιών.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2020 είχαν εντοπιστεί 830 νέες συνθετικές, ψυχοδραστικες ουσίες, από τις οποίες οι 209 ειναι συνθετικά κανναβινοειδη, δηλαδή ουσίες υψηλής επικινδυνότητας, που στην χώρα μας με παραπλανητικές συσκευασίες μπορεί κανείς να βρεί στο διαδίκτυο ή και στο ελεύθερο εμπόριο.
«Το στοίχημα του P.A.D.A. είναι να κατανοήσουν από νεαρή ηλικία τα παιδιά τι εστί ναρκωτική ουσία, ώστε να γυρίζουν την πλάτη τους στα ναρκωτικά, ακόμη και όταν αυτά βρίσκονται στο στενό τους περιβάλλον. Το Ινστιτουτο θα βρίσκεται απέναντι στις εξαρτησεις και δίπλα σε όσους αναζητούν απαντήσεις», καταλήγει.
