Έναν «αφανή» - αλλά σημαντικό - ρύπο, τα σωματίδια που διασκορπίζονται στον αέρα από τα ελαστικά των αυτοκινήτων, υπόσχεται να περιορίσει σημαντικά η εφεύρεση της ερευνητικής ομάδας “The Tyre Collective”, που αναλαμβάνει να δεσμεύει τα σωματίδια αυτά πριν αυτά καταλήξουν στους πνεύμονές μας.
Συνήθως, στο άκουσμα της ρύπανσης που προκαλούν τα αυτοκίνητα, το μυαλό μας πηγαίνει στο διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το αβλαβές κατά την εισπνοή του από τον άνθρωπο - αλλά υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου - αέριο και στους παραδοσιακούς ρύπους, δηλαδή τους άκαυτους υδρογονάνθρακες (HC), τα οξείδια του αζώτου (NOx), το δηλητηριώδες μονοξείδιο του άνθρακα (CO), αλλά και τα μικροσωματίδια που βγαίνουν από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων.
Ωστόσο, στην κατηγορία των σωματιδίων περιλαμβάνεται και μια άλλη υπό-κατηγορία ρύπων, που δεν σχετίζεται με τη λειτουργία των κινητήρων, αλλά με τη σκόνη που εκλύεται από τα ελαστικά κατά την κύλιση των τροχών, δηλαδή κατά κίνηση του αυτοκινήτου. Αυτή η σκόνη είναι επίσης ρύπανση, ενώ τα σωματίδια που εκλύονται και αιωρούνται στον αέρα περιλαμβάνονται στα δελτία των μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Και ενώ περιλαμβάνονται σε αυτές τις μετρήσεις, δεν υπάρχουν προδιαγραφές που να καθορίζουν κάποιο περιοριστικό πλαίσιο και τη σχετική λήψη μέτρων.
Το πρόβλημα των σωματιδίων
Ερευνητές, όμως, στο Ηνωμένο Βασίλειο δημιούργησαν μια συσκευή που θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την ποσότητα σκόνης ελαστικών που απελευθερώνεται στο περιβάλλον από τα ελαστικά. Πρόκειται για καινοτομία βραβευμένη με το βραβείο James Dyson, η οποία δημιουργήθηκε από μια ομάδα ειδικών επιστημόνων από το Imperial College London και το Royal College of Art. Οι άνθρωποι της ομάδας αυτής εμπνεύστηκαν από το κίνημα για τη μείωση της ρύπανσης των μικροπλαστικών, τα οποία δεν διοχετεύονται μόνο στον αέρα αλλά και στο νερό και περνούν τελικά στην τροφική αλυσίδα - αντιπροσωπεύουν δε έως και το 50 % των εκπομπών PM2,5* (πολύ μικρά σωματίδια) και PM10* (σωματίδια ή αιθάλη).
Η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε σχέση με τα σωματίδια έχει προφανώς αυξηθεί το τελευταίο διάστημα, λόγω των επιπτώσεών τους στη δημόσια υγεία, των απότομων μεταβολών της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκάλεσε ο κατ’ οίκον περιορισμός λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, αλλά και λόγω της παρατεταμένης παρουσίας καπνού δασικών πυρκαγιών στην Αμερικανική Δύση. Ενώ ο καθορισμός αυστηρότερων προτύπων εκπομπών ρύπων για τους κινητήρες εσωτερικής καύσης – τους οποίους το EPA των ΗΠΑ απέρριψε φέτος - είναι μόνο μέρος της μάχης…
Παρόλο, λοιπόν, που τα ηλεκτρικά οχήματα δεν παράγουν καυσαέρια και γενικά οδηγούν σε χαμηλότερες εκπομπές καθ' όλη τη διάρκεια ζωής τους (από τη διαδικασία της παραγωγής του μέχρι την απόσυρσή τους), εκπέμπουν συνήθως περισσότερα σωματίδια από τα ελαστικά τους, σε σχέση με τα συμβατικά αυτοκίνητα, επειδή ζυγίζουν περισσότερο.
Σύμφωνα, δε, με σχετική μελέτη που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο, τα ελαστικά και τα τακάκια αποτελούν πηγή περίπου 550.000 τόνων μικροπλαστικών που καταλήγουν στους ωκεανούς ετησίως. Κατά συνέπεια τα ελαστικά αναδεικνύονται στον δεύτερο μεγαλύτερο ρυπαντή του είδους, παγκοσμίως, ενώ ευθύνονται και για το 50% της σωματιδιακής ρύπανσης που προκαλείται από τα αυτοκίνητα κάθε είδους.
Η εφεύρεση
Οι επιστήμονες που απαρτίζουν την ερευνητική ομάδα που φέρει το όνομα “The Tire Collective” διαπίστωσαν ότι τα σωματίδια από καουτσούκ, που προκύπτουν από τα ελαστικά, φορτίζονται θετικά λόγω τριβής. Συνδέοντας αυτό το φαινόμενο με το στατικό ηλεκτρισμό που προκαλείται από το τρίψιμο ενός μπαλονιού σε ένα πουλόβερ, η ομάδα κατέληξε να χρησιμοποιεί μια σειρά ηλεκτροστατικών πλακών για τη δέσμευση των σωματιδίων καταφέρνοντας - επί του παρόντος – να δεσμεύσει περίπου το 60% όλων των αερομεταφερόμενων σωματιδίων στο πεδίο δοκιμών.
Η ομάδα “The Tire Collective” λέει ότι το μέσο αυτοκίνητο παράγει περίπου 2 γραμμάρια σκόνης ελαστικών την ημέρα, ενώ ένα λεωφορείο παράγει κατά μέσο όρο 336 γραμμάρια την ημέρα.
Η συσκευή της “The Tire Collective” μοιάζει με λασπωτήρα και τοποθετείται σε μια ορισμένη απόσταση από την άκρη του ελαστικού, προσαρτημένη στο ακραξόνιο. Τα δεσμευμένα σωματίδια των ελαστικών αποθηκεύονται σε μία αμπούλα και μπορούν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή νέων ελαστικών.
«Με τη δέσμευση ακριβώς πάνω στον τροχό, είμαστε πιο αποτελεσματικοί από τα εξωτερικά φίλτρα HEPA και καταναλώνουμε λιγότερη ενέργεια απ’ ότι η αναρρόφηση και οι συμβατικοί ηλεκτροστατικοί ιζηματοποιητές», δηλώνουν οι άνθρωποι της ομάδας, σε μια ιστοσελίδα σελίδα που παρουσιάζει τους νικητές των βραβείων.
Η ομάδα ελπίζει να διαπραγματευτεί ένα συμβόλαιο εξέλιξης της εφεύρεσής της με μια μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία ή και να συνεργαστεί με μεγάλους παραγωγούς ελαστικών. Φαίνεται μάλιστα ότι ήδη η General Motors εξέφρασε το ενδιαφέρον της να είναι ενεργή στην αειφόρο παραγωγή ελαστικών, χωρίς όμως να κάνει αναφορά στην συγκεκριμένη συσκευή. Η “The Tire Collective” λέει ότι έχει ήδη λάβει επιστολές ενδιαφέροντος από κατασκευαστή λεωφορείων, οπότε μπορούμε να περιμένουμε ότι τα μεγάλα φορτηγά που θα δεσμεύουν τη δική τους σκόνη ελαστικών δεν είναι κάτι που θα δούμε στο ιδιαίτερα μακρινό μέλλον.
* Τα PM2,5 είναι σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm (1,0 μm=10-6m), δηλαδή όσο το 3% της διαμέτρου μιας ανθρώπινης τρίχας! Επειδή είναι τόσο μικρά είναι και δύσκολο να φιλτραριστούν, ενώ θεωρούνται και πιο επικίνδυνα καθώς παραμένουν περισσότερο στον αέρα και έχουν περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν στους πνεύμονές μας. Μπορούν δε πιο εύκολα περάσουν από τη μύτη και το λαιμό και να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες, ενώ κάποια από αυτά μπορεί ακόμη και να εισέλθουν στο κυκλοφορικό σύστημα.
Ta PM10 είναι σωματίδια με διάμετρο μικρότερο από 10 μm.
