Του Zilvinas Silenas*
Πλήθη ανθρώπων να καταστρέφουν σοβιετικά σύμβολα και να απαιτούν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές… Αν νομίζετε ότι μιλώ για τη δεκαετία του 1990, πέσατε έξω λίγες δεκαετίες. Στις 17 Ιουνίου 1953, εργάτες στην Ανατολική Γερμανία εξεγέρθηκαν εναντίον της κομμουνιστικής τους κυβέρνησης και των Σοβιετικών επικυρίαρχων.
Η ιστορία της καταπίεσης είναι χαρακτηριστική του τι έκαναν οι Σοβιετικοί στις περιοχές που κατέλαβαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (ή τις “απελευθέρωσαν” κατά τη σοβιετική διάλεκτο). Οι Σοβιετικοί διελυσαν ολόκληρα γερμανικά εργοστάσια, τα φόρτωσαν σε βαγόνια και τα μετέφεραν στην ΕΣΣΔ (και για να είμαστε σαφείς, οι ναζί έκαναν ακόμη χειρότερα πράγματα στις περιοχές που αυτοί κατέλαβαν). Παραδόξως, αυτή η πρακτική επεβίωσε ακόμη και στον 21ο αιώνα. Όταν η Ρωσία εισέβαλε στη Γεωργία το 2008, ο ρωσικός στρατός έκλεψε μέχρι και κρεβάτια και τουαλέτες από τα γεωργιανά στρατόπεδα.
Αφού λαφυραγώγησαν πρώτα την Ανατολική Γερμανία, οι Σοβιετικοί ξεκίνησαν την “οικοδόμηση του σοσιαλισμού” στη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό επανακατένειμαν πόρους στη βαριά βιομηχανία, φορολόγησαν τις τελευταίες ιδιωτικές επιχειρήσεις και κολλεκτιβοποίησαν διά της βίας την αγροτική παραγωγή. Οι αγρότες υποχρεώθηκαν να παραδώσουν τη γη τους στο κράτος και να εργαστούν σε αγροτικές κολλεκτίβες.
Στη συνέχεια αύξησαν τους στόχους παραγωγής, πράγμα που σημαίνει ότι οι εργάτες έπρεπε να δουλεύουν περισσότερο για την ίδια αμοιβή. Οι τιμές των τροφίμων, των μεταφορών κλπ αυξήθηκαν κι αυτές, πράγμα που σημαίνει ότι η ίδια αμοιβή αντιστοιχούσε σε λιγότερα τρόφιμα στο τοπικό - και πιθανότατα κρατικό - κατάστημα. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό και το γεγονός ότι πολλοί αγρότες προτίμησαν να δραπετεύσουν στη Δύση από το να γίνουν ημι-υποτελείς σε σοβιετικές κολλεκτιβιστικές φάρμες, θα βρούμε μια ακόμη συνθήκη κοινή σε ολόκληρο το ανατολικό μπλοκ: τη χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης.
Η δυσαρέσκεια τελικά έφτασε στους δρόμους καθώς εργάτες ενός κατασκευαστικού έργου στην “Οδό Στάλιν” ξεκίνησαν μια πορεία ζητώντας τη μείωση των στόχων παραγωγής και εντέλει την παραίτηση της κυβέρνησης και τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών.
Η κατάληξη αυτής της διαδήλωσης είναι κι αυτή χαρακτηριστική του πώς αντιμετωπιζόταν η διαφωνία των εργατών στον “παράδεισο των εργατών”. Ο στρατός και τα τανκς βγήκαν στους δρόμους, πυροβόλησαν εναντίον του πλήθους και συνέβαλαν χιλιάδες ανθρώπους.
Μολονότι χρειάστηκαν πάνω από τρεις δεκαετίες, ο γερμανικός λαός έκανε στο τέλος την ευχή του πραγματικότητα: επανένωση, ελεύθερες εκλογές και (πραγματική) απελευθέρωση από τους Σοβιετικούς. Η θυσία και η αποφασιστικότητα των εξεγερθέντων του 1953 υποχρέωσαν επίσης τους Σοβιετικούς να χαλαρώσουν την “οικοδόμηση του σοσιαλισμού” στην Ανατολική Γερμανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Ανατολική Γερμανία τη δεκαετία του 1980 να φαίνεται σαν τη “Δύση” στο υπόλοιπο Ανατολικό Μπλοκ. Και το γεγονός ότι η Ανατολική Γερμανία φαινόταν τόσο οπισθοδρομική στους πραγματικούς Δυτικούς καταδεικνύει το πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι ίσως το ότι η εξέγερση αυτή έσπειρε τους σπόρους της Γερμανικής ενοποίησης που επετεύχθη στη δεκαετία του 1990. Η “Οδός 17ης Ιουνίου” οδηγεί στην Πύλη του Βρανδεμβούργου όπου είχε εγερθεί το τείχος του Βερολίνου για να εμποδίζει τους ανθρώπους από το να αποδράσουν από την κομμουνιστική Ανατολή στην καπιταλιστική Δύση.
Σημειώθηκαν και άλλες διαδηλώσεις - στην Ουγγαρία το 1956 και την Τσεχοσλοβακία το 1968. Για να μην αναφέρουμε την ένοπλη αντίσταση εναντίον των Σοβιετικών στις χώρες της Βαλτικής που διήρκεσε μέχρι το 1953. Αυτές οι εξελίξεις συνέβαλαν στη διάλυση της όποιας πρόφασης ότι ο κομμουνισμός στην Ανατολική Ευρώπη ήταν εθελούσια. Οι μαζικές αποχωρήσεις από το Γερμανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και τα συνδικάτα καταδεικνύουν επίσης ότι ακόμη και κάποιοι απ’ όσους έβλεπαν με συμπάθεια τις ιδέες της αριστεράς, σύντομα άλλαξαν άποψη όταν ήρθαν αντιμέτωποι με τα αποτελέσματά τους στην πράξη.
Σε μια τραγική τροπή των γεγονότων, η Οδός Στάλιν, απ’ όπου οι εργάτες ξεκίνησαν την εξέγερση το 1953, άλλαξε όνομα στη συνέχεια σε “Οδός Καρλ Μαρξ”. Αυτό είναι συμβατό με την εσφαλμένη δικαιολογία της αριστεράς ότι το πρόβλημα με τον πραγματικό σοσιαλισμό ήταν ότι εφαρμόστηκε από τους λάθος ανθρώπους. Το σύστημα του Μαρξ ήταν σωστό, αλλά οι άνθρωποι (όπως ο Στάλιν) ήταν λάθος. Στοιχηματίζω ότι αμέτρητοι αριστεροί όντως πιστεύουν πως αν το έφερνε η τύχη και αναλάμβαναν την ευθύνη όλων μας θα δημιουργούσαν έναν σοσιαλιστικό παράδεισο και θα έπλαθαν τους ανθρώπους σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους.
Την ίδια ώρα, η μετονομασία της Οδού Στάλιν σε Οδό Καρλ Μαρξ καταδεικνύει το απίστευτο ρητορικό τέχνασμα που χρησιμοποιούν με επιτυχία οι σοσιαλιστές. Τα πραγματικά παραδείγματα του σοσιαλισμού στο παρελθόν, δηλαδή η Σοβιετική Ένωση; Δεν επρόκειτο για πραγματικό σοσιαλισμό. Τα σημερινά παραδείγματα σοσιαλισμού, δηλαδή η Βενεζουέλα; Ούτε αυτό είναι σοσιαλισμός. Αντιθέτως, λένε, η πλούσια Δανία είναι σοσιαλιστική, μονολότι οι ίδιοι οι Δανοί το αρνούνται αυτό κατηγορηματικά.
Αυτός όμως είναι ο σοσιαλισμός: μια ιδέα τόσο καλή, που χρειάζεται διαρκή βία και ψέματα για να σταθεί στα πόδια της.
--
*Ο Zilvinas Silenas είναι πρόεδρος του Foundation for Economic Education. O T.K. Coleman είναι διευθυντής επιχειρηματικής εκπαίδευσης στο FEE και συνιδρυτής και διευθυντής εκπαίδευσης του Praxis.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Ιουνίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
