Του Ryan Bourne
Σύμφωνα με τον Πωλ Κρούγκμαν, το λουκέτο στο ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ συνιστά ένα δυνητικά μεγάλο φιλελεύθερο πείραμα.
Μήπως συνεπώς πανηγυρίζουμε στο Cato institute αφού πιστεύουμε στην κατάργηση αυτών των προγραμμάτων; Όχι ακριβώς.
Καθώς οι Αμερικανοί στην συντριπτική τους πλειονότητα συνεχίζουν τις καθημερινές τους ζωές, μετά βίας διαπιστώνοντας ότι το 25% των δαπανών ομοσπονδιακής ευχέρειας έχει ανασταλεί, είναι ασφαλώς πιθανό πολλοί απ' αυτούς να αναρωτηθούν γιατί συσσωρεύεται χρέος για προγράμματα που δεν έχουν παρατηρήσιμο αποτέλεσμα στη δική τους ευημερία. Ποιος ξέρει, μπορεί πολλοί υπάλληλοι, πολλές επιχειρήσεις και αγροκτήματα να ξανασκεφτούν το κατά πόσο είναι σοφό να εξαρτούν την επιβίωσή τους στις παραξενιές της πολιτικής διαδικασίας.
Ακόμη καλύτερα, μπορεί το λουκέτο να φέρει στρέψει την προσοχή μας σε αυτά τα προγράμματα που σπάνια εξετάζουμε. Αν οι δημοφιλείς αρθρογράφοι συνεχίζουν να μας βλέπουν στο Cato ως υποστηρικτές της κατάργησης πολιτικών όπως οι αγροτικές επιδοτήσεις και η προσοδοθηρία των μικρών επιχειρήσεων, αναφέροντας στα άρθρα τους τις έρευνές μας για τις επιβλαβείς οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες των υφιστάμενων προβλέψεων, τότε το λουκέτο μπορεί να παίξει και έναν χρήσιμο ρόλο εκπαίδευσης της κοινής γνώμης!
Η αλήθεια όμως είναι ότι οι περισσότεροι φιλελεύθεροι δεν πανηγυρίζουμε για τα τρέχοντα γεγονότα γιατί το λουκέτο δεν φαίνεται να αλλάζει πολλά ως προς το μέγεθος και το εύρος του κράτους μακροπρόθεσμα, αλλά επιφέρει χάος, δυσαρέσκεια και αβεβαιότητα βραχυπρόθεσμα.
Οι αγορές είναι αποτελεσματικές ακριβώς επειδή επιτρέπουν στους ανθρώπους να συναλλάσσονται εθελουσίως για να καλύψουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Η ανάγκη, όπως λέγεται, είναι η μητέρα της επινόησης.
Οι φιλελεύθεροι όντως πιστεύουμε ότι, όπως συμβαίνει σε χώρες όπως η Νέα Ζηλανδία, η κατάργηση των αγροτικών επιδοτήσεων θα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στον κλάδο, εξοικονόμηση για τους φορολογούμενους και μεγέθυνση της οικονομία.
Είναι όμως προφανές, όπως αναγνωρίζει ο Κρούγκμαν, ότι μια προσωρινή αναστολή της υποσχεμένης υποστήριξης δεν δημιουργεί ένα περιβάλλον που θα συμβάλλει στο να πάρουν οι αγρότες μακροπρόθεσμες αποφάσεις για τις καλλιέργειές τους ή την ιδιοκτησία του αγροκτήματός τους, για να συνεργαστούν οι ιδιωτικές εταιρείες ώστε να σχηματίσουν φορείς πιστοποίησης της ασφάλειας των τροφίμων που θα βασίζονται στην αγορά, ή για να αναζητήσουν νέα χρηματοδότηση οι μικρές επιχειρήσεις.
Μολαταύτα, οι οικονομικοί δρώντες θα αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των συνεπειών αυτής της αναταραχής. Εφόσον όμως γνωρίζουν ότι το κράτος εντέλει θα ξανανοίξει, υπάρχουν λίγα έως καθόλου κίνητρα για την ανάπτυξη νέων θεσμών και για την ανάληψη εκείνων δομικών αλλαγών από τα αγροκτήματα που θα βλέπαμε αν το κράτος αποχωρούσε από αυτούς τους ρόλους. Αντιθέτως, οι επιχειρήσεις και τα άτομα εμποδίζονται προσωρινά να κάνουν σχέδια για το μέλλον και παραλύουν από την αβεβαιότητα που προκαλεί η αθέτηση των υποσχέσεων που τους έγιναν.
Η φυσική προτεραιότητα για αυτά τα αγροκτήματα, τις επιχειρήσεις και τους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους αυτή την στιγμή είναι να πιέσουν και να πετύχουν να ξανανοίξει το κράτος και να ξαναρχίσει η ροή των πληρωμών τους. Εξ ου και τα ρεπορτάζ που ήδη βλέπουμε στις εφημερίδες για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, πράγμα που καταδεικνύει ακριβώς τα διεσπαρμένα κόστη και τα συγκεντρωμένα οφέλη που σχετίζονται με τις μεγάλες κρατικές δαπάνες.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι φιλελεύθεροι υποστηρίζουμε λιγότερο την απόσυρση του κράτους από αυτές τις δραστηριότητες. Εξάλλου, όπως καταδεικνύει ο Chris Edwards, η διαχείριση πολλών άλλων τομέων που πιθανότατα θα επηρεαστούν από ένα παρατεταμένο λουκέτο - οι έλεγχοι ασφαλείας στα αεροδρόμια, οι έλεγχοι εναέριας κυκλοφορίας και η διαχείριση των εθνικών πάρκων - είναι καλύτερη σε άλλες χώρες όπου η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα είναι μεγαλύτερη. Αν το λουκέτο στρέψει την προσοχή μας σ' αυτό, θα ήταν μια καλή εξέλιξη.
Συνολικά όμως, οι φιλελεύθεροι συνειδητοποιούμε πλήρως ότι για τα πειράματα πραγματικής πολιτικής που επιθυμούμε, το κοινό και/ή οι πολιτικοί πρέπει να είναι πεπεισμένοι για την ανάγκη ή τον επιθυμητό χαρακτήρια μόνιμων αλλαγών πολιτικής προς την κατεύθυνση της αγοράς. Η καλύτερη πιθανότητα επιτυχίας γι' αυτό είναι ένα περιβάλλον όπου όσοι επηρεάζονται θα μπορούν να προσαρμοστούν εύτακτα, και θεσμοί του ιδιωτικού τομέα που θα αντικαταστήσουν τους αντίστοιχους κρατικούς θα έχουν χρόνο ώστε να αναπτυχθούν.
Ο Κρούγκμαν γνωρίζει ότι είναι ανειλικρινές να υποστηρίζει ότι το σημερινό χάος είναι κάποιο φιλελεύθερο πείραμα πολιτικής. Καθώς όμως κάποιοι Ρεπουμπλικανοί όντως διατυπώνουν το επιχείρημα ότι τα παραπάνω προγράμματα έχουν ζωτική σημασία για την υγεία της οικονομίας, και οι φιλελεύθεροι συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε την κατάργησή της, πιθανόν να σταματήσουμε επιτέλους να τον βλέπουμε να πακετάρει μαζί τους Ρεπουμπλικανούς και τους φιλελεύθερους στα άρθρα του.
--
Ο Ryan Bourne κατέχει την έδρα R. Evan Scharf για τη Δημόσια Κατανόηση των Οικονομικών στο Cato Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Ιανουαρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Cato Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
