Του Alexander Hammond
Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στους Financial Times, ο Βλαδίμηρος Πούτιν δήλωσε πεπεισμένος πως «ο φιλελευθερισμός είναι παρωχημένος». Πράγματι, ο Ρώσος Πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι οι φιλελεύθερες ιδέες «πλέον συγκρούονται με τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού», αντί να ενισχύουν τον πλούτο και την ευημερία των ανθρώπων.
Καθώς ο αριθμός των ευρωπαϊκών λαϊκιστικών κομμάτων αυξάνεται, φαίνεται πως ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αποδέχονται την ίδια αντιφιλελεύθερη στάση που διατύπωσε ο Πούτιν.
Ευτυχώς όμως για τα περισσότερα από επτά δισεκατομμύρια ανθρώπων που κατοικούν αυτόν τον πλανήτη, ο φιλελευθερισμός συνεχίζει να ωφελεί και να πλουτίζει την ανθρωπότητα - αντί να την υπονομεύει.
Ποιο σύστημα δουλεύει καλύτερα;
Κάθε χρόνο, η καναδική δεξαμενή σκέψης Fraser Institute δημοσιεύει την έκθεση για την Παγκόσμια Οικονομική Ελευθερία, στην οποία κατατάσσει τον φιλελευθερισμό 162 οικονομιών βάσει πέντε επιμέρους μέτρων: το μέγεθος του κράτους, το νομικό σύστημα και τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, την νομισματική υγεία, την ελευθερία διεξαγωγής διεθνούς εμπορίου, και τις ρυθμίσεις.
Όπως έχω επισημάνει στο παρελθόν στο CapX, οι άνθρωποι στο οικονομικώς πλέον ελεύθερο τεταρτημόριο των χωρών, έχουν μέσο εισόδημα περισσότερες από επτά φορές υψηλότερο από τους ανθρώπους στις πιο ανελεύθερες κοινωνίες ($40,376 έναντι $5,649 αντιστοίχως). Στον πάτο της κατανομής των εισοδημάτων, η διαφορά είναι ακόμη πιο έντονη - το φτωχότερο δεκατημόριο των εργαζόμενων στις πιο φιλελεύθερες χώρες κερδίζει σχεδόν οκτώ φορές περισσότερα απ' ό,τι το χαμηλότερο δεκατημόριο στις λιγότερο ελεύθερες οικονομίες.
Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτή η διαφορά κρίνει το αν θα έχουν ή όχι αρκετά χρήματα για να φάνε. Στην εβδομαδιαία στήλη του στον Telegraph, ο Boris Johnson εύστοχα επεσήμανε την «άμεση σύνδεση των φιλελεύθερων ιδεών και της δημιουργίας πλούτου».
Οι επικριτές του οικονομικού φιλελευθερισμού μπορεί να υπογραμμίζουν την ανάδυση της Κίνας, με την αυταρχική της κυβέρνηση και τη βαριά εμπλοκή του κράτους στην οικονομία. Ακόμη όμως και στη νεότερη υπερδύναμη του πλανήτη, το μέσο εισόδημα παραμένει χαμηλό σε σύγκριση με τα επίπεδα της Δύσης και, όπως πειστικά υποστηρίζει ο George Magnus, κινδυνεύει έντονα να καθηλωθεί στην «παγίδα του μεσαίου εισοδήματος». Μάλιστα, αυτή η απουσία φιλελεύθερων θεσμών που προάγουν τη λογοδοσία και τη νομοκρατία επέτεινε τα μακροπρόθεσμα οικονομικά ζητήματα της χώρας.
Ο φιλελευθερισμός δεν αφορά μόνο την οικονομία
Αξίζει να επισημανθεί ότι οι φιλελεύθερες ιδέες τις οποίες απορρίπτει ο Πούτιν ως ανόητες εκτείνονται πολύ πέραν των οικονομικών. Οι άνθρωποι δεν μεταναστεύουν σε περισσότερο φιλελεύθερες χώρες μόνο για τις οικονομικές ευκαιρίες που αυτές προσφέρουν - συχνά το κάνουν για να γλιτώσουν από την τυραννία των ανελεύθερων κοινωνικών και για να βρουν ατομικές ελευθερίες που ούτε καν μπορούσαν να φανταστούν στην πατρίδα τους.
Συχνά, αυτοί οι άνθρωποι διψούν για την ελευθερία να αγαπούν αυτούς που θέλουν, να εξασκούν την πίστη τους και να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους με τους κρατικούς θεσμούς χωρίς φόβο παρενόχλησης, φυλάκισης ή και θανάτου. Αυτές είναι κομβικές φιλελεύθερες αξίες που ο Πούτιν πρόθυμα απορρίπτει.
Οι αντιφιλελεύθερες όμως ιδέες του σίγουρα δεν έχουν υπηρετήσει ιδιαίτερα καλά τον ρωσικό λαό. Η Ρωσία παραμένει ένα μέρος όπου οι δημοσιογράφοι συχνά δολοφονούνται και οι αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί και οι αντιφρονούντες φυλακίζονται, και είναι επικίνδυνο να μετέχει κανείς στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Η εξουσία στη Ρωσία ανήκει σε μια μικρή κλίκα υποστηρικτών και ολιγαρχών του Πούτιν, συνεπώς δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν υπηρετεί τα συμφέροντα του ρωσικού λαού.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειώθηκε καθ' όλα τα τελευταία πέντε χρόνια και σήμερα είναι 32% χαμηλότερο απ' ό,τι το 2013 (μόλις 10.230 δολάρια). Η ετήσια ανάπτυξη παραμένει χαμηλή και η αποτυχία του Πούτιν να διαφοροποιήσει την ρωσική οικονομία για να ξεφύγει από την εξάρτησή της από τους φυσικούς πόρους ή να αντιμετωπίσει τη μείωση του πληθυσμού, κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινώσει την κατάσταση στη χώρα. Κατά τραγική ειρωνεία, τα προβλήματα αυτά θα μπορούσε να τα αντιμετωπίσει ο φιλελευθερισμός.
Καθώς οι συνθήκες στη Ρωσία επιδεινώνονται, ο Fred McMahon του Fraser Institute προβλέπει ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει να προάγει ολοένα και εντονότερα τις αντιφιλελεύθερες αξίες στο εξωτερικό και να ρίχνει το βάρος του στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Ο McMahon επισημαίνει ότι μια εξασθενισμένη Ρωσία είναι «ένας θεός της αναταραχής στο πάνθεον των διεθνών δυνάμεων» και ενώ «αυτοί οι θεοί (της αναταραχής) μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη φρίκη και τραγωδίες), η ικανότητά τους να εξάγουν αντιφιλελεύθερες αξίες στο εξωτερικό έχει περιοριστεί από την εποχή της ανάδυσης του φιλελευθερισμού».
Όταν ακούμε τυράννους όπως ο Πούτιν να καταγγέλλουν την αξία των φιλελεύθερων ιδεών, θα πρέπει απλώς να ρίχνουμε μια ματιά στους αριθμούς. Δυστυχώς, οι αριθμοί αυτοί δεν βοηθούν τον ρωσικό λαό όσο ο Πούτιν διασφαλίζει ότι η χώρα του θα συνεχίσει την πορεία της στην κατεύθυνση της καταπίεσης, της οικονομικής τελμάτωσης και της παγκόσμιας ανυποληψίας. Για τον υπόλοιπο κόσμο όμως, ο φιλελευθερισμός παραμένει ζωντανός και ακμαίος. Ας τον κρατήσουμε έτσι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο CapX.
--
O Alexander C. R. Hammond είναι ερευνητής σε δεξαμενή σκέψης της Ουάσινγκτον και στέλεχος της African Liberty.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 10 Ιουλίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
