Της Kate Andrews
Μήπως το να επισημαίνουμε τις αποτυχίες της σοσιαλιστικής Βενεζουέλας δεν είναι τίποτε παραπάνω από ένα εύκολο πολιτικό λέι απ; Αυτή φαίνεται να είναι η νέα κατηγορία που εγείρεται εναντίον εκείνων από μας που θέλουμε οι υπερασπιστές του καθεστώτος της Βενεζουέλας να αποκηρύξουν τα προηγούμενα ευχολόγιά τους, τώρα που η χώρα έχει βυθιστεί στη βία και το χάος υπό την εξουσία του δικτάτορα Νικολάς Μαδούρο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο σημερινό κλίμα της πολιτικής πόλωσης όλοι μας ψάχνουμε για τέτοιες στιγμές, για το εντυπωσιακό στατιστικό στοιχείο ή το παράδειγμα που αποστομώνει τους πολιτικούς μας αντιπάλους.
Για χρόνια, αυτό το παράδειγμα για τη βρετανική αριστερά ήταν η Βενεζουέλα. Αφού η Κίνα του Μάο και η Κούβα του Κάστρο αποδείχθηκαν οδυνηρές απογοητεύσεις, η Βενεζουέλα αποδείχθηκε το νέο αγαπημένο παιδί του σοσιαλισμού, τα πυρομαχικά εναντίον των ανάλγητων, καπιταλιστικών χωρών της Ευρώπης που έχουν το θράσος να συνεχίζουν να αναγνωρίζουν δικαιώματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας και τα οφέλη των δυνάμεων της αγοράς.
Ούτε όμως η πλουσιότερη σε πετρέλαιο χώρα στον κόσμο μπόρεσε να σηκώσει τα θεμέλια του σοσιαλισμού, πράγμα που απαιτεί επίπεδα κρατικής εξουσίας και ελέγχου παρόμοια με εκείνα των φασιστικών χωρών του 20ου αιώνα. Οι Βενεζολάνοι δεν υποφέρουν μόνο από την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας, με τον πληθωρισμό να μαίνεται στα επίπεδα του 947%. Υποφέρουν και από την καταπάτηση των πλέων θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων και την υπονόμευση των δημοκρατικών διαδικασιών - που υπονόμευσε έντονα ο Ούγκο Τσάβες και κατήργησε εντελώς ο διάδοχός του Μαδούρο.
Μετά από μια άβολα μακρά σιωπή από τον επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος και θριαμβολόγου της Βενεζουέλας Τζέρεμι Κόρμπιν, ακούσαμε τελικά την εκδοχή του για τις εκτυλισσόμενες φρικαλεότητες, που δεν έφτασε (ούτε καν πλησίασε) στο σημείο να ασκήσει κριτική στο καθεστώς. Όταν ρωτήθηκε αν καταδικάζει τις ενέργειες του Μαδούρο (μεταξύ των οποίων και τη σύλληψη των πολιτικών του αντιπάλων, ο Κόρμπιν βρήκε την ευκαιρία να καταδικάσει “κάθε μορφή βίας”, χωρίς να σχολιάσει συγκεκριμένα τον Μαδούρο, και έσπευσε να μας θυμίσει ότι οι ηγέτες της Βενεζουέλας έχουν καταβάλει “ειλικρινείς και σοβαρές προσπάθειες να μειώσουν τη φτώχεια… να βελτιώσουν τα επίπεδα εγγραμματοσύνης και τις ζωές πολλών από τους φτωχότερους κατοίκους της χώρας”.
Οι “σοβαρές προσπάθειες” για την εφαρμογή σοσιαλιστικών πολιτικών μπορεί να βρίσκονται στην κορυφή των προτεραιοτήτων του Κόρμπιν, αλλά για την τεράστια πλειονότητα από μας που νοιαζόμαστε για τα αποτελέσματα, είναι σημαντικό να επισημαίνουμε ότι τα ποσοστά φτώχειας στη Βενεζουέλας αυξήθηκαν από 48% στο 82%, και τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας εκατονταπλασιάστηκαν.
Μήπως η αναφορά αυτών των δεδομένων ισοδυναμεί με εύκολο πολιτικό λέι απ; Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως δεν έχει καμία σημασία ο λόγος που επικαλείται κανείς τα γεγονότα: ανεξάρτητα από το αν κάποιος νοιάζεται βαθιά για τις καταπιέσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην άλλη άκρη του κόσμου, ή δεν του αρέσουν οι πολιτικές κάποιου άλλου κόμματος, τα γεγονότα παραμένουν γεγονότα. Αν όμως αναλογιστούμε τα δεδομένα, δεν αντιλαμβάνομαι το πώς θα μπορούσε αυτό να χαρακτηριστεί εύκολο λέι απ, δεδομένου του ότι μέχρι πριν από λίγο ήταν οι εξέχοντες εκλεγμένοι αξιωματούχοι και οι προσωπικότητες της αριστέρας που έβαζαν τη Βενεζουέλα στο προσκήνιο.
“Το πιο συναρπαστικό στοιχείο της επίσκεψής μου στη Βενεζουέλα, είναι ότι μπορώ να δω πώς δημιουργείται ένας καλύτερος κόσμος, είπε ο Νόαμ Τσόμσκι το 2009. Όπως αποδεικνύεται, ο διάσημος φιλόσοφος έκανε λάθος - όπως και ο Τζέρεμι Κόρμπιν, η σκιώδης Υπουργός Υγείας Νταϊάν Άμποτ και ο γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς, που προσπάθησε να παρουσιάσει τις “ουρές για ψωμί” ως ενδείκτη μιας καλής κοινωνίας.
Η αποκήρυξη του σοσιαλισμού δεν ισοδυναμεί αναγκαστικά με την εγκατάλειψη της αριστερής ατζέντας. Ισοδυναμεί όμως με την απόσυρση των ρομαντικών φαντασιώσεων του πλήρους κρατικού ελέγχου και την στροφή σε μια μετριοπαθή στάση υπέρ της σοσιαλδημοκρατίας - ενός συστήματος που προσφέρει μεγαλύτερα επίπεδα αναδιανομής ενώ ταυτόχρονα υιοθετεί τον ανταγωνισμό της αγοράς σε πεδία που εκτείνονται από τη δημόσια υγεία μέχρι τη σχολική επιλογή.
Είναι πια καιρός δημόσια πρόσωπα όπως ο Κόρμπιν και ο Σάντερς να παραδεχθούν τα λάθη τους και, ακόμη πιο σημαντικό, να αλλάξουν σκοπό ως προς το είδος των πολιτικών που θέλουν να εφαρμόσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.
Μέχρι τότε, η απάντηση σε όσους υποστηρίζουν ότι η Βενεζουέλα είναι ένας σοσιαλιστικός παράδεισος δεν θα πρέπει να θεωρείται ως παιχνίδι πολιτικής. Την ώρα που εκατοντάδες άνθρωποι πεθαίνουν υπό την εξουσία ενός αρχομανή δικτάτορα και εκατομμύρια ακόμη υποφέρουν από την φτώχεια και την πείνα, η κατάρριψη αυτών των ισχυρισμών είναι απλώς η σωστή στάση.
--
Η Kate Andriews είναι υποδιευθύντρια του ΙΕΑ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 27 Ιανουαρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Institute of Economic Affairs και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
