Για τους 102 Άγγλους επιβάτες του Mayflower, αυτή η εβδομάδα πριν από τέσσερις αιώνες θα τους έμενε αξέχαστη.
Μετά από περισσότερες από 65 ημέρες επικίνδυνου και θυελλώδους ταξιδιού στη θάλασσα, αντίκρισαν ξηρά (το Cape Cod) στις 9 Νοεμβρίου του 1620. Έριξαν άγκυρα στις 11 Νοεμβρίου. Στο μεταξύ, παρήγαγαν ένα έγγραφο που εγκαθίδρυε αυτό που η ιστορικός Rebecca Fraser περιγράφει ως “το πρώτο πείραμα συναινετικής διακυβέρνησης στη δυτική ιστορία μεταξύ ατόμων μεταξύ τους και όχι με κάποιον μονάρχη”.
Σήμερα ονομάζουμε αυτο το έγγραφο των περίπου 200 λέξεων “Συμφωνία του Mayflower”. Η τετρακοσιοστή επέτειός της αξίζει να τιμηθεί από τους φίλους της ελευθερίας ανά τον κόσμο.
Η παρατήρηση της Φρέιζερ είναι σημαντική. Οι προηγούμενες διακηρύξεις στις οποίες αναφερόταν η ελευθερία ήταν συμφωνίες ανάμεσα σε έναν δυσαρεστημένο λαό και τον βασιλιά ή τη βασίλισσα που τον κυβερνούσε. Για παράδειγμα, η Μάγκνα Κάρτα δημιούργησε μια νέα σχέση ανάμεσα στους Άγγλους ευγενείς και τον βασιλιά Ιωάννη το 1215.
Η Συμφωνία του Mayflower όμως δεν είχε καμία άμεση σχέση με το κράτος. Ήταν μια ιδιωτική συμφωνία μεταξύ των ανθρώπων που ανήκαν στην ομάδα των Προσκυνητών και των υπολοίπων μισών επιβατών που αποκαλούνται από τους Προσκυνητές “ξένοι” γιατί τοποθετήθηκαν στο πλαίσιο από τους χρηματοδότες στη Βρετανία για να παράσχουν αναγκαίες δεξιότητες που θα βοήθησαν τη νέα αποικία να πετύχει.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, οι εντάσεις μεταξύ των Προσκυνητών και των ξένων οξύνθηκαν. Όταν οι θύελλες εξέτρεπαν το πλοίο από την πορεία του και κατέστη σαφές ότι θα προσάραζαν πολύ βορειότερα από τη Βιρτζίνια, οι ξένοι σχεδόν στασίασαν. Υποστήριξαν ότι ο λάθος προορισμός ακύρωνε τη συμφωνία τους να βοηθήσουν στην εγκαθίδρυση της αποικίας.
Εξαναγκασμένοι από τις περιστάσεις (η επιβίωσή τους κρεμόταν από μία τρίχα) να επιλύσουν το πρόβλημα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οι επιβάτες συμπεριφέρθηκαν ως ενήλικες και πολιτισμένοι. Κατέγραψαν τη μεταξύ τους υπόσχεση να σχηματίσουν μια κυβέρνηση βασισμένη στη συναίνεση. Οι νόμοι της θα τους δέσμευαν όλους χωρίς θρησκευτικές και πολιτικές διακρίσεις. Τηρώντας τα καθιερωμένα ήθη της εποχής, οι γυναίκες δεν μπορούσαν να υπογράψουν ένα τέτοιο νομικό έγγραφο, αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να υπαγορεύει ότι αν το μπορούσαν, θα το απέρριπταν.
Το σύντομο παρακάτω βίντεο του PBS παρέχει ένα πλαίσιο:
Οι φιλόσοφοι διαφωνούν μεταξύ τους ως προς την εγκυρότητα της ιδέας ενός “κοινωνικού συμβολαίου”. Συχνά διδασκόμαστε στο σχολείο σήμερα ότι όλοι δεσμευόμαστε από ένα τέτοιο κοινωνικό συμβόλαιο, και ότι αυτό απαιτεί την υποταγή μας στο κράτος. Προσωπικά, δεν θυμάμαι να έλαβα ποτέ το αντίγραφό μου, πόσο μάλλον να το υπέγραψα. Αν όμως όντως υπάρχει ένα τέτοιο πράγμα, τότε η Συμφωνία του Mayflower σίγουρα πλησιάζει όσο τίποτε άλλο το ιδανικό του. Κανείς επιβάτης του πλοίου δεν υποχρεώθηκε να υπογράψει, και οι λίγοι που επέλεξαν να μην το κάνουν είτε ήταν υπερβολικά άρρωστοι ώστε να υπογράψουν, ή ήταν ναυτικοί που σκόπευαν να επιστρέψουν στην Αγγλία.
Το ευπώλητο έργο του Nathaniel Philbrick, Mayflower: Voyage, Community, War, εξηγεί τη σημασία της Συμφωνίας:
“Το στοιχείο που έκανε αυτό το έγγραφο πραγματικά ιδιαίτερο είναι ότι αφορούσε μια ομάδα ανθρώπων που βρίσκονταν 3.000 μίλια μακριά από την πατρίδα τους. Η φυσική πραγματικότητα όλης αυτής της απόστασης - και όλα τα αισθήματα τρόμου, ελευθερίας και αποκλεισμού που προκαλούσε - επηρέασε όλα όσα συνέβησαν τις επόμενες ημέρες και χρόνια.
Στο τέλος, η Συμφωνία του Mayflower συνιστά μια εντυπωσιακή πράξη ψύχραιμης και πραγματιστικής αποτελεσματικότητας. Με πένα και χαρτί, οι άνθρωποι αυτοί συνέταξαν ένα έγγραφο που συγκαταλέγεται με τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών ως ένα θεμελιώδες αμερικανικό κείμενο.
Στη συνέχεια οι επιβάτες εξέλεξαν έναν Κυβερνήτη και αποβιβάστηκαν στη ξηρά στις 11 Νοεμβρίου. Ένα μήνα μετά, μετά από εξερεύνηση, επέλεξαν να πλεύσουν προς τα δυτικά για να στήσουν το μόνιμο καταυλισμό τους, που ονόμασαν Plymouth. Κατά ευτυχή συγκυρία, αν όχι από θαύμα, φιλικοί Ινδιάνοι των οποίων τα ονόματα πρέπει να τιμούμε - και ιδίως οι Massasoit και Squanto - βοήθησαν την αποικία να επιβιώσει σε δύσκολες συγκυρίες. Και οι άποικοι έμαθαν ένα σημαντικό μάθημα οικονομικών νωρίς, όταν απέρριψαν την πολιτική λιμοκτονίας του κοινοτιστικού σοσιαλισμού και υιοθέτησαν την ιδιωτική ιδιοκτησία.
Προσωπικά αγαπώ αυτή την ιστορία γιατί είναι τόσο βαθιά Αμερικανική και τόσο εξαιρετικά υπέρ της ελευθερίας. Γιατί; Ας το συνοψίσω:
Οι Προσκυνητές δραπέτευσαν από θρησκευτικές διώξεις στα χέρια μιας κυβέρνησης. Συμφώνησαν με επενδυτές να χρηματοδοτήσουν έναν νέο καταυλισμό στην άλλη ακτή του ωκεανού. Οι μισοί από τους επιβάτες στο πλοίο δεν μοιράζονταν τις θρησκευτικές τους απόψεις, αλλά από κοινού οι Προσκυνητές και οι “ξένοι” έβαλαν στην άκρη τις διαφορές τους και υπέγραψαν ένα κοινωνικό συμβόλαιο που εγκαθίδρυε μια κοσμική αυτοδιακυβέρνηση. Στη συνέχεια, συμφώνησαν ειρήνη με τις τοπικές φυλές που διήρκησε μισό αιώνα. Πέτυχαν και πρόκοψαν όταν η ελευθερία της επιχειρηματικότητας και η προσωπική πρωτοβουλία διαμόρφωσε τον κεντρικό πυλώνα της νέας τους κοινωνίας.
Το 1776, η αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας υπογράμμιζε ότι “όλοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν ίσοι” και για να διασφαλίσει τα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματά τους “θεσπίζονται κυβερνήσεις μεταξύ των ατόμων των οποίων οι δίκαιες εξουσίες πηγάζουν από τη συναίνεση των κυβερνωμένων”.
Για τους Αμερικανούς που θυμούνταν τη Συμφωνία του Mayflower, αντήχησε μια ένδοξη ηχώ από ενάμιση αιώνα πριν.
Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι το μεγάλο αμερικανικό πείραμα - η επίτευξη αυτοδιακυβέρνησης, νομοκρατίας και φωτισμένης ελευθερίας για όλους - δεν ξεκίνησε το 1776, αλλά το 1620. Βρισκόμαστε ακόμη στο ίδιο ταξίδι, και μολονότι περιστασιακά κάποιες θύελες μας κόβουν το δρόμο ή ακόμη και μας γυρίζουν πίσω, παραμένουμε προσηλωμένοι σε αυτό το ιδανικό.
Αυτό πιστεύω πως είναι το πραγματικό νόημα του να είναι κανείς Αμερικανός.
--
Ο Lawrence W. Reed είναι επίτιμος πρόεδρος του Foundation for Economic Education και συγγραφέας των βιβλίων Real Heroes: Inspiring True Stories of Courage, Character and Conviction και Excuse Me, Professor: Challenging the Myths of Progressivism.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Νοεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education (FEE) και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
