Η φιλία ανάμεσα στην Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι και τον Έλον Μασκ είναι το θέμα συζήτησης στην Ιταλία, και μάλιστα όλο και περισσότερο, αφού ο τελευταίος εξασφάλισε ρόλο-κλειδί στην επερχόμενη κυβέρνηση του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Οι δύο τους εξέφρασαν για πρώτη φορά τον αμοιβαίο θαυμασμό τους σε μια επίσημη φωτογραφία κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Μασκ στην επίσημη κατοικία της Ιταλίδας πρωθυπουργού, το Palazzo Chigi, τον Ιούνιο του 2023. Έξι μήνες αργότερα, ο Μασκ ήταν ειδικός προσκεκλημένος στο Atreju, μια εκδήλωση για τα νεαρά μέλη του κόμματος του Μελόνι, Αδελφοί της Ιταλίας.
Στα τέλη Οκτωβρίου 2024, ο Μασκ ήταν καλεσμένος στα βραβεία Global Citizen Awards, που διοργάνωσε το αμερικανικό thinktank, Atlantic Council. Εκεί, προφανώς κατόπιν αιτήματός της, ήταν εκείνος που παρέδωσε στη Meloni ένα βραβείο που της απονεμήθηκε για τη συμβολή της στις διατλαντικές σχέσεις.
Λίγο μετά τη νίκη του Τραμπ, η Μελόνι δήλωσε στο X (πρώην Twitter) ότι ο Μασκ είχε έρθει σε επαφή μαζί της και ότι θεωρεί την προεδρία Τραμπ «πολύτιμο πλεονέκτημα τόσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για την Ιταλία».
Και, πιο πρόσφατα, η Μελόνι, ο Τραμπ και ο Μασκ φωτογραφήθηκαν μαζί σε μια εκδήλωση στο Παρίσι με αφορμή την επαναλειτουργία του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων μετά την πυρκαγιά που ξέσπασε εκεί πριν από πέντε χρόνια.
🇮🇹🇺🇸 pic.twitter.com/oqTFXmAIyh
— Giorgia Meloni (@GiorgiaMeloni) December 8, 2024
Για τη Μελόνι, η εγγύτητα με τον Μασκ σημαίνει εγγύτητα με τον Τραμπ. Αλλά υπάρχουν κίνδυνοι μπροστά μας. Ο Μασκ έχει μεγάλη προτίμηση στην απορρύθμιση και έχει προσληφθεί για να μειώσει το κόστος στην κυβέρνηση του Τραμπ. Αυτές οι απόψεις δεν ευθυγραμμίζονται επαρκώς με τις αρχές του σοσιαλ-εθνικιστικού κόμματος του Μελόνι.
Έχει διαφυλάξει την εθνική παραγωγή εφαρμόζοντας πολιτικές για την προστασία αυτού που αποκαλεί «made in Italy». Αυτό περιλαμβάνει κίνητρα για τις εταιρείες να διατηρήσουν την παραγωγή τους στην Ιταλία. Αυστηρότεροι εμπορικοί φραγμοί στις ΗΠΑ θα έβλαπταν τις ιταλικές εξαγωγές.
Η Μελόνι μπορεί να επιδιώξει να αξιοποιήσει τις διασυνδέσεις της με τον Μασκ και τον Τραμπ για να διασφαλίσει τα ιταλικά συμφέροντα, αλλά αυτή η προσδοκία μπορεί να είναι μη ρεαλιστική. Οι εμπορικές πολιτικές θα επηρεάσουν πιθανότατα όλες τις χώρες της ΕΕ εξίσου, και ακόμη και αν η Ιταλία εξασφαλίσει μια ευνοϊκότερη συμφωνία, ένα σημαντικό μέρος των ιταλικών εξαγωγών αποτελείται από ενδιάμεσα προϊόντα που προορίζονται για άλλες χώρες της ΕΕ, τα οποία τελικά πωλούνται στις ΗΠΑ.
Οι εθνικιστές συχνά καταλήγουν να έχουν τεταμένες σχέσεις μόλις αρχίσουν να συνειδητοποιούν την πραγματικότητα του αξιώματος σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο - και η Μελόνι και ο Μασκ μπορεί να ακολουθήσουν ένα γνωστό μοτίβο από εδώ και πέρα. Μπορεί να μοιράζονται αμοιβαίο θαυμασμό, αλλά οι εγχώριες προτεραιότητές τους είναι συχνά πολύ κυρίαρχες για να επικεντρωθούν στις διεθνείς συνεργασίες.
Μια ανάλυση της δραστηριότητας του Μασκ στο Twitter και το X από το Economist δείχνει ότι τα τελευταία δύο χρόνια, έχει γίνει όλο και πιο πολιτικός στα μηνύματά του - ιδίως όταν πρόκειται για αναρτήσεις σχετικά με την ελευθερία του λόγου και τη μετανάστευση. Αυτό εξηγεί σε κάποιο βαθμό γιατί έχει γίνει ένας σημαντικός πολιτικός παράγοντας στις ΗΠΑ και τώρα αναζητά συμμαχίες στην Ευρώπη στα δεξιά του πολιτικού φάσματος.
Ο Μασκ είναι εχθρός των ανοιχτών συνόρων, ωστόσο έχει επικρίνει τη νόμιμη διαδικασία μετανάστευσης στις ΗΠΑ ως «γελοία αργή και δύσκολη». Κατά ειρωνικό τρόπο, το δικό του μεταναστευτικό καθεστώς στις ΗΠΑ έχει τεθεί υπό έλεγχο. Η Washington Post ανέφερε ότι ο Μασκ εργάστηκε παράνομα στις ΗΠΑ το 1995 αφού εγκατέλειψε το σχολείο. Ο Μασκ, ωστόσο, το αρνείται αυτό.
Η Μελόνι είναι εδώ και καιρό σκληρή στο θέμα της μετανάστευσης. Πρόσφατα, η κυβέρνησή της κατέληξε σε συμφωνία με την Αλβανία για την απέλαση των αιτούντων άσυλο που φθάνουν στην Ιταλία σε εγκαταστάσεις υποδοχής που λειτουργούν από την Ιταλία στην Αλβανία. Εκεί, θα υποβάλλονται σε επεξεργασία και όποιος αποτυγχάνει στο αίτημά του να εισέλθει στην Ιταλία θα στέλνεται πίσω στη χώρα καταγωγής του.
Η συμφωνία, η οποία ουσιαστικά αναθέτει το μεταναστευτικό σύστημα της Ιταλίας στην Αλβανία, έχει μπλοκαριστεί από ιταλικό δικαστήριο. Ο Μασκ αντέδρασε έντονα σε αυτό στο Χ επικρίνοντας την ιταλική δικαιοσύνη και λέγοντας: «Αυτοί οι δικαστές πρέπει να φύγουν».
Όμως, με τον τρόπο αυτό έφερνε τον Μελόνι σε δύσκολη θέση. Σε μια ασυνήθιστη εκδήλωση δυσαρέσκειας, ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα εξέδωσε μια έντονα διατυπωμένη διάψευση στην παρέμβαση του Μασκ. Προειδοποίησε τον δισεκατομμυριούχο της τεχνολογίας να μην παρεμβαίνει στις συνταγματικές διαδικασίες της χώρας του.
«Οποιοσδήποτε, ειδικά αν, όπως ανακοινώθηκε, πρόκειται να αναλάβει σημαντικό κυβερνητικό ρόλο σε μια φιλική και συμμαχική χώρα, πρέπει να σέβεται την κυριαρχία της και δεν μπορεί να αναλάβει το καθήκον να εκδίδει συνταγές», δήλωσε ο Mattarella.
Συμμαχία κατά της woke κουλτούρας
Μια άλλη κοινή στάση μεταξύ του Μασκ και του Μελόνι είναι η εμφανής απογοήτευσή τους για αυτό που αντιλαμβάνονται ως κομφορμισμό των woke. Ο Μασκ έχει υποστηρίξει ότι ένας η woke κουλτούρα περιορίζει την ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ. Η Μελόνι έχει επίσης επιτεθεί εναντίον της «woke ιδεολογίας» που, όπως υποστηρίζει, καταστρέφει τα θεμέλια της φυσικής οικογένειας.
Θα πρέπει, ωστόσο, να είναι προσεκτική στο να οικοδομήσει μια συμμαχία με τον Μασκ με αυτούς τους όρους. Εκείνος, είναι ένας ανατρεπτικός επιχειρηματίας, ελεύθερος να λέει τη γνώμη του χωρίς περιορισμούς. Εκείνη είναι πρωθυπουργός - δημόσιος λειτουργός μιας δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, λειτουργεί μέσα σε πολύ αυστηρότερα θεσμικά όρια.
Οι πιθανές επιχειρηματικές συμφωνίες χρησιμεύουν επίσης ως σημαντικός ενοποιητικός παράγοντας. Φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι η Starlink του Μασκ θα επεκταθεί σημαντικά στην Ιταλία. Τον Οκτώβριο, η κυβέρνηση επιβεβαίωσε ότι δοκιμάζει δορυφόρους Starlink ως έναν τρόπο ενίσχυσης της συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο σε περιοχές με ανεπαρκή κάλυψη.
Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί τριγμούς στον ιταλικό τομέα των τηλεπικοινωνιών. Εάν ο Musk αρχίσει να κερδίζει συμβάσεις που διαφορετικά θα μπορούσαν να έχουν ανατεθεί σε εγχώριες εταιρείες, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει πολιτική πρόκληση για τη Μελόνι, η οποία τείνει να υιοθετεί εθνικιστική στάση στα περισσότερα πράγματα.
* Ο Vincenzo Galasso είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bocconi της Ιταλίας. Το άρθρο του αναδημοσιεύεται αυτούσιο στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο TheConversation.com.
