Του Frank Holub
Σε περίπτωση που το χάσατε, τη Δευτέρα που μας πέρασε προβλήθηκε το τελευταίο, πέμπτο επεισόδιο της μίνι-σειράς Chernobyl του ΗΒΟ, μια σειρά που έγινε δεκτή με εγκωμιαστικές κριτικές. Μόλις έπεσαν οι τίτλοι, άφησα μια βαθιά αναπνοή που δεν ήξερα ότι κρατούσα και βυθίστηκα στη θέση μου, μπορώντας πια να ηρεμήσω. Η σειρά τελείωσε, αλλά η βαρύτητα του μηνύματος και της ατμόσφαιράς της έμειναν και με ακολούθησαν ακόμη και όταν πήγα να κοιμηθώ.
Η τέχνη μιμείται τη ζωή
Το Chernobyl αφηγείται εκδραματισμένα τα γεγονότα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν την πυρηνική καταστροφή στον Σταθμό Πυρηνικής Ενέργειας Βλαδίμηρος Λένιν, έξω από το Πρίπυατ της Ουκρανίας. Εξαρχής εστιάζει στα πρόσωπα και τους χαρακτήρες που έζησαν τα γεγονότα, με κάθε επεισόδιο να ακολουθεί την ιστορία ενός συγκεκριμένου προσώπου ή μιας ομάδας οι ζωές της οποίας άλλαξαν ανεπιστρεπτί όταν ο αντιδραστήρας της Μονάδας 4 του σταθμού εξερράγη στις 26 Απριλίου του 1986, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών υλικών στην ατμόσφαιρα στη χειρότερη πυρηνική καταστροφή της ιστορίας.
Ενώ η σειρά αποδίδει με κάποια ελευθερία τη διαδοχή και τις λεπτομέρειες των γεγονότων και των ανθρώπων που ενεπλάκησαν σ' αυτά, καταφέρνει να αφηγηθεί με πιστότητα τη συνολική ιστορία της καταστροφής και να προσφέρει μια συνταρακτική ματιά στις επιπτώσεις που είχε στις ζωές των ανθρώπων. Και δεν σταματά να καταφέρει αλλεπάλληλα χτυπήματα στη σοβιετική κακοδιαχείριση, τη διαφθορά και τη μυστικοπάθεια που επέτρεψαν την καταστροφή.
Ολόκληρη η σειρά εστιάζει στις αποτυχίες σε κάθε επίπεδο του σοβιετικού κράτους: από τους ανίκανους και μη επαρκώς εκπαιδευμένους πυρηνικούς τεχνικούς, μέχρι τους φιλόδοξους προϊσταμένους που αγνόησαν τα πρωτόκολλα ασφαλείας, τη γραφειοκρατία που εμπόδισε την ανάληψη δράσης για τον περιορισμό της ζημιάς, και τη σοβιετική κρατική μυστικοπάθεια που προσπάθησε να συγκαλύψει την αλήθεια και να διασώσει τα προσχήματα ενώπιον της παγκόσμιας σκηνής. Οι δημιουργοί του Chernobyl αποδομούν τον σοβιετικό μηχανισμό, αναδεικνύοντας ως ήρωες τους γενναίους άνδρες και τις γενναίες γυναίκες που έζησαν, μόχθησαν και πέθαναν αγωνιζόμενοι να περιορίσουν την καταστροφή.
Ο θρυλικός Λεγκάσοφ
Ο κεντρικός χαρακτήρας της σειράς, ο Ρώσος πυρηνικός φυσικός Βαλέρι Λεγκάσοφ (τον οποίο υποδύεται υποδειγματικά ο Jared Harris), συντονίζει την όλη επιχείρηση, μπλέκοντας με την συμπρωταγωνίστριά του Ουλάνα Χόμιουκ (που αντιπροσωπεύει τους δεκάδες επιστήμονες που βοήθησαν τον Λεγκάσοφ στην πραγματικότητα) σε μια πυρηνική αστυνομική ιστορία καθώς προσπαθούν να ανακαλύψουν τι προκάλεσε την καταστροφή ενώ ταυτόχρονα αγωνίζονται απεγνωσμένα για να περιορίσουν τη ζημιά.
Μέσα σε μόλις πέντε επεισόδια, βλέπουμε τον Λεγκάσοφ να αναπτύσσεται ως χαρακτήρας, καθώς ο τρόμος και η αφέλεια που αρχικά επιδεικνύει αντικαθίστανται από έναν αποσυρμένο στωικισμό όταν αντιλαμβάνεται τόσο την αόρατη δολοφονική δύναμη της ραδιενέργειας του Τσερνομπίλ, όσο και την πίεση της τεράστιας σοβιετικής γραφειοκρατικής μηχανής που επιδιώκει να συγκαλύψει την αλήθεια.
Ακόμη και ενώπιον όλων αυτών των εμποδίων, αλλά και του ανθρώπινου κόστους που συνεπάγονται οι δράσεις που πρέπει να αναληφθούν για τον περιορισμό της ζημιάς, παραμένει πιστός στην αρχική του επιθυμία να βοηθήσει τους άλλους και να αποτρέψει και νέες καταστροφές. Με το τσιγάρο στο χέρι, με τη βοήθεια και την υποστήριξη της Χόμιουκ και του Μπόρις Σέρμπινα, αντιπάλου του στην αρχή και στη συνέχεια φίλου του, μοχθεί ακαταπόνητα μέχρι τέλους, δίνοντας μια από τις καλύτερες και κατανοητές στον μη ειδικό τεχνικές εξηγήσεις για την καταστροφή του Τσερνομπίλ που έχω δει, μαζί με ένα, κατά το παράδειγμα του Αρχιπελάγους Γκούλαγκ, καυστικό κατηγορώ εναντίον του σοβιετικού κράτους στην κατάθεσή του στη σοβιετική παρωδία δίκης που ακολούθησε την καταστροφή. Και μόνο γι' αυτό το απόσπασμα αξίζει να παρακολουθήσει κανείς τη σειρά.
Η ποιότητα παραγωγής της σειράς ήταν εξαιρετική. Τα κοστούμια και το σκηνικό αποδίδουν με πιστότητα την εποχή, και ένα αντίγραφο του κτιρίου του κατεστραμμένου αντιδραστήρα προετοιμάστηκε με προσοχή προκειμένου να βυθίσει τον θεατή στον κόσμο αυτό. Σε συνδυασμό με την παλλόμενη μουσική και τον εξαιρετικό σχεδιασμό του ήχου, δημιουργήθηκε μια πυκνή δυσοίωνη ατμόσφαιρα που τυλίγει τον θεατή όπως ένα ραδιενεργό νέφος.
Υπάρχει κάτι σ' αυτή την σειρά για τον καθένα: για τον αντικομμουνιστή, τον ερασιτέχνη της ιστορίας, τον πυρηνικό φυσικό, τον φανατικό των δραματικών σειρών. Αν δεν έχετε δει ακόμη το Chernobyl, κάντε τη χάρη στον εαυτό σας και ρίξτε του μια ματιά. Είναι από τα καλύτερα πράγματα που έχει να προσφέρει η τηλεόραση.
--
Ο Frank Holub είναι μέλος της επικοινωνιακής ομάδας του Acton Institute, όπου εργάζεται ως συντάκτης διαδικτυακού περιεχομένου.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 5 Ιουνίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
