Tην ώρα που ο κορονοϊός κατάφερε μια συθέμελη αλλαγή στον τρόπο ζωής και εργασίας μας, η παγκόσμια βιομηχανία εξελίσσεται εξίσου ταχύτατα, καθώς φαίνεται να έχει κατανοήσει τα μηνύματα των καιρών και των αναγκών των καταναλωτών, και συνεπικουρούμενη από τη ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογικών εφαρμογών, έρχεται να μας «δείξει» το δρόμο του μέλλοντος. Ένα δρόμο που φέρνει εκ νέου στο επίκεντρο τον άνθρωπο, τις δεξιότητες , τις ανάγκες, την ευζωία και τις προοπτικές του.
Όταν το 2011, στην παγκόσμια έκθεση αυτοματισμού HANNOVER MESSE, ακούστηκε για πρώτη φορά ο όρος Industry 4.0, λίγοι αντιλήφθηκαν την πρωτοφανή επίδραση που θα είχε η καινοφανής «ψηφιακή βιομηχανοποίηση» στην παγκόσμια βιομηχανία και τις υπηρεσίες.
Ένα σαρωτικό κύμα συνδυασμού γρήγορου ίντερνετ, υπηρεσιών cloud, έξυπνων ρομποτικών συστημάτων, εφαρμογών internet of things (IoT), υπερανάλυσης δεδομένων, διασύνδεσης και επικοινωνίας μηχανών μέσω συστημάτων artificial intelligence και έξυπνων γραμμών παραγωγής (smart factories) ήρθε να τροποποιήσει εκ βάθρων την αυτοματοποίηση και λειτουργία των βιομηχανικών διαδικασιών και λειτουργιών.
Για να καταλάβουμε το μέγεθος αυτής της «τεχνολογικής επανάστασης», αρκεί να σκεφτούμε τους τρόπους με τους οποίους «εισέβαλλαν» στην καθημερινότητα μας οι 3D εκτυπωτές, οι συσκευές επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality), οι εφαρμογές νανοτεχνολογίας και βιοτεχνολογίας, οι έξυπνες compact συσκευές και τα «έξυπνα σπίτια», τα αυτόνομα / αυτοκινούμενα οχήματα, oι τεχνολογίες blockchain και τόσα άλλα.
Σταδιακά, η τελευταία δεκαετία και το Industry4.0 εισήγαγαν τη γρήγορη αυτοματοποίηση, την ακόμα μαζικότερη, «έξυπνη» παραγωγή, την αυτονομία στη λειτουργία γραμμών παραγωγής, τη συλλογή big data και την ασφαλή αποθήκευση τους σε ψηφιακά μέσα αλλά και τα ευέλικτα συστήματα αποθήκευσης και μεταφοράς προϊόντων για τη μείωση κόστους και την ταχύτερη εξυπηρέτηση των καταναλωτών.
Ενόσω η παγκόσμια βιομηχανία προσπαθούσε να εντάξει τη νέα αυτή φιλοσοφία στις λειτουργίες της, η Ευρωπαϊκή Ένωση το προηγούμενο έτος και κυρίως, η φετινή ψηφιακή έκθεση παγκόσμιου αυτοματισμού, που πραγματοποιήθηκε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα , ήρθαν τα «ταράξουν τα νερά» και πάλι, εισάγοντας τον όρο Industry 5.0, ως φυσική μετεξέλιξη του Industry 4.0 και προάγγελο των βιομηχανικών εξελίξεων της επόμενης δεκαετίας.
H επόμενη (ίσως μεθεπόμενη) μέρα της βιομηχανίας θα είναι κυρίαρχα ανθρωποκεντρική, προσωποποιημένη και φιλική προς το περιβάλλον. Οι βιομηχανικοί κολοσσοί αντιλήφθηκαν ότι η μαζική παραγωγή από μόνη της δεν αρκεί, και ότι οι καταναλωτές επιζητούν πλέον προϊόντα σχεδιασμένα γι’ αυτούς, σε τιμή μαζικής παραγωγής. Αυτή η ανάγκη πυροδότησε ένα νέο μοντέλο ευέλικτων, βιώσιμων, προσαρμοσμένων και εξειδικευμένων τεχνολογιών, στην κατεύθυνση της παροχής ολοκληρωμένης υπηρεσίας στον καταναλωτή, αντί για ένα απλό προϊόν.
Όροι όπως sustainability, resilience, servitization, smart manufacturing, circular manufacturing, mass personalization, cobots ήρθαν για να μείνουν, και αξίζει να τους παραθέσουμε περιληπτικά.
Σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τροπή της τεχνολογίας και της βιομηχανικής ιστορίας, δημιουργείται η ανάγκη για «ανθρώπινο άγγιγμα» στα ρομποτικά συστήματα, για αξιοποίηση γνώσεων, ταλέντων και εμπειριών του ανθρώπινου δυναμικού που θα έρθει να ρυθμίσει και να προγραμματίσει τις μηχανές ώστε να προσφέρουν εξειδικευμένα προϊόντα (mass personalization) που θα ικανοποιούν όχι μόνο τις ανάγκες του καταναλωτή αλλά θα προβάλλουν τον ψυχισμό του μέσω της καταναλωτικής του συμπεριφοράς.
Η ψυχολογία του καταναλωτή ορίζει πια τις νέες τεχνολογίες προς την κατεύθυνση της υπηρεσίας (servitization), η οποία αποκτά μεγαλύτερη αξία από το παραδοσιακό προϊόν.
Για τις νέες παραγωγικές διαδικασίες θα χρησιμοποιούνται ολοένα περισσότερο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ στόχος θα είναι οι βιώσιμες – «πράσινες» λύσεις (sustainability). Προς αυτή την κατεύθυνση θα αξιοποιηθούν τεχνολογίες blockchain (κρυπτογραφημένος και ασφαλής τρόπος αποθήκευσης, διαχείρισης και ανταλλαγής πληροφορίας και διενέργειας ηλεκτρονικών συναλλαγών) για τον προγραμματισμό και διαχείριση πρώτων υλών, τον έλεγχο αποθεμάτων και την ευελιξία στη διαδικασία μεταφοράς και παράδοσης.
Ίσως ο όρος που θα μας αποτυπωθεί εντονότερα στα πλαίσια του Ιndustry 5.0 να είναι, και ορθώς, τα cοllaborative robots (cobots), έμπνευσης της Δανέζικης εταιρίας Universal Robots – η οποία φαίνεται να επινόησε αρχικά και τον όρο Industry 5.0.
Η έννοια των συνεργατικών ρομπότ διαφοροποιεί την παραδοσιακή χρήση ρομποτικών συστημάτων που προσέφεραν ακρίβεια, ταχύτητα και σταθερότητα στις εκτελούμενες εργασίες και εισάγει τη συνέργεια ανθρώπου – μηχανής, που επιδιώκει να χρησιμοποιήσει επικουρικά την ανθρώπινη κριτική σκέψη, τη δεξιοτεχνία και την προσαρμοστικότητα για την επίτευξη αποτελεσματικής παραγωγικότητας για προσωποποιημένα, μοντέρνα προϊόντα «με ανθρώπινο άγγιγμα».
Αν ένα πράγμα οφείλουμε να αποκομίσουμε από τις διαφαινόμενες εξελίξεις στο βιομηχανικό κλάδο, αυτό είναι ότι η νέα, ψηφιακή εποχή στην οποία έχουμε εισέλθει, τοποθετεί τον άνθρωπο στο επίκεντρο τόσο ως εργαζόμενο, όσο ως καταναλωτή.
Ο μεν εργαζόμενος θα μπορεί σύντομα να εργάζεται –με φυσική ή απομακρυσμένη παρουσία- σε οργανισμούς με εταιρική υπευθυνότητα, που ενδιαφέρονται για την ποιότητα ζωής του, τη δημιουργική εργασία και την διαβίωση του σε ένα ασφαλές και υγιεινό περιβάλλον. Ο δε καταναλωτής θα μπορεί να ζητήσει και να λάβει εξατομικευμένα, σύγχρονα προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργήθηκαν με σεβασμό στη φύση και θα του παρέχονται σε προσιτή τιμή.
Αυτό θα είναι το επόμενο μεγάλο στοίχημα και η χώρα μας, εισερχόμενη στο μεγάλο πρότζεκτ Eλλάδα 2.0, μπορεί να το κερδίσει αξιοποιώντας άμεσα και ουσιαστικά τα νέα εργαλεία , την τεχνογνωσία και την τεχνολογία που είναι πλέον διαθέσιμες , με τη στήριξη των νέων επιστημόνων που πρέπει να έχουν κίνητρο να παραμείνουν και να ανελιχθούν παραγωγικά εντός των Ελληνικών επιχειρήσεων.
*Η Βασιλική Παπακώστα είναι CEO του TECHNOMATIC GROUP
