*Γράφει ο Jon Miltimore
Στον απόηχο μιας επεισοδιακής αναφοράς κερδών και μιας σειράς από αμφιλεγόμενων ειδήσεων, το Netflix έστειλε πρόσφατα ένα ξεκάθαρο μήνυμα στους υπαλλήλους του: Εάν δεν σας αρέσει το περιεχόμενο που παράγει το Netflix, μπορείτε να φύγετε.
Το μήνυμα εστάλη στους υπαλλήλους που εργάζονται στις πολιτιστικές κατευθυντήριες γραμμές αυτού του γίγαντα ροής περιεχομένου, οι οποίες σύμφωνα με την Wall Street Journal επικαιροποιήθηκαν την Πέμπτη για πρώτη φορά από το 2017 για να συμπεριλάβουν στον προγραμματισμό τη γλώσσα που αφορά την καλλιτεχνική έκφραση.
«Επιτρέπουμε στους θεατές μας να αποφασίσουν τι τους ταιριάζει, αντί το Netflix να λογοκρίνει συγκεκριμένους καλλιτέχνες ή φωνές», ανέφερε το Netflix σε ένα επικαιροποιημένο του υπόμνημα. «Ανάλογα με τον ρόλο σας, μπορεί να χρειαστεί να δουλέψετε πάνω σε τίτλους που θεωρείτε επιβλαβείς. Αν δυσκολεύεστε να υποστηρίξετε το εύρος του περιεχομένου μας, το Netflix μπορεί να μην είναι το καλύτερο μέρος για εσάς."
Ήταν μια δύσκολη χρονιά για το Netflix. Η αξία της μετοχής της εταιρείας μειώθηκε κατά 61% τους τελευταίους 12 μήνες μετά την κατακόρυφη πτώση της τον Απρίλιο, όταν το Netflix αποκάλυψε στην έκθεση κερδών του πρώτου τριμήνου ότι είχε χάσει 200.000 συνδρομητές - είναι η πρώτη φορά εδώ και πάνω από μια δεκαετία που είδε καθαρή απώλεια συνδρομών.
Πέρα από τα δεδομένα αυτά, το Netflix βρέθηκε εν μέσω μιας διαμάχης τον Οκτώβριο, όταν μια ομάδα εργαζομένων οργάνωσε μια διαμαρτυρία για το κωμικό πρόγραμμα The Closer του Dave Chappelle, το οποίο ορισμένοι θεατές περιέγραψαν ως τρανσφοβικό.
Η διαμάχη αυτή ώθησε έναν παραγωγό να μποϊκοτάρει το Netflix, του οποίου ο Διευθύνων Σύμβουλος φάνηκε να εκπλήσσεται από τις αντιδράσεις.
«Προσπαθούμε να υποστηρίξουμε τη δημιουργική ελευθερία και την καλλιτεχνική έκφραση μεταξύ των καλλιτεχνών που εργάζονται στο Netflix», δήλωσε ο συν-CEO του Netflix, Τεντ Σαράντος. «Μερικές φορές, και διασφαλίζουμε ότι οι υπάλληλοί μας το καταλαβαίνουν αυτό, εξαιτίας αυτού - επειδή προσπαθούμε να διασκεδάσουμε τον κόσμο και ο κόσμος αποτελείται από ανθρώπους με πολλές διαφορετικές ευαισθησίες και πεποιθήσεις και αισθήσεις χιούμορ και όλα αυτά πράγματα — μερικές φορές, θα υπάρχουν πράγματα στο Netflix που δεν θα σας αρέσουν».
Μια νίκη για την ελεύθερη έκφραση
Το πώς έφτασε το Netflix εδώ αφορά δύο διαφορετικές πολιτιστικές τάσεις. Η πρώτη είναι η ευρεία διάδοση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (CSR), μια ιδέα που λέει ότι οι εταιρείες πρέπει να είναι κοινωνικά υπεύθυνες ως προς στους πελάτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη τους— επιδιώκοντας τη συμμετοχή τους.
Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας των ΗΠΑ, οι εταιρείες έμειναν εκτός πολιτικής. Αυτό έχει πλέον αλλάξει.
Οι πελάτες αναμένουν τώρα από τις εταιρείες να πάρουν θέση, και γι' αυτό είναι σύνηθες να βλέπουμε εταιρείες να παίρνουν θέση για τα πάντα, από την κλιματική αλλαγή και τα εμβόλια μέχρι τον έλεγχο των όπλων και τις ρυθμίσεις που αφορούν την ελευθερία του λόγου. Η άνοδος της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης είναι ο λόγος που βλέπετε το Burger King να τα βάζει με τις “πορδές και το ρέψιμο των αγελάδων”. Στόχος δεν είναι πλέον μόνο η δημιουργία κερδών μέσω της κάλυψης των αναγκών των πελατών. Όλο και περισσότερο, οι εταιρείες βλέπουν ως ευθύνη τους να παίρνουν θέση στη σφαίρα του κοινωνικού ακτιβισμού.
Τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, οι εταιρείες παρακινούνται από τον φόβο να μην παραμείνουν σιωπηλές ως προς σημαντικα ζητήματα, όπως υποστηρίζει η Vanessa Burbano, αναπληρώτρια καθηγήτρια διοίκησης επιχειρήσεων στο Columbia Business School.
«Μήπως οι άνθρωποι θα συμπεράνουν από τη σιωπή σας κάτι που δεν αποτελεί στάση της εταιρείας σας;» είπε η Μπουρμπάνο στο Forbes. «Αν κάθε άλλη εταιρεία στον κλάδο σας έχει βγει και έχει κάνει μια δημόσια δήλωση για ένα ζήτημα, δεν θέλετε να είστε αυτός που θα μείνει σιωπηλός».
Η δεύτερη τάση είναι η ανάδυση της ευθραυστότητας και της λογοκρισίας, η οποία τα τελευταία χρόνια πλήττει σταθερά την ελευθερία έκφρασης και λόγου. Γύρω στο 2016, εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter, που στο παρελθόν περιέγραφε τον εαυτό του ως προπύργιο της ελευθερίας του λόγου, άρχισαν να αστυνομεύουν επιθετικά τον λόγο στις πλατφόρμες τους. Μέχρι το 2020, εταιρείες όπως η Coca-Cola, η Hersey, η Verizon και άλλες άρχισαν να μποϊκοτάρουν το Facebook στο πλαίσιο της εκστρατείας Stop Hate For Profit που είχε σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει έναν πιο επιθετικό έλεγχο του περιεχομένου.
Οι υποστηρικτές της λογοκρισίας, όπως η κυβερνήτρια της Νέας Υόρκης Kathy Hochul, λένε ότι το μόνο που θέλουν είναι να προστατεύσουν τους ανθρώπους από τη ρητορική μίσους.
«[Το μίσος] εξαπλώνεται σαν ιός και γι' αυτό καλώ τους Διευθύνοντες Συμβούλους όλων των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης να εξετάσουν τις πολιτικές τους ώστε να μπορούν να με κοιτάξουν στα μάτια και να μου πουν ότι κάνουν πραγματικά ό,τι μπορούν για να διασφαλίσουμε ότι αυτές οι πληροφορίες δεν διαδίδονται», είπε η Χότσουλ την Κυριακή μετά τον μαζικό πυροβολισμό στο Μπάφαλο.
Αλλά το τι συνιστά ρητορική μίσους είναι σε μεγάλο βαθμό υποκειμενικό, κάτι που είδε το Netflix με την κωμική εκπομπή του Chappelle.
Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του κοινού λάτρεψε το The Closer - βαθμολογήθηκε με 95% στο Rotten Tomatoes - άλλοι το είδαν ως τρανσφοβική ρητορική μίσους, κάτι με το οποίο διαφωνεί ο Σαράντος.
Οι Αμερικανοί μπορούσαν ατελείωτα να συζητούν αν η ρουτίνα του Chappelle ήταν αστεία ή εχθροπαθής ή προσβλητική, όπως ισχύει και με πολλά άλλα προγράμματα στο Netflix. Ως Χριστιανός, θα μπορούσα εύκολα να βρω προσβλητική την παρωδία «Gay Jesus» του Netflix. Αλλά το χαρακτηριστικό μιας ανεκτικής και πεφωτισμένης κοινωνίας - έναντι μιας δογματικής - είναι η δυνατότητα που μας δίνει να μιλάμε ελεύθερα, ακόμα κι αν θεωρείται εχθροπαθές ή βλάσφημο για κάποιους.
«Η ελευθερία του λόγου είναι το δικαίωμά μου να λέω αυτό που δεν θέλετε να ακούσετε», παρατήρησε κάποτε ο Τζορτζ Όργουελ.
Και αυτή είναι η ομορφιά του όλου πράγματος. Αν δεν θέλετε να δείτε την εκπομπή του Chappelle ή το Gay Jesus, δεν χρειάζεται να το κάνετε. Αυτή ήταν πάντα η προσήκουσα απάντηση έναντι των προσπαθειών απαγόρευσης της «επικίνδυνης», «απεχθούς» ή «βλάσφημης» ομιλίας.
«Δεν με βλάπτει ο γείτονάς μου να λέει ότι υπάρχουν είκοσι θεοί ή κανένας θεός», παρατήρησε κάποτε ο Τόμας Τζέφερσον. «Δεν μου κλέβει χρήματα από την τσέπη, ούτε μου σπάει το πόδι».
Η ελεύθερη έκφραση είναι ένα υγιές και καλό πράγμα για όλους, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς. Δεν υπάρχει τρόπος να δημιουργήσει κανείς καλή τέχνη αν φοβάται συνεχώς να μαχαιρώσει κατά λάθος την ιερή αγελάδα κάποιου ή αν προσπαθεί να ευχαριστήσει τους πάντες.
Το Netflix, προς τιμήν του, φαίνεται να το έχει συνειδητοποιήσει αυτό. Σημειώστε το ως μια σημαντική νίκη για την ελεύθερη έκφραση. Ας ελπίσουμε ότι και οι άλλες εταιρείες θα δώσουν προσοχή σ’ αυτή την εξέλιξη.
*O Jonathan Miltimore είναι ο εκτελεστικός υπεύθυνος έκδοσης του FEE.org. Ο Dan Sanchez είναι διευθυντής περιεχομένου στο FEE και υπεύθυνος έκδοσης του FEE.org.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Μαϊου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
