Γράφει η Cindy Dam
Οι υψηλές τιμές των ακινήτων και των ενοικίων έχουν καταστήσει για πολλούς απρόσιτη τη στέγαση. Η στεγαστική κρίση στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ευρείες επιπτώσεις, ιδιαίτερα για όσους θέλουν για πρώτη φορά να αγοράσουν σπίτι και για άτομα ή οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Ορισμένες περιοχές αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερπληθυσμού και η έλλειψη στέγης αυξάνεται, με πολλούς ανθρώπους να ζουν στους δρόμους ή σε ανεπαρκή προσωρινά καταλύματα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μιας κοινοβουλευτικής έκθεσης η Αγγλία χρειάζεται 340.000 νέες κατοικίες ετησίως.
Σχεδόν κάθε προσπάθεια για μια ουσιαστική στεγαστική μεταρρύθμιση στο Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει πολιτικές αντιδράσεις που φαίνονται ανυπέρβλητες. Αυτή η πραγματικότητα όμως μας αναγκάζει να εξετάσουμε εναλλακτικές προσεγγίσεις. Θα μπορούσε η λύση να είναι το χτίσιμο σπιτιών πάνω στο νερό; Μπορεί η ολλανδική πρωτοποριακή ιδέα της ανάκτησης γης («droogleggen») να βοηθήσει στην λύση του προβλήματος έλλειψης στέγης στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Η Ολλανδία είναι διάσημη για τη δημιουργία (ή την ανάκτηση) γης, απαραίτητη σε μια χώρα μεγέθους 41.850 km² και με πυκνότητα πληθυσμού 416 πολιτών/km². Η ανάκτηση είναι η διαδικασία δημιουργίας νέας γης με την αποστράγγιση του νερού από μια περιοχή, συνήθως από τη θάλασσα ή ένα υδάτινο σώμα. Η περιοχή πρώτα σφραγίζεται και περιβάλλεται με αναχώματα και στη συνέχεια αποστραγγίζεται με αντλίες. Στην Ολλανδία, αυτή η μέθοδος οδήγησε στην κατασκευή ολόκληρων κοινοτήτων, πόλεων και βιομηχανιών, σε γη που παλιά ήταν απλώς νερό.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επαρχία Flevoland, η οποία αποτελείται εξ ολοκλήρου από «polder» (τεχνητή γη που κατασκευάστηκε σε εκτάσεις που προηγουμένως ήταν νερό) και δεν υπήρχε πριν από το 1986. Τα 2.412 km2 αυτής της λωρίδας γης ανήκαν στο παρελθόν στη Zuiderzee, μια θάλασσα που γειτνίαζε με τη Βόρεια Θάλασσα. Σήμερα, το Flevoland έχει περισσότερους από 400.000 κατοίκους, που ζουν σε περίπου 181.165 σπίτια. Δεδομένου ότι η Ολλανδία είναι μια πυκνοκατοικημένη χώρα, η δημιουργία περισσότερου χώρου διαβίωσης ήταν εξαιρετικά επωφελής και η πρόσθετη γη χρησιμοποιείται πλέον για γεωργία, στέγαση και ανάπτυξη υποδομών.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει παρόμοιες μεθόδους για να επεκτείνει την διαθέσιμη γη, ανακτώντας γη κοντά σε διάφορες ακτές ή σε ορισμένες λίμνες. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να ανακτήσει επιπλέον γη στις ακτές του Κάρντιφ και του Μπρίστολ, μια κατάλληλη προς τούτο περιοχή δεδομένου ότι το κανάλι του Μπρίστολ περιφράσσεται στα όριά του από ξηρά, πράγμα που σημαίνει ότι αναχώματα θα χρειάζονταν μόνο στη μία πλευρά. Η απάντληση λιμνών η λεκανών χαμηλού βάθους, όπως τα νερά του Medway κοντά στο Λονδίνο, είναι πιο οικονομικά αποδοτική σε σύγκριση τη βαθύτερη θάλασσα. Μέσα στις πόλεις, οι δεξαμενές μπορούν να αποτελέσουν μια γρήγορη λύση, καθώς αποστραγγίζονται εύκολα και συχνά περιβάλλονται ήδη από την κατάλληλη υποδομή. Η νεοδημιουργηθείσα γη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οικιστική ανάπτυξη, βοηθώντας έτσι στην αντιμετώπιση της έλλειψης κατοικιών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Αυτή η επέκταση της διαθέσιμης γης μπορεί να προσφέρει περισσότερες επιλογές σε πιθανούς ιδιοκτήτες και ενοικιαστές. Η ανάκτηση γης θα τονώσει την οικονομική δραστηριότητα δημιουργώντας θέσεις εργασίας στις κατασκευές, τη μηχανική και συναφείς κλάδους, προσελκύοντας επίσης ιδιωτικές επενδύσεις, ενθαρρύνοντας μια προσέγγιση για την επέκταση της στέγασης με γνώμονα την αγορά και συνεπώς οδηγώντας σε περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης και σε οικονομική ανάπτυξη.
Η ανάκτηση γης συνδέεται επίσης θεμελιωδώς με την επέκταση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Με την ανάκτηση γης από τη θάλασσα ή άλλα υδάτινα σώματα, δημιουργούνται νέες ιδιοκτησίες γης, δίνοντας σε ανθρώπους την ευκαιρία να αποκτήσουν και να αξιοποιήσουν γη που προηγουμένως δεν ήταν διαθέσιμη. Ένα επιπλέον όφελος για τις παραθαλάσσιες περιοχές είναι η μεγαλύτερη προστασία των ακτών και ο έλεγχος των πλημμυρών. Τα έργα ανάκτησης γης μπορούν να χρησιμεύσουν ως φυσικά εμπόδια ενάντια στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τις πλημμύρες, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένων των προκλήσεων που θέτει η κλιματική αλλαγή.
Πρέπει να επισημανθεί ότι τα σύγχρονα έργα ανάκτησης γης διεξάγονται με ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική υπευθυνότητα. Οι πυκνοδομημένες αστικές περιοχές, όπως αυτές που μπορούν να επιτευχθούν μέσω της ανάκτησης γης, έχουν σημαντικά χαμηλότερο αποτύπωμα CO2 σε σύγκριση με τα εκτεταμένα προάστια. Με τη δημιουργία γης σε αστικές περιοχές, μειώνεται η ανάγκη για επέκταση σε περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούμε να διατηρήσουμε τους σημερινούς χώρους πρασίνου. Επιπλέον, δεδομένου ότι κανείς δεν ζει στην προς ανάκτηση γη, καθώς αυτή ακόμα βρίσκεται κάτω από το νερό, οι τοπικές κοινότητες δεν θα χάσουν τίποτα από το έδαφος τους.
Η έλλειψη στέγης στο Ηνωμένο Βασίλειο απαιτεί καινοτόμες λύσεις που εξισορροπούν τις ατομικές επιλογές, την οικονομική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική υπευθυνότητα. Η αποκατάσταση γης, με την αποδεδειγμένη επιτυχία της σε χώρες όπως η Ολλανδία, προσφέρει μια πορεία προς τα εμπρός για την αντιμετώπιση του ελλείμματος σε εκτάσεις γης και των προκλήσεων της στέγασης.
--
Η Cindy Dam ολοκλήρωσε πρόσφατα το πτυχίο της στην Οικονομική Επιστήμη και τα Οικονομικά της Επιχειρηματικότητας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. Κάνει την πρακτική της στο Institute of Economic Affairs και σκοπεύει να παρακολουθήσει ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο αντικείμενο των Οικονομικών της Ανάπτυξης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Οκτωβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 1828.org.uk και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
