*Γράφει ο Dan Sanchez
Το 1787, καθώς ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έφευγε από την τελευταία σύνοδο της Συνταγματικής Συνέλευσης, ρωτήθηκε ποια μορφή διακυβέρνησης είχαν δώσει στην Αμερική οι αντιπρόσωποι. «Μια Δημοκρατία» (A Republic), απάντησε, «αν μπορέσετε να τη διαφυλάξετε.
Spoiler alert: δεν το μπορέσαμε.
Το 1963, ο Leonard Read προειδοποίησε τους Αμερικανούς ότι «η Δημοκρατία που είχαμε κάποτε» εκφυλιζόταν σε κάτι άλλο. «Οδεύουμε προς μια κακιστοκρατία», έγραψε.
Κακιστοκρατία σημαίνει «διακυβέρνηση από τους χειρότερους». Στον Read άρεσε ιδιαίτερα ο ορισμός του ames Russell Lowell: «μια κυβέρνηση… προς όφελος των καθαρμάτων εις βάρος των αφελών».
Αν αναλογιστούμε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Αμερική σήμερα, φαίνεται να υφιστάμεθα την κακιστοκρατία που προέβλεψε ο Read.
Εκείνοι που κατέχουν τα υψηλότερα αξιώματα τείνουν να είναι αργυρώνητοι, καταχρηστικοί και ανίκανοι στην επίσημη συμπεριφορά τους και συχνά αποκαλύπτονται άσωτοι- μερικές φορές με ειδεχθή τρόπο- στην προσωπική τους ζωή.
Και οι μάζες που ανόητα ανέβασαν τέτοιους ανθρώπους στην εξουσία το έχουν πληρώσει ακριβά με τη χαμένη ελευθερία και το επιδεινούμενο βιοτικό τους επίπεδο.
Έτσι, μια κυβέρνηση «προς όφελος των καθαρμάτων εις βάρος των αφελών» φαίνεται μια εύστοχη περιγραφή για την κατάσταση του έθνους, καθώς και του κόσμου.
Είναι σίγουρο προς πρόκειται για μια αφόρητη κατάσταση. Και είναι απολύτως δικαιολογημένο να αγανακτούμε βαθύτατα για τις λεηλασίες των κακιστοκρατών που μας διαφεντεύουν.
Ωστόσο, θα πρέπει να προσέχουμε μήπως αυτή η δυσαρέσκεια μάς οδηγήσει σε σκοτεινά μονοπάτια. Αν και ο Λέοναρντ Ρεντ μας προειδοποίησε για μια «πολιτική κατάσταση που βασίζεται στις ιδιότητες του καθάρματος και του αφελούς», προειδοποίησε επίσης και για το εξής:
«Ας μην αναφερόμαστε ποτέ σε κανένα άτομο ως κάθαρμα ή αφελή. Αν το κάνουμε αυτό, δείχνουμε την κατωτερότητα που ενυπάρχει μέσα μας. Όλοι κάνουν λάθη, λίγο ή πολύ. Κρεμάστε ταμπέλες μόνο σε έννοιες που φαίνονται φαύλες ή ανόητες».
Με άλλα λόγια, σκεφτείτε ότι ο αγώνας δίνεται ενάντια σε κακές ιδέες και αξίες παρά ενάντια σε κακούς ανθρώπους.
Μια τέτοια πρακτική μπορεί να φαίνεται υπερβολικά ευγενική προς τους διώκτες μας, αλλά είναι περισσότερο για το δικό μας καλό παρά για το δικό τους.
Όταν δαιμονοποιούμε τους πολιτικούς μας αντιπάλους και ορίζουμε τον αγώνα μας ως αγώνα ενάντια σε κακούς ανθρώπους και όχι ως κακές ιδέες και αξίες, γινόμαστε επιρρεπείς στον πειρασμό να ενστερνιστούμε εμείς κακές ιδέες και αξίες, αν κάτι τέτοιο θα βοηθούσε τη μάχη μας ενάντια στην «τάξη του εχθρού». Όσο περισσότερο θεωρούμε τους άλλους ως καθάρματα και ανόητους, τόσο πιο επιρρεπείς θα είμαστε εμείς να επιδοθούμε σε φαύλες και ανόητες συμπεριφορές.
Μπορεί, για παράδειγμα, να μπούμε στον πειρασμό να υποστηρίξουμε άδικες κυβερνητικές πολιτικές που ελπίζουμε ότι θα βλάψουν τους ιδεολογικούς μας εχθρούς: να επιτεθούμε στην ελευθερία στο όνομα της υπεράσπισής της. Όσο περισσότερο το κάνουμε αυτό, τόσο περισσότερο γινόμαστε αυτό που μισούμε.
«Η γραμμή που χωρίζει το καλό από το κακό», έγραψε ο Aleksandr Solzhenitsyn, «δεν διατρέχει κράτη, ούτε τάξεις, ούτε πολιτικά κόμματα — αλλά περνά ακριβώς μέσα από κάθε ανθρώπινη καρδιά… ακόμη και μέσα σε καρδιές που κατακλύζονται από το κακό, διατηρείται ένα μικρό προγεφύρωμα του καλού. Και ακόμη και στην καλύτερη από όλες τις καρδιές, παραμένει… μια ξεριζωμένη μικρή γωνιά του κακού».
Πρώτα και κύρια, πρέπει να προφυλαχθούμε από την κακιστοκρατία μέσα μας ως άτομα - από το να αφήσουμε τον εαυτό μας να κυβερνάται από τις χειρότερες παρορμήσεις μας, από την τυραννία του φαύλου και του ανόητου που κρύβει ο καθένας μας, λίγο πολύ.
Όπως υποστήριξε ο Read, ο μόνος τρόπος για να ανατραπεί μια κακιστοκρατία χωρίς απλώς να την αντικαταστήσει με μια άλλη είναι μια «αναγέννηση μιας φυσικής αριστοκρατίας», μια ιδέα που υιοθέτησε από τον Thomas Jefferson. Με αυτό, δεν εννοούσε μια άρχουσα τάξη που απολαμβάνει κυβερνητικά προνόμια, αλλά άτομα με αρετή και ταλέντο που δείχνουν τον δρόμο μέσα από το παράδειγμά τους.
«Όταν μια κοινωνία», έγραψε ο Ριντ, «έχει την τύχει να διαθέτει μια πρώτης τάξεως αριστοκρατία –ανθρώπους με αρετές και ταλέντα που χρησιμεύουν ως υποδειγματικά πρότυπα– οι φαύλες και οι ανόητες αντιλήψεις κρατούνται μακριά. Γιατί; Διότι οι άνθρωποι φοβούνται να εμφανιστούν ως ανόητοι ή φαύλοι ενώπιον εκείνων που τους έχουν υψηλή εκτίμηση».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Read κήρυξε ότι ο αγώνας για την ελευθερία ήταν πρωτίστως ένας αγώνας για αυτοβελτίωση που πρέπει να διεξαχθεί από κάθε ξεχωριστό εραστή της ελευθερίας: ιδίως ώστε «να μάθει να κατανοεί και να εξηγεί γιατί η ελευθερία λειτουργεί».
«Πότε και σε ποιο βαθμό θα αγωνιστούμε εσείς ή εγώ για αυτό το απαιτούμενο παραδειγματισμό— για να γίνουμε αριστοκράτες;» ρώτησε ο Read. «Αυτό, και μόνο αυτό, είναι το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος για να απαλλάξει τον κόσμο από την κακιστοκρατία».
Η ελευθερία είναι υπό πολιορκία — το ίδιο και τα μέσα διαβίωσής μας, και σε ορισμένες περιπτώσεις η ίδια η ζωή μας. Κάτω από τέτοιες δύσκολες συνθήκες, μπορεί να είναι εύκολο να αναπτυχθεί μια νοοτροπία πολιορκίας. Μερικές φορές μέσα στην ομίχλη του πολιτικού πολέμου, ακόμη και οι υπερασπιστές της ελευθερίας μπορούν να χάσουν την εστίασή τους σε αυτό για το οποίο εξαρχής πολεμάμε. Αλλά το να εστιάσουμε στις αρχές και όχι στις προσωπικότητες θα μας βοηθήσει να κρατήσουμε το βλέμμα μας στα σημαντικά και να προχωρήσουμε προς μια νίκη που πραγματικά αξίζει να κατακτήσουμε.
*Ο Dan Sanchez είναι διευθυντής περιεχομένου και εκτελεστικός υπεύθυνος έκδοσης του FEE.org.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 21 Ιουλίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
