Η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται περισσότερο από τις άλλες οικονομίες της Ευρωζώνης και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται σημαντικά πάνω από την Ευρωζώνη στη διάρκεια της τριετίας 2023-2025, σύμφωνα με την αμερικανική Bank of America, που ήρθε στην Ελλάδα μαζί με επενδυτές στις 27 Σεπτεμβρίου και οργάνωσε συναντήσεις τους με διοικήσεις τραπεζών, το ΧΑ, επιχειρηματίες και φυσικά με κυβερνητικά στελέχη.
Από τις συναντήσεις αυτές η BofA συγκέντρωσε και επεξεργάστηκε στοιχεία από τα οποία προέκυψε το συμπέρασμα ότι η ελληνική οικονομία ξεπερνά σε ρυθμούς ανάπτυξης τις ευρωπαϊκές και ότι θα συνεχίσει έτσι για όλη την ερχόμενη τριετία, ξεπερνώντας τις μέσες προβλέψεις των αναλυτών, αλλά και αυτές της κυβέρνησης.
Σύμφωνα με τον οίκο «πρόκειται για μια μακροχρόνια καθυστερημένη ανάκαμψη από την προ-πανδημική κρίση, σε μια οικονομία λιγότερο ευαίσθητη στα υψηλά επιτόκια, μετά τη μαζική μείωση του ιδιωτικού δανεισμού κατά την προηγούμενη δεκαετία, με την πολιτική σταθερότητα, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις ισχυρές επιδόσεις στον τουρισμό ειδικότερα, να συμβάλλουν στην υπεραπόδοση».
Συγκεκριμένα ο οίκος βλέπει την Ελλάδα «να αναπτύσσεται σημαντικά πάνω από την Ευρωζώνη κάθε χρόνο. Η δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών και, ιδίως, η πολυαναμενόμενη επενδυτική ανάκαμψη θα παραμείνουν οι κύριοι μοχλοί.
Ως αποτέλεσμα της πολυετούς υποεπένδυσης, η Ελλάδα έχει περιθώριο να αξιοποιήσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ και να καλύψει τη διαφορά. Δεν βλέπουμε σημαντικούς δημοσιονομικούς κινδύνους στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει αν η Ελλάδα θα καταφέρει να οικοδομήσει μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα και ένα πιο ανθεκτικό μοντέλο ανάπτυξης».
Όπως αναφέρει ο οίκος στο πρώτο εξάμηνο, η Ελλάδα συνέχισε να αναπτύσσεται με σταθερό ρυθμό και ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ έφθασε το 1,3% σε τριμηνιαία βάση στο δεύτερο τρίμηνο.
Τώρα εκτιμά, ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα είναι κατά μέσο όρο 2,1% φέτος, 1% το επόμενο έτος και 1,7% το 2025, σημαντικά πάνω από τους ετήσιους μέσους όρους της Ευρωζώνης κάθε χρόνο.
Ρόλο κλειδί για την ελληνική οικονομία και την πρόσφατη υπεραπόδοση παίζει ο τουρισμός, λέει ο οίκος που εκτιμά ότι μπορεί να ξεπεράστηκαν τα ρεκόρ του 2019. Το άλλο βασικό συστατικό της ελληνικής ανάκαμψης είναι οι επενδύσεις, προσθέτει.
Κατά τη διάρκεια των επώδυνων ετών μετά την κρίση του ελληνικού δημοσίου, η Ελλάδα συσσώρευσε βαθύ και επίμονο επενδυτικό χάσμα έναντι της Ευρωζώνης, αλλά από το 2021-2022, η τάση αυτή έχει αντιστραφεί χάρη και στην ώθηση της χρηματοδότησης της ΕΕ στο πλαίσιο του NGEU και ορισμένων εσωτερικών μεταρρυθμίσεων.
Ο οίκος βλέπει ότι η μακροπρόθεσμη (δομική) αλλαγή της ελληνικής οικονομίας είναι ένα δύσκολο στοίχημα και εντοπίζει 7 σημεία-κλειδιά για την επίτευξη του στόχου. Ταυτόχρονα βλέπει 4 βραχυπρόθεσμα εμπόδια τα οποία όπως φαίνεται εκτιμά ότι μπορούν να ξεπεραστούν ευκολότερα.
Τα 7 σημεία-κλειδιά για τη μακροπρόθεσμη δομική αλλαγή της ελληνικής οικονομίας και τα 4 πιο βραχυπρόθεσμα εμπόδια, που εντοπίζει η BofA, είναι τα παρακάτω:
Επτά σημεία κλειδιά για την επίτευξη διαρθρωτικών αλλαγών
- Στήριξη πραγματικών εισοδημάτων. Η κυβέρνηση ανησυχεί για τον πληθωρισμό, αλλά βλέπει επίσης την ανάγκη για κάλυψη της υστέρησης των πραγματικών εισοδημάτων μετά από μια απότομη πτώση κατά τη διάρκεια της κρίσης της τελευταίας δεκαετίας.
- Επιμονή στους δημοσιονομικούς στόχους και συνέχιση υπεραπόδοσης. Η κυβέρνηση έχει πλήρη επίγνωση της ανάγκης να διαφυλάξει τη δύσκολα κερδισμένη δημοσιονομική αξιοπιστία της χώρας. Συμμορφώνεται πλήρως με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής της ΕΕ και είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ όταν αυτοί επανέλθουν σε ισχύ.
- Αποζημιώσεις και ανοικοδόμηση από τις μεγάλες φυσικές καταστροφές. Οι πρώτες επίσημες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ζημιές έως 700 εκατ. ευρώ, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει. Η ΕΕ έχει δεσμεύσει πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 2,2 δισ. ευρώ για τον σκοπό αυτό και έχει επιτρέψει στην Ελλάδα να ανακατευθύνει ορισμένα από τα υφιστάμενα κονδύλια της ΕΕ. Ο πραγματικός αντίκτυπος στην οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να είναι αμελητέος, καθώς αν η ανοικοδόμηση, προχωρήσει σύμφωνα με τον προγραμματισμό, θα πρέπει να αντισταθμίσει οποιαδήποτε βραχυπρόθεσμη οπισθοδρόμηση.
- Διευκολύνσεις από το ΤΑΑ. Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο με την υλοποίηση της χρηματοδότησης και ξεπερνά τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Υπέβαλε αναθεώρηση του σχεδίου, με πιο συγκεκριμένες επενδυτικές προτάσεις και θα υποβάλει άλλο ένα για να ανακατευθυνθούν ορισμένα από τα κονδύλια μετά τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές.
- Καταπολέμηση φοροδιαφυγής. Αποτελεί τη φιλοδοξία κάθε ελληνικής κυβέρνησης τις τελευταίες δεκαετίες. Η κυβέρνησης υποστηρίζει ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά, λόγω της συνεχιζόμενης επέκτασης της ψηφιοποίησης και των διασταυρώσεων, με ήδη απτά αποτελέσματα.
- Μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος. Πρόκειται για μια από τις βασικότερες δομικές μεταρρυθμίσεις του προγράμματος προσαρμογής κατά την προηγούμενη δεκαετία, που οι κυβερνήσεις απέτυχαν να υλοποιήσουν. Είναι πολύ μεγάλο έργο, με τεράστιο όγκο υποθέσεων και πολυετείς καθυστερήσεις. Όλοι συμφωνούν ότι είναι σημαντικό εμπόδιο για την ελληνική οικονομία που επηρέασε και επενδυτικές αποφάσεις.
- Μεταρρύθμιση της υγειονομικής περίθαλψης. Αν και υπάρχει βελτίωση τα τελευταία χρόνια, τα προβλήματα και η αναποτελεσματικότητα παραμένουν. Η κυβέρνηση πιστεύει ότι η ψηφιοποίηση στην υγειονομική περίθαλψη είναι το επόμενο μεγάλο βήμα που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα.
Οι 4 μεσοπρόθεσμοι κίνδυνοι που βλέπει η BofA
Επενδυτές και κυβερνητικά στελέχη ανησυχούν για την παγκόσμια οικονομία και τα πιθανά σενάρια προσγείωσης. Η Ελλάδα παραμένει εκτεθειμένη στις παγκόσμιες αγορές και τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα σε συνθήκες sell-off. Δεν είναι το βασικό σενάριο της BofA, αλλά μια ύφεση στην Ευρωζώνη με τα επιτόκια να παραμένουν υψηλά, θα επηρεάσουν την ελληνική οικονομία.
- Δημοσιονομικοί στόχοι: Η τήρηση των δημοσιονομικών στόχων μπορεί επίσης να γίνει πιο δύσκολη σε αυτή την περίπτωση. Ο εφησυχασμός είναι επικίνδυνος μετά από ισχυρές επιδόσεις. Η ελληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να συνεχίσει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες εκτιμώντας ότι οι τελευταίες εκλογές της έδωσαν μια ισχυρή πολιτική εντολή. Πολλές βασικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν επίσης προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση του RRF. Λόγω της προηγούμενης εμπειρίας από την Ελλάδα, περιμένουμε ότι οι επενδυτές θα παραμείνουν σε εγρήγορση για πιθανές ενδείξεις εξασθένησης της αποφασιστικότητας ή αλλαγής κατεύθυνσης της πολιτικής.
- Έλλειμμα ισοζυγίου: Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας παραμένει υψηλό. Έχει βελτιωθεί στο 7,9% του ΑΕΠ μέχρι στιγμής φέτος, γεγονός που είναι ενθαρρυντικό μετά από αύξηση στο 10,2% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2022 μετά την πανδημία. Οι προσανατολισμένες σε εξαγωγές επενδύσεις RRF θα πρέπει επίσης να βοηθήσουν μακροπρόθεσμα.
- ΤΧΣ: Η εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του ΤΧΣ, θα μπορούσε να αποδειχθεί πρόκληση. Ο στόχος είναι να ολοκληρωθεί η εκποίηση και να κλείσει το ΤΧΣ μέχρι το τέλος του 2025. Όπως αναφέρει η στρατηγική του ΤΧΣ: το Ταμείο θα καταβάλει όλες τις εύλογες προσπάθειες για να διαθέσει όλες τις μετοχές του στις ελληνικές συστημικές τράπεζες πριν από την ημερομηνία λήξης του με ομαλό τρόπο, σύμφωνα με τον στόχο του να διατηρήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζει στην αγορά ότι θα λαμβάνει τη “δίκαιη αξία”. Η πώληση των μετοχών του ΤΧΣ θα προσφέρει σημαντικά οφέλη στην ελληνική οικονομία στο σύνολό της, με περισσότερες ευκαιρίες για άμεσες ξένες επενδύσεις στον ελληνικό τραπεζικό τομέα με επαναφορά του σε πλήρως ιδιωτική ιδιοκτησία.
- Κόκκινα δάνεια: Παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν μειώσει τους δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) σε μονοψήφια ποσοστά, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια παραμένουν στην ελληνική οικονομία και έχουν μεταφερθεί στο μη τραπεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η πρόοδος του ελληνικού τραπεζικού τομέα τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή και ο στόχος είναι η περαιτέρω μείωση των δεικτών μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι οποίοι παραμένουν πολύ πάνω από τους δείκτες της ΕΕ. Ωστόσο, τα λεγόμενα κόκκινα δάνεια παραμένουν στο σύστημα και μπορούν ακόμα να εμποδίσουν την οικονομική ανάπτυξη προκαλώντας κινδύνους.
