Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Βουλγαρίας σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης έφτασε το 64% του ευρωπαϊκού μέσου όρου το 2023. Αυτός είναι ένας από τους δείκτες που καταδεικνύει με μεγαλύτερη ακρίβεια τη σύγκλιση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς λαμβάνει υπόψη τις διαφορές στις τιμές μεταξύ των χωρών και επομένως δίνει πλήρως συγκρίσιμες τιμές.
Η γνωστή φράση «Η Βουλγαρία είναι η φτωχότερη χώρα της ΕΕ» βασίζεται συχνά σε αυτόν τον δείκτη. Λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική δυναμική στη χώρα, φαίνεται πιθανό τα επόμενα χρόνια να ξεκολλήσουμε από τον πάτο της κατάταξης.
Η Βουλγαρία σημειώνει μια σταθερή βελτίωση στους δείκτες σύγκλισης τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Παρά τις τουλάχιστον τρεις κρίσεις που μας έπληξαν, και αντίστοιχα τις τρεις περιόδους αρνητικής ανάπτυξης τα τελευταία 20 χρόνια, δηλαδή την παρατεταμένη ύφεση του 2009 στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, τη ρηχή ύφεση και τη χαμηλή ανάπτυξη της περιόδου 2012-2013 στον απόηχο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, και τη βαθιά ύφεση του 2020 στον απόηχο της πανδημίας και της έντονης κοινωνικής λιτότητας, η Βουλγαρία είχε σχεδόν πάντα υψηλότερη ανάπτυξη από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Βουλγαρίας σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης έχει αυξηθεί από λιγότερο από 40% πριν από την ένταξη στην ΕΕ, σε 64% το 2023. Μετά την πανδημία η Βουλγαρία καταγράφει ισχυρή ανάπτυξη, μεταξύ άλλων λόγω της απογραφής και της προσαρμογής του πληθυσμού, με τον δείκτη να βελτιώνεται κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε μόλις τρία χρόνια.
Τα τελευταία χρόνια, όλα τα νέα κράτη μέλη από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (ΚΑΕ) βρίσκονται εντός του 70-90% του μέσου όρου της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας. Μέχρι το 2021, η Βουλγαρία παρέμενε η μόνη χώρα στην ΕΕ που δεν είχε ξεπεράσει το όριο του 60% και ως εκ τούτου βρισκόταν 10-15 ποσοστιαίες μονάδες πίσω ακόμη και από τα νέα κράτη μέλη της ΚΑΕ με χαμηλή απόδοση.
Η επίτευξη του 64% το 2023 ήδη μας φέρνει πιο κοντά στην ομάδα των χωρών της ΚΑΕ που επίσης βελτιώνουν τις επιδόσεις τους, αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται μεταξύ του 70 και του 90% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Μόνο η Τσεχία και η Σλοβενία έχουν περάσει το όριο του 90%, ενώ η Λετονία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Κροατία και η Ρουμανία βρίσκονται στο εύρος 70-80%.
Διάγραμμα: Κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε αγοραστική δύναμη στα νέα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (% του μέσου όρου της ΕΕ, 2023)]
Ενδιαφέρουσα είναι η σύγκριση με την Ελλάδα, η οποία κατάγραψε μια σοβαρή επιδείνωση στους δείκτες σύγκλισής της τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Πριν από 20 χρόνια το χάσμα μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας ήταν τεράστιο – το 2004 ο νότιος γείτονάς μας έφτασε στο μέγιστο του 98% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ στη Βουλγαρία ο δείκτης ήταν στο επίπεδο του 35%. Πρόκειται για μια διαφορά που ξεπερνά τις 60 ποσοστιαίες μονάδες ή, για να το θέσω αλλιώς, η Ελλάδα ήταν τρεις φορές μπροστά από τη Βουλγαρία ως προς τον φυσικό όγκο της οικονομίας ανά άτομο και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές των τιμών.
Το 2023 το χάσμα έχει μειωθεί στις μόλις 3 ποσοστιαίες μονάδες – 64% για τη Βουλγαρία έναντι 67% για την Ελλάδα. Εάν συνεχίσουμε την τάση να καλύπτουμε τη διαφορά και να επιτυγχάνουμε μια καλή οικονομική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, είναι πολύ πιθανό να αφήσουμε πίσω μας την τελευταία θέση και να προσεγγίσουμε το 70% του μέσου όρου της ΕΕ.
-Γράφημα: Κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε αγοραστική δύναμη σε Βουλγαρία και Ελλάδα (% του μέσου όρου της ΕΕ, 2000-2023)-
Αυτή η ματιά στη σύγκλιση της Βουλγαρίας και των άλλων χωρών της ΚΑΕ προς τον μέσο όρο της ΕΕ αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα ενόψει μιας ακόμη πολιτικής κρίσης και των επερχόμενων εκλογών στη χώρα.
Αφήνοντας κατά μέρος μεγάλο μέρος του θορύβου της καθημερινότητας, ο μεγάλος στόχος για την οικονομία της χώρας είναι βραχυπρόθεσμα να αντιστρέψει την τάση της επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης που σημειώθηκε τα τελευταία δύο έτη και μακροπρόθεσμα για να επιτύχει μια τρίτη δεκαετία διαρκούς κάλυψης της διαφοράς και, επομένως, σύγκλιση με τις άλλες επιτυχημένες χώρες της ΚΑΕ.
Αυτό επιτυγχάνεται με τη μακροοικονομική σταθερότητα και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που τονώνουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη και περιορίζουν τη σπατάλη. Είτε πριν, είτε μετά τις εκλογές, αυτός θα πρέπει να είναι ο κύριος στόχος για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, οι οποίοι συγκαταλέγονται και πάλι στους παράγοντες κινδύνου σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη.
* Ο Petar Ganev είναι διακεκριμένος ερευνητής στο ΙΜΕ, την πρώτη και παλαιότερη ανεξάρτητη δεξαμενή σκέψης για την οικονομική πολιτική στη Βουλγαρία, που έχει ως αποστολή την επεξεργασία και προαγωγή λύσεων που βασίζονται στις αγορές για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πολίτες της Βουλγαρίας και της ευρύτερης περιοχής
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 5 Απριλίου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
