Τον κ. Κασσελάκη προώθησαν οι παλαιοκομματικοί, ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας σαν δόλωμα για την κεντρώα ψήφο. Στόχος τους ήταν να βρεθεί ένας «Αντι-Μητσοτάκης», αλλά γενικά οι απομιμήσεις έχουν μικρότερη αξία από το πρωτότυπο, λέει στο Liberal η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου, η οποία δεν αποκλείει το «φαινόμενο» να αποδειχθεί βραχύβιο και να ξεφουσκώσει τόσο απότομα, όπως ακριβώς φούσκωσε.
Εκτιμά ότι στην αρχή τουλάχιστον ο κ. Κασσελάκης θα λειτουργεί σαν «μαριονέτα» των παλαιότερων στελεχών, αυτό, όπως λέει, μοιάζει να είναι μέρος της συμφωνίας, προσθέτοντας ότι θα βιώνουμε ένα «φαινόμενο εγγαστρίμυθου» του Τσίπρα.
Στο ερώτημα, ποια μορφή θα μπορούσε να προσλάβει αυτός ο «νέος» ΣΥΡΙΖΑ, θεωρεί ότι δεν τίθεται ζήτημα μεταρρύθμισης, το κοινωνικό μίσος είναι σύμφυτο με την ιδεολογία του. Και προσθέτει ότι αν ο Κασσελάκης επιχειρήσει να ελέγξει τα ρεύματα του ανορθολογισμού και εθνολαικισμού, που υπάρχουν μέσα κι έξω από το κόμμα, απλώς θα διευκολύνει την φυλλόροιά του.
Φωτ.: Eurokinissi/ Τατιάνα Μπόλαρη
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πώς εκλαμβάνετε εσείς την εκλογή Κασσελάκη;
Φαντάζομαι πως όσοι πρόσκεινται στην αριστερά –αρκετοί από τον ΣΥΡΙΖΑ και άλλοι που δεν είναι κομματικοί– ανησυχούν για μια σειρά πράγματα: 1) ο Στέφανος Κασσελάκης δεν προέρχεται από τα «σπλάχνα του κόμματος» σύμφωνα με ένα από τα πολλά κλισέ της παράταξης 2) είναι και φαίνεται ανιστόρητος, χωρίς γνώσεις πολιτικής και γεωπολιτικής (ενώ οι προερχόμενοι από τα «σπλάχνα» δήθεν έχουν γνώσεις) 3) είναι, σύμφωνα με ένα ακόμη κλισέ, «αμερικανοτραφής», άρα ύποπτος ως εγκάθετος σκοτεινών δυνάμεων (ακούστηκε και η κουκουέδικη λέξη «ξενόφερτος») 4) ανεδείχθη λόγω της εντυπωσιακής εξωτερικής του εμφάνισης, της νεότητας και της συμμετοχής του στα ηλεκτρονικά δίκτυα 5) συμβολίζει την, κατά τη γνώμη τους, απολιτικοποίηση της νεότερης γενιάς («αχ, αυτή η σημερινή νεολαία…!» ή «Πού οδεύομεν κύριοι!») 6) δηλώνει «επιχειρηματίας» ενώ η αριστερά σιχαίνεται τους επιχειρηματίες 7) παραείναι «clean cut»: οι παλαιοκομματικοί δεν μπορούν να τον φανταστούν στο πεζοδρόμιο με την ντουντούκα.
Eγώ πάλι, περιμένω με ανυπομονησία να πάμε ένα βηματάκι μπροστά, να ευπρεπιστεί το πρόσωπο της κουζουλής αριστεράς. Θα συμβεί αυτό; Εδώ η απάντηση είναι αβέβαιη: Τον κ. Κασσελάκη προώθησαν οι παλαιοκομματικοί και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, προφανώς σαν δόλωμα για την κεντρώα ψήφο.
Αυτή η επιδίωξη της διεύρυνσης της βάσης του κόμματος μού φαίνεται αρκετά δόλια, σαν ένα παιχνίδι κατόπτρων: Οι δεινόσαυροι της κομμουνιστογενούς αριστεράς επιλέγουν έναν «αντι-Μητσοτάκη»…Όμως, γενικά, οι απομιμήσεις, έχουν μικρότερη αξία από το πρωτότυπο. Εξάλλου, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αρχηγικό κόμμα με ολοκληρωτικές τάσεις και με πλήθος yesmen: μπορεί να ευπρεπίσει τη δημόσια εικόνα του αλλά το κοινωνικό μίσος του είναι σύμφυτο με την ιδεολογία του, δεν τίθεται ζήτημα μεταρρύθμισης.
Υπάρχει ιστορικό προηγούμενο στην Ευρώπη της άλωσης ενός πολιτικού χώρου από κάποιον χωρίς πολιτική εμπειρία, θέσεις και γνώσεις των προβλημάτων;
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ιστορία πολιτικής ωρίμανσης, ενώ εδώ είμαστε ερασιτέχνες, μαστορεύουμε και μηχανορραφούμε με άγαρμπο τρόπο.
Εν πάση περιπτώσει, δεν νομίζω ότι ο κ. Κασσελάκης έχει τη σκευή, την αντοχή και τις δυνατότητες να εκσυγχρονίσει την ελληνική αριστερά, που, μαζί με τη γαλλική, πάσχει από ευρωτίαση (και πολλές γεροντικές διαταραχές). Ακριβώς εξαιτίας της άγνοιάς του και εξαιτίας ενός αόριστου ιδεαλισμού από τον οποίον εμφορείται πιστεύω ότι δεν επαρκεί για να εξορθολογίσει την αριστερά καθιστώντας τη, λόγου χάρη, παράταξη μιας γνήσιας σοσιαλδημοκρατικής προοπτικής.
Δεν ξέρω ποιο είναι το όραμά του –ίσως να μην ξέρει κι ο ίδιος, προς το παρόν τουλάχιστον. Νομίζω ότι στο εξής θα τον οδηγεί η πραγματικότητα, τα γεγονότα που θα προκύπτουν ένα-ένα: Θα κληθεί να προτείνει λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα και ταυτοχρόνως να συμφιλιώνει και να συνθέτει τις διαφορετικές εσωκομματικές απόψεις.
Φωτ.: Eurokinissi/ Τατιάνα Μπόλαρη
Τα λέω αυτά, και θα μπορούσα να πω πολύ περισσότερα για όσα τον περιμένουν, για να τονίσω πως, απ’ ό,τι φαίνεται ο κ. Κασσελάκης δεν κινείται από κάποια σκληρή ιδεολογία, αλλά από τα παλιά, καλά αισθήματα της παραδοσιακής αριστεράς, η οποία θεωρούσε τον εαυτό της φορέα του «Καλού», του «Φωτός», της «αγάπης προς τον πλησίον», κτλ. Μερικοί τον συγκρίνουν με τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά ο Τραμπ είναι ξεχωριστή περίπτωση: Ήταν περιβόητος μεγιστάνας και playboy, που ανήλθε στην εξουσία επειδή είχε μεγάλη οικονομική ισχύ.
Όσο για μερικούς ηγέτες που προήλθαν από τη βιομηχανία του θεάματος, πάντοτε η βιομηχανία του θεάματος τροφοδοτούσε το πολιτικό προσωπικό. Θέλω να πω: Ο καθένας που ασχολείται με την πολιτική και αναδεικνύεται σε θέσεις από κάπου προέρχεται, δεν προσγειώνεται με εξωπλανητικό σκάφος. Ο κ. Κασσελάκης προέρχεται από τις επιχειρήσεις κι από έναν χώρο που κυριαρχεί στις ΗΠΑ, από τη liberal διανόηση, τους νέους που μεγάλωσαν στο περιβάλλον της πολιτικής ορθότητας και των καλών αισθημάτων.
Δεν βρίσκω αυτή την εμφάνιση ιδιαίτερα πρωτότυπη, ούτε περιμένω πρωτοτυπίες από την αριστερά. Συνήθως αντλεί στελέχη από τον κομματικό μηχανισμό, το πεζοδρόμιο ή το περιθώριο. Ο κ. Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός επειδή διέπρεψε σε μαθητικές καταλήψεις και επειδή τον πρόβαλαν τα ΜΜΕ ως νεαρό ταραξία και ως σκράπα χωρίς συμπλέγματα. Στη χώρα μας η «εμπειρία» των παράνομων μαθητικών καταλήψεων θεωρείται πολιτικό πλεονέκτημα: Γι’ αυτό είμαστε η φαιδρή χώρα που είμαστε. Ο κ. Κασσελάκης δεν έχει καμιά εμπειρία σε τίποτα.
Τι δείχνει η αποδοχή από μερίδα της ελληνικής κοινωνίας ενός τέτοιου φαινομένου;
Γιατί να μην το αποδεχτεί; Μόνο οι δικαιωματιστές πιστεύουν ότι ζούμε σε μια κοινωνία καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα της Ελλάδας: Οι δικαιωματιστές, για να δικαιολογούν την παρουσία και τις φωνασκίες τους, παρουσιάζουν τη χώρα μας σαν μια παλαιοχριστιανική μπανανία με νεοφασιστικές τάσεις.
Τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει: Η Ελλάδα είναι μια επιτρεπτική κοινωνία και δεν θα έπρεπε να την κακολογούμε σχετικά με αυτό. Πάσχει από έλλειψη σοβαρότητας, από πολύ χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, από ανοργανωσιά κι από την αλλεργία στις μεταρρυθμίσεις την οποία οξύνει το αριστερό κατεστημένο.
Υπάρχουν «φαινόμενα» –όπως π.χ. η μη εφαρμογή των νόμων, η θλιβερή κατάσταση της παιδείας– που δεν θα έπρεπε να γίνονται αποδεκτά, αλλά, να που γίνονται. Το «φαινόμενο» Κασσελάκη δεν είναι φαινόμενο: Είναι ένας άνθρωπος που διεκδίκησε μια θέση και την κέρδισε επειδή εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία του κοινού για τις εικόνες, για το θέαμα. Ας δούμε πώς θα χρησιμοποιήσει αυτή τη θέση, αυτό είναι το θέμα.
Ποιος ο ρόλος των ΜΜΕ στην ανάδειξη και επιβολή του;
Όλα περνούν μέσα από τα ΜΜΕ. Ο κ. Κασσελάκης δεν είναι εξαίρεση. Νομίζω, ωστόσο, ότι ο κ. Τσίπρας έπαιξε σημαντικότερο ρόλο στην ανάδειξή του από τα ΜΜΕ. Και μια σειρά άλλοι παράγοντες φυσικά: Η ανάγκη για καλλωπισμό της δημόσιας εικόνας του κόμματος, η επίδειξη προοδευτικότητας εκ μέρους της οργανωμένης νεολαίας, οι εσωτερικές διαμάχες.
Με την ευκαιρία, προσθέτω ότι, αν ο κ. Κασσελάκης θέλει να επιζήσει, πρέπει να μάθει να διαχειρίζεται τα ΜΜΕ και να αντέχει στις επικρίσεις, ακόμα και στα ψέματα –τα ΜΜΕ είναι ζούγκλα, απαιτούν αντοχή, αυτοπεποίθηση και χιούμορ. Ο κ. Κασσελάκης πρέπει να ξεχάσει πόσο χαϊδεμένος έχει υπάρξει. Θέλω να πω με τούτο πως το «φαινόμενο» όπως λέτε μπορεί όντως να αποδειχθεί βραχύβιο.
Βλέπετε πίσω από την αποδοχή του βαθύτερα «αταβιστικά ένστικτα»; Εν προκειμένω, βλέπετε μια μερίδα της κοινωνίας που ζει με αντιδεξιά στερεότυπα και κινητοποιείται από αντιμητσοτακικό μένος;
«Αταβιστικά» και άμεσα κληρονομημένα ένστικτα. Αλλά το αντιμητσοτακικό μένος δεν μπορεί να μεταφραστεί σε πολιτική. Μπορεί να μεταφραστεί σε συνθήματα και ουρλιαχτά τα οποία έχουν ξεκουφάνει τους περισσότερους Έλληνες. Ο λαός, το κοινό, έχει προχωρήσει περισσότερο από τους πολιτικούς.
Κάποιοι εκτιμούν ότι το φαινόμενο θα ξεφουσκώσει απότομα, όπως ακριβώς φούσκωσε. Εσείς;
Δεν είναι απίθανο, αλλά ας μην παριστάνουμε τους μαθητευόμενους μάγους. Τον κ. Κασσελάκη θα τον στηρίξει ένας ολόκληρος μηχανισμός – και θα τον πολεμήσει ένας άλλος. Το ζήτημα είναι να διαβάσει λιγάκι, να αποκτήσει γνώσεις ηγεσίας, γεωπολιτικής και ιστορίας, και μάλιστα όχι μέσω των κομματικών εγχειριδίων. Και βεβαίως, όπως είπα προηγουμένως, να αντέξει ψυχολογικά την πίεση που θα δεχτεί από τους μέντορές του, από τους ιδεολογικούς του αντιπάλους, από τα social media κι από τα ΜΜΕ γενικά. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και το ΚΚΕ, δεν είναι δημοκρατικά κόμματα, είναι οδοστρωτήρες.
Είναι εφικτό ο κ. Κασσελάκης να δημιουργήσει ένα κύμα «αγανακτίστε 2.0»; Θα μπορούσε δηλαδή να συσπειρώσει γύρω του ρεύματα, όπως ο ανορθολογισμός και ο εθνολαϊκισμός;
Αυτά τα ρεύματα υπάρχουν μέσα και έξω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν νομίζω ότι ο κ. Κασσελάκης μπορεί να τα ελέγξει. Αν θελήσει να τα ελέγξει, θα διευκολύνει τη φυλλόρροια, κατά κάποιον τρόπο, του κόμματος. Πιστεύω ότι, στην αρχή τουλάχιστον, τα παλιότερα στελέχη θα τον χρησιμοποιούν σαν μαριονέτα – αν το αποδεχτεί φυσικά (και μάλλον θα το αποδεχτεί, μοιάζει να είναι μέρος μιας συμφωνίας). Άρα, ίσως παρατηρήσουμε για λίγο καιρό ένα «φαινόμενο εγγαστρίμυθου» του Τσίπρα.
Τι θα μπορούσε να αλλάξει στον ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση με τον κ. Κασσελάκη;
Καταρχήν, η κυβέρνηση έχει δουλειές με φούντες. Τις οποίες οι εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ ούτε μειώνουν, ούτε τις καθιστούν ευκολότερες. Το μόνο που μπορεί να αλλάξει ως προς την κυβέρνηση είναι η ατμόσφαιρα, το ύφος της αντιπολίτευσης. Αν ο κ. Κασσελάκης κατορθώσει να χτίσει μια δημιουργική αντιπολίτευση θα σημαίνει ότι η πλειοψηφία των στελεχών και των μελών του ΣΥΡΙΖΑ είχαν την εν λόγω επιθυμία. Μόνος του δεν μπορεί να κάνει τίποτα σ’ αυτή την κατεύθυνση: Δεν ξέρω καν αν έχει τέτοια πρόθεση.
Ποιος πολιτικός χώρος εκτιμάτε ότι θα πιεστεί περισσότερο;
Γενικά, το πολιτικό σκηνικό βρίσκεται σε φάση αναδιαμόρφωσης. Όσο η Νέα Δημοκρατία κινείται προς το ευρωπαϊκό κέντρο –και, κατά τη γνώμη μου πράττει άριστα– τόσο θα αυξάνεται ο δεξιός κροσσός, αν και όχι τόσο ώστε να θέτει σε κίνδυνο το πολίτευμα ή την ομαλότητα. Η μετατόπιση της δεξιάς προς το κέντρο ευνοεί σε ολόκληρο τον κόσμο τους σχηματισμούς fringe politics.
Ομοίως και η μετατόπιση της άκρας αριστεράς προς τη σοσιαλδημοκρατία την οποία εγώ τουλάχιστον δεν βλέπω: Βλέπω ψηφοθηρική τακτική, όχι διανοητικές μεταρρυθμίσεις. Όσο για το ΠΑΣΟΚ, αν συνεχιστεί και σταθεροποιηθεί η απομάκρυνση της ΝΔ από την παραδοσιακή δεξιά, δεν θα έχει λόγο ύπαρξης. Όλα αυτά χρειάζονται χρόνο. Ίσως καταλήξουμε σε μια μορφή de facto δικομματισμού από τον οποίον θα είναι αποκλεισμένοι όλοι οι σχηματισμοί που δεν σέβονται την κοινοβουλευτική δημοκρατία και το Σύνταγμα.
