Του Alexander Hammond**
Αυτή την εβδομάδα, ήρωάς μας είναι ο Willis Haviland Carrier, ο Αμερικανός μηχανικός που κατασκεύασε την πρώτη σύγχρονη μονάδα κλιματισμού. Η εφεύρεσή του μας ανακουφίζει από τη ζέστη του καλοκαιριού, επιτρέπει στο είδος μας να κατοικήσει περιοχές μέχρι πρότινος αφιλόξενες, αύξησε την παραγωγικότητα της εργασίας όταν τοποθετήθηκε σε εργοστάσια και γραφεία ανά τον κόσμο, και έσωσε εκατομμύρια ανθρώπους από θανάτους που σχετίζονται με την υψηλή θερμοκρασία.
Η ιστορία του Κάρριερ
Ο Γουίλις Κάρριερ γεννήθηκε στο αγρόκτημα της οικογένειάς του στην Αγκόλα της Νέας Υόρκης στις 26 Νοεμβρίου του 1876. Σπούδασε στο Κεντρικό Λύκειο του Μπάφαλο και το 1897 κέρδισε μια τετραετή πολιτειακή υποτροφία για το πανεπιστήμιο Cornell. Το 1901 ο Κάρριερ αποφοίτησε από το Κορνέλ με πτυχίο ηλεκτρολόγου μηχανικού. Το ίδιο έτος ξεκίνησε να δουλεύει ως ερευνητής μηχανικός για την Buffalo Forge Company, μια επιχείρηση με έδρα τη Νέα Υόρκη που σχεδίαζε και κατασκεύαζε ατμομηχανές και αντλίες.
Ο Κάρριερ πέρασε τους πρώτους μήνες της νέας του δουλειάς εργαζόμενος σε ένα σύστημα θέρμανσης για το στέγνωμα ξυλείας και καφέ. Το 1902, η εταιρία λιθογραφίας και εκδόσεων Sackett-Wilhelms ζήτησε από την Buffalo Forge να κατασκευάσει ένα σύστημα για τον έλεγχο της υγρασίας στο εργοστάσιό της. Τα υψηλά επίπεδα θερμοκρασίας και υγρασίας στο εκτυπωτήριο της Sackett-Wilhelms έκαναν συχνά το χαρτί εκτύπωσης να απορροφά υγρασία από τον αέρα και συνεπακόλουθα να ξεχειλώνει. Αυτό ήταν προβληματικό καθώς τα χρώματα που χρησιμοποιούνταν στην εκτυπωτική διαδικασία έχαναν την ευθυγράμμισή τους όταν το χαρτί άλλαζε μέγεθος, καταστρέφοντας έτσι την παραγωγή.
Ο Κάρριερ αποφάσισε να ασχοληθεί με το πρόβλημα αυτό, κατασκευάζοντας έτσι στην πρώτη μονάδα κλιματισμού στον κόσμο το 1902. Η εφεύρεση του Κάρριερ έλεγχε τη θερμοκρασία, την υγρασία και την κυκλοφορία του αέρα ενώ ταυτόχρονα καθάριζε τον αέρα στο εκτυπωτικό εργοστάσιο της Sackett-Wilhelms. Δούλευε τραβώντας τον αέρα σε ένα φίλτρο, περνώντας τον σε πηνία γεμάτα με ψυκτικό υγρό και διοχετεύοντας τον ψυχρό και αφυγρασμένο πλέον αέρα πίσω στον χώρο. Εκείνη τη χρονιά, το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έγινε το πρώτο κλιματιζόμενο κτίριο. Στις 2 Ιανουαρίου 1906, ο Κάρριερ απέκτησε ευρεσιτεχνία για τη “συσκευή επεξεργασίας αέρος”.
Το 1915, αφού η Buffalo Forge Company αποφάσισε να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην κατασκευή και όχι στον σχεδιασμό νέων προϊόντων, ο Κάρριερ και άλλοι 6 μηχανικοί συγκέντρωσαν τις αποταμιεύσεις τους που ανέρχονταν σε 32.600 δολάρια (ή 826.800 σημερινά δολάρια) και δημιούργησαν την Carrier Engineering Corporation. Με τη νέα του αυτή εταιρεία, ο Κάρριερ άρχισε να επεκτείνει τη χρήση μονάδων κλιματισμού παρέχοντας τες σε ξενοδοχεία, πολυκαταστήματα, κινηματογράφους και οικίες. Οι μονάδες του εγκαταστάθηκαν μέχρι και στον Λευκό Οίκο, το Κογκρέσσο των ΗΠΑ και το Madison Square Garden.
Αφού η εταιρεία του Κάρριερ αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα με το ξέσπασμα της Μεγάλης Ύφεσης, συγχωνεύτηκε με την Brunswick-Kroeschell Company και την York Heating & Ventilating Corporation σχηματίζοντας την Carrier Corporation, με τον Κάρριερ Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου. Ο Κάρριερ πέρασε την υπόλοιπη ζωή του βελτιώνοντας τον σχεδιασμό και τη λειτουργικότητα των κλιματιστικών του μονάδων. Πέθανε στις 7 Οκτωβρίου του 1950 στη Νέα Υόρκη.
Τα αποτελέσματα του κλιματισμού στα ποσοστά θνησιμότητας
Ο Κάρριερ πέθανε πριν να μπορέσει να δει την τεράστια αύξηση της δημοτικότητας του κλιματισμού κατά τα μεταπολεμικά χρόνια οικονομικής ανάπτυξης της δεκαετίας του 1950, όταν ο κλιματισμός διαδόθηκε ραγδαία στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλα μέρη του κόσμου. Χάρη στην εφεύρεση του Κάρριερ η ανθρωπότητα μπόρεσε για πρώτη φορά στην ιστορία να ελέγξει τις καιρικές συνθήκες εντός των κτιρίων με συνέπεια και ακρίβεια.
Όπως έγραψε ο οικονομολόγος Walter Oi του πανεπιστημίου του Rochester, στα μηχανουργεία η παραγωγικότητα της εργασίας κορυφώνεται στους 18 βαθμούς Κελσίου με την υγρασία μεταξύ 65 και 75%. Η παραγωγικότητα είναι 15% χαμηλότερη στους 23 βαθμούς Κελσίου και 28% χαμηλότερη στους 30 βαθμούς Κελσίου. Ακόμη, τα ποσοστά εργατικού ατυχήματος αυξάνονται κατά 30% στους 25 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τους 19 βαθμούς Κελσίου. Ο Oi υποστήριξε ότι η εισαγωγή του κλιματισμού προκάλεσε την αύξηση της προστιθέμενης ανά εργαζόμενο αξίας στην παραγωγή στον αμερικανικό Νότο από το 88,9% του εθνικού μέσου όρου το 1954 στο 96,3% του εθνικού μέσου όρου το 1987.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό υπογραμμίζει ο Oi πως ήταν το αποτέλεσμα του κλιματισμού στα ποσοστά θνησιμότητας των ΗΠΑ που ήταν στο παρελθόν υψηλότερα το καλοκαίρι και τον χειμώνα απ' ό,τι την άνοιξη και το φθινόπωρο, και πολύ υψηλότερα στον νότο των ΗΠΑ απ' ό,τι στον βορρά. Το 1951, το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας στον νότο ήταν 45% υψηλότερο απ' ό,τι στη Νέα Αγγλία. Το 1990 ήταν μόλις 13% υψηλότερο.
Το 1942 ο Κάρριερ έγινε επίτιμος διδάκτωρ στο Alfred University. Την ίδια χρονιά τιμήθηκε με το μετάλλιο Frank P. Brown - ένα βραβείο αριστείας στη μηχανική και την επιστήμη. Το 1985 ο Κάρριερ εισήχθη μετά θάνατον στο National Inventors Hall of Fame. Από τότε που εφευρέθηκε ο κλιματισμός, έχει σώσει και έχει βελτιώσει εκατομμύρια ζωές.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Human Progress.
**O Alexander C. R. Hammond είναι ερευνητής σε δεξαμενή σκέψης της Ουάσινγκτον και στέλεχος της African Liberty.
