Του Desmond Lachman
Οι διαμορφωτές της δημόσιας πολιτικής στις ΗΠΑ και την Ευρώπη διαφέρουν μεταξύ τους σε πολλά οικονομικά ζητήματα, αλλά έχουν τουλάχιστον ένα κοινό σημείο: έχουν μάθει ελάχιστα από την κρίση του δημοσίου χρέους της Ελλάδας. Η Ευρώπη έχει ήδη εξουθενωθεί από το αδιέξοδο του βάρους του χρέους των Αθηνών. Το ίδιο πράγμα μπορεί να συμβεί στις ΗΠΑ στις σχέσεις τους με μια κτήση που, στο πλαίσιο των ΗΠΑ, φέρει κάποιες ομοιότητες με την Ελλάδα: το Πουέρτο Ρίκο.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο φαίνεται να έχει μάθει από τα σοβαρά λάθη που έκανε κατά τα πρώτα χρόνια της διαχείρισης της ελληνικής κρίσης. Το Ταμείο έχει αναγνωρίσει ότι ήταν αντιπαραγωγικό το να απαιτεί υπερβολικές δημοσιονομικές διορθώσεις από μια οικονομία που είναι προσκολλημένη σε μια νομισματική ένωση, χωρίς δικό της νόμισμα που θα μπορούσε να υποτιμηθεί. Εντέλει, όπως αναγνωρίζει σήμερα το ΔΝΤ, οι δημοσιονομικές περικοπές παρήγαγαν μια βαθιά οικονομική ύφεση που μείωσε την είσπραξη φόρων και αύξησε το χρέος.
Το ΔΝΤ θα έπρεπε να είχε επιμείνει, ως προϋπόθεση της συμμετοχής του, να διασφαλίσει η Αθήνα ήδη από το 2010 μια σημαντική μείωση του χρέους της προς ιδιώτες ομολογιούχους. Αυτό θα οδηγούσε σε ένα πολύ λιγότερο δριμύ οικονομικό πρόγραμμα που δεν θα είχε καταβυθίσει την οικονομία.
Ελπίζω μόνο οι αρχές των ΗΠΑ να πάρουν στα σοβαρά τα μαθήματα του ΔΝΤ από την Ελλάδα και να προσαρμόσουν ανάλογα τις πολιτικές τους στις ολοένα και χειρότερες συνθήκες που επικρατούν στο Πουέρτο Ρίκο. Η Ελλάδα φαίνεται να έχει φτάσει στα πολιτικά όρια των δημοσιονομικών προσαρμογών που μπορεί να αντέξει.
Παρ' όλα αυτά όμως, όπως και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του, το εποπτικό συμβούλιο που δημιούργησε το αμερικανικό Κογκρέσο πέρσι για να βοηθήσει στην επίλυση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του Πουέρτο Ρίκο έχει μάθει ελάχιστα. Αγνοώντας απ' ό,τι φαίνεται την εμπειρία της Ελλάδας, το συμβούλιο απαιτεί υπερβολικές δημοσιονομικές μειώσεις. Μια πιο λογική πολιτική θα ζητούσε την αναδόμηση του χρέους της νήσου σε ένα επίπεδο συμβατό με ένα πιο εύλογο ποσό δημιονομικής προσαρμογής. Αντίθετα όμως, το συμβούλιο προτείνει να λάβει το Πουέρτο Ρίκο μέτρα εσόδων και εξόδων μέσα στα επόμενα 10 χρόνια για να μειώσει το δημοσιονομικό του έλλειμμα κατά περίπου 10% του ΑΕΠ.
Αυτό θα έχει καταστροφικές συνέπειες. Η δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 2 με 3% που φαίνεται να επιδιώκει το εποπτικό συμβούλιο για κάθε ένα από τα επόμενα δύο χρόνια πιθανότατα θα οδηγήσει την οικονομία του Πουέρτο Ρίκο σε συρρίκνωση κατά 3 με 4% ετησίως. Ήδη, την περασμένη δεκαετία η οικονομία συρρικνώθηκε κατά περισσότερο από 10% και περισσότερο από το 10% του πληθυσμού μετανάστευσε. Μια περαιτέρω πτώση θα οδηγήσει σε περισσότερη εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση και μείωση της ικανότητας του Πουέρτο Ρίκο να εξυπηρετεί το χρέος του.
Η οικονομική κρίση του Πουέρτο Ρίκο πιθανότητα θα κλιμακωθεί μετά την 1η Μαΐου όταν λήγει ένα χρεοστάσιο των πιστωτών. Κάτι παρόμοιο θα συμβεί στην Ελλάδα τον Ιούλιο, όταν η Αθήνα θα πρέπει να αποπληρώσει ένα μεγάλο ομόλογο στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και τα δύο αυτά γεγονότα θα συγκεντρώσουν την προσοχή τόσο των πιστωτών, όσο και των δανειστών.
Ελπίζω ότι ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας των ΗΠΑ Steven Mnuchin και ο Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Wolfgang Schauble θα ανταλλάξουν γνώμες ως προς το πώς θα μπορούσε να βρεθεί μια διέξοδος στην παγίδα χρέος στην οποία βρίσκονται τόσο η Ελλάδα όσο και το Πουέρτο Ρίκο. Αν εισακουστούν οι συμβουλές του ΔΝΤ, μπορεί να υπάρχει ακόμη μια ελπίδα ότι θα επικρατήσει η λογική.
--
Ο Desmond Lachman είναι μέλος του American Enterprise Institute. Έχει διατελέσει υποδιευθυντής στο Τμήμα Πολιτικής και το Τμήμα Αναθεώρησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και Επικεφαλής Σύμβουλος Στρατηγικής για τις αναδυόμενες αγορές στη Salomon Smith Barney.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 5 Απριλίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute (ΑΕΙ) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
