Του T. Norman Van Cott
Ανάμεσα σε όσους παρακολουθούν τα οικονομικά δεδομένα, οι εξαγωγές μιας χώρας θεωρούνται σχεδόν ιερό μέγεθος. Η ικανότητα των παραγωγών μιας χώρας να πουλούν αγαθά και υπηρεσίες σε ανθρώπους σε άλλες χώρες, θεωρείται τεκμήριο της οικονομικής δύναμης της χώρας αυτής, μολονότι δεν αναφέρεται το πώς ακριβώς, βάσει ποιου υποκείμενου δείκτη, προκύπτει αυτή η οικονομική δύναμη.
Ακόμη, όσοι μετρούν τις θέσεις εργασίας, σε όλο το ιδεολογικό φάσμα, μετρούν σταθερά τον αριθμό των θέσεων που σχετίζονται με τις εξαγωγές. Όσο περισσότερες είναι αυτές οι θέσεις εργασίας, τόσο το καλύτερο. Με λίγα λόγια, οι εξαγωγές θεωρούνται αδιαμφισβήτητα εγγενώς επωφελείς.
Το πρόβλημα είναι ότι σχεδόν κανείς, εκτός ίσως από κάποιον εθισμένο στην εργασία, δεν διαχειρίζεται τις προσωπικές του οικονομικές υποθέσεις έτσι. Ας δούμε ένα παράδειγμα.
Εξαγωγές σόγιας
Οι χώρες εξάγουν προϊόντα που, αν δεν τα εξήγαν, θα έπιαναν μικρότερη τιμή στην εγχώρια αγορά απ' ό,τι στην αντίστοιχη διεθνή. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ απαγόρευαν την εξαγωγή σόγιας. Αν η παγκόσμια τιμή της σόγιας ήταν 10 δολάρια το bushel (περίπου 36 λίτρα), η αμερικανική απαγόρευση εξαγωγής θα οδηγούσε σε χαμηλότερες τιμές στο εσωτερικό, ας πούμε στα 5 δολάρια το bushel, και σε μια ετήσια παραγωγή, ας πούμε 50 εκατομμυρίων bushel.
Η άρση της αμερικανικής απαγόρευσης στην εξαγωγή σόγιας, θα προκαλούσε την αύξηση της παγκόσμιας τιμής στα 10 δολάρια. Οι παραγωγοί στις ΗΠΑ θα αύξαναν την παραγωγή σόγιας, καθώς η παραγωγή που θεωρούταν ασύμφορη στα 5 δολάρια γίνεται συμφέρουσα στα 10. Ακόμη, η κατανάλωση προϊόντων σόγιας στις ΗΠΑ θα μειωνόταν, καθώς οι καταναλωτικές επιλογές που είναι συμφέρουσες στα 5 δολάρια το bushel, γίνονται ασύμφορες στα 10. Ας υποθέσουμε ότι η παραγωγή σόγιας αυξάνεται στα 60 εκατομμύρια bushel και η κατανάλωση πέφτει στα 45 εκατομμύρια. Η διαφορά ανάμεσα στα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής και τα χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης, τα 15 εκατομμύρια bushel, θα αποτελούσαν τις εξαγωγές σόγιας των ΗΠΑ που θα πωλούνταν σε ξένους στην τιμή των 10 δολαρίων το bushel.
Είναι λοιπόν η επιπλέον παραγωγή σόγιας που πωλείται στους ξένους εγγενώς επωφελής για τις ΗΠΑ; Μάλλον όχι. Άλλωστε, η επιπλέον παραγωγή σόγιας δεν γίνεται χωρίς κόστος. Συνεπάγεται την μη παραγωγή άλλων αγροτικών προϊόντων, ας πούμε τοματών. Αν το μέσο κόστος της επιπλέον παραγωγής σόγιας με όρους τομάτας είναι, ας πούμε, 7 δολάρια το bushel, τότε το κόστος της επιπλέον σόγιας, με όρους τομάτας που δεν παρήχθη, θα έφτανε τα 70 εκατομμύρια δολάρια. Έτσι, οι Αμερικανοί θα είχαν λιγότερες τομάτες αξίας 70 εκατομμυρίων δολαρίων εξαιτίας της σόγιας που πωλείται στους ξένους. Πού βρίσκεται το κέρδος;
Δεύτερον, η μείωση κατά 5 εκατομμύρια bushel της εγχώριας κατανάλωσης προϊόντων σόγιας στις ΗΠΑ, επιβάλλει ομοίως κόστος στους Αμερικανούς. Αν η μέση τιμή κατανάλωσης αυτής της σόγιας που δεν παρήχθη είναι, ας πούμε, 7 δολάρια το bushel, τότε οι Αμερικανοί υφίστανται ένα κόστος κατανάλωσης σόγιας που φτάνει τα 35 εκατομμύρια. Και πάλι, πού βρίσκεται το κέρδος;
Συνεπάγεται λοιπόν ότι η εξαγωγή 15 εκατομμυρίων bushel σόγιας φορτώνει στους Αμερικανούς ένα κόστος ίσο με 105 εκατομμύρια δολάρια με όρους μη παραχθείσας τομάτας και μη ικανοποίησης της κατανάλωσης σόγιας. Η ιδέα ότι οι εξαγωγές είναι εγγενώς επωφελείς είναι ανόητη, ανεξάρτητα από το ποιος την υιοθετεί. Πράγματι, αν εξεταστούν απομονωμένα, οι εξαγωγές σόγιας μειώνουν το μέγεθος της οικονομικής πίτας των ΗΠΑ!
Γιατί εξάγουμε
Τότε πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η εξαγόμενη σόγια όντως αυξάνει την οικονομική πίτα των ΗΠΑ; ΕΙΝΑΙ ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥΣ ΝΑ ΕΙΣΑΓΟΥΝ!!! Σημειώστε ότι η σόγια πωλείται στους ξένους για 10 δολάρια το bushel. Αυτό σημαίνει ότι οι Αμερικανοί κερδίζουν τη δυνατότητα να αγοράσουν ξένα αγαθά (εισαγωγές!) ίσες με 150 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι εγκαταλείποντας την κατανάλωση προϊόντων σόγιας και τομάτες αξίας για τους Αμερικανούς 105 εκατομμυρίων δολαρίων, μπορούν να αγοράσουν ξένα αγαθά αξίας 150 εκατομμυρίων δολαρίων. Πρόκειται για κέρδος 45 εκατομμυρίων δολαρίων για τους Αμερικανών!
Το γεγονός ότι τα κέρδη που σχετίζονται με τις εξαγωγές εντέλει σχετίζονται με τις εισαγωγές είναι αναμφίβολα κάτι που πολλοί βρίσκουν δύσκολο να καταπιούν! Κι όμως, σχεδόν όλοι μας οργανώνουμε τις οικονομικές μας ζωές σύμφωνα με αυτή την ιδέα. Στην αγορά, παράγουμε αγαθά και υπηρεσίες που πουλάμε (εξάγουμε) σε αγοραστές. Αυτή είναι η πηγή των εισόδων μας, τα οποία χρησιμοποιούμε για να αγοράσουμε αγαθά και υπηρεσίες από άλλους, δηλαδή να εισάγουμε. Όσες περισσότερες είναι οι εισαγωγές, τόσο το καλύτερο.
Οι άνθρωποι που επιλέγουν να εξάγουν ενώ εισάγουν όσο γίνεται λιγότερα θα βρεθούν κακοντυμένοι, κακοστεγασμένοι, κακοταϊσμένοι, και πιθανότατα σύντομα νεκροί. Πώς μπορεί μια σοφή οικονομική συνταγή για τα άτομα να μην έχει εφαρμογή και στα κράτη; Η απάντηση: Δεν μπορεί!
--
Ο T. Norman Van Cott, καθηγητής οικονομικών, έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον το 1969. Πριν ενταχθεί στο εκπαιδευτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου Ball State, δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού (1962-1972), και στο West Georgia College (1972-1977). Διατέλεσε πρόεδρος τους πανεπιστημιακού τμήματος από το 1985 έως το 1999. Τα πεδία του ακαδημαϊκού του ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν την μικροοικονομική θεωρία, τα δημοσιονομικά, και τα διεθνή οικονομικά. Η τρέχουσα έρευνά του αφορά τα οικονομικά των συνταγμάτων.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στα αγγλικά την 1η Μαρτίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
