Ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας είναι η τέταρτη συχνότερη κακοήθεια και η τέταρτη βασικότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες παγκοσμίως. Ο καρκίνος αυτός οφείλεται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ανακάλυψη που χάρισε το βραβείο Nobel στον Καθ. Harald Zur Hausen το 2008. Έχουν περιγραφεί περισσότεροι από 100 διαφορετικοί γονότυποι HPV. Από αυτούς, 14 τύποι (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 82) είναι υψηλού κινδύνου και μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο τραχήλου της μήτρας. Το 75% των καρκίνων οφείλεται σε 3 τύπους: 16, 18 και 45.
Παράγοντες κινδύνου για μόλυνση από τον ιό HPV είναι η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, με πολλαπλούς συντρόφους, η έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας σε μικρή ηλικία, άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες μολύνσεις των γεννητικών οργάνων, π.χ. χλαμύδια ή άλλοι παράγοντες που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και γενικά την υγεία, όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή, κλπ.
Ο HPV είναι τόσο συχνός που οι επιστήμονες εκτιμούν ότι κάθε άνθρωπος που είναι σεξουαλικά ενεργός κάποια στιγμή, στη διάρκεια της ζωής του, θα μολυνθεί από HPV. Οι περισσότερες HPV λοιμώξεις μάλιστα εμφανίζονται σε νεαρές γυναίκες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, ο ιός υποχωρεί μόνος του χωρίς να αφήσει καμία βλάβη στον τράχηλο. Ωστόσο, υπάρχουν και λίγες περιπτώσεις, στις οποίες ο ιός εμμένει και προκαλεί τις λεγόμενες προκαρκινικές αλλοιώσεις, οι οποίες χωρίζονται σε χαμηλόβαθμες (CIN1) και υψηλόβαθμες (CIN2-3). Ακόμα όμως και εάν έχουν αναπτυχθεί προκαρκινικές αλλοιώσεις η γυναίκα δεν πρέπει να αγχωθεί, καθώς οι περισσότερες χαμηλόβαθμες αλλοιώσεις θα υποχωρήσουν από μόνες τους, ενώ ακόμα και στις υψηλόβαθμες αλλοιώσεις υπάρχει πιθανότητα αυτόματης υποστροφής. Εάν η αλλοίωση δεν υποχωρήσει και εξελιχθεί μπορεί κάποια στιγμή να αναπτυχθεί καρκίνος. Όλη αυτή η διαδικασία (δηλαδή από την στιγμή της λοίμωξης από τον HPV μέχρι την εμφάνιση καρκίνου) εκτιμάται ότι διαρκεί πάνω από 10 χρόνια.
Το Τεστ Παπανικολάου αποτελεί αδιαμφισβήτητα τη κυριότερη προληπτική εξέταση για αυτόν τον καρκίνο. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια το ThinPrep Παπ Τεστ η αλλιώς η Κυτταρολογία Υγρής Φάσης, που αποτελεί την εξέλιξη του κλασικού τεστ, έχει αυξήσει ακόμα περισσότερο την ακρίβεια της κυτταρολογικής διάγνωσης. Πέραν του Τεστ Παπ, υπάρχουν σήμερα ποικίλες μοριακές τεχνικές και βιοδείκτες, όπως τεχνικές σχετικά με τον αιτιολογικό παράγοντα της νόσου (HPV DNA test), τεχνικές σχετικά με την πιθανή βιολογική συμπεριφορά (HPV E6/E7 mRNA test), καθώς και ανοσοκυτταροχημικές τεχνικές (όπως η υπερέκφραση της p16). Οι τεχνικές αυτές στοχεύουν στη βελτίωση της πρόληψης, είτε λειτουργώντας συμπληρωματικά σε ένα παθολογικό Παπ Τεστ για την υποστήριξη της διάγνωσης, είτε ταυτόχρονα με το Παπ Τεστ (co-testing).
Δεδομένου ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και οι προκαρκινικές αλλοιώσεις προκαλούνται από τον HPV, η ιδέα ανίχνευσης του DNA του ιού ακούγεται αρκετά δελεαστική.
Ωστόσο, υπάρχουν 2 σημαντικά μειονεκτήματα. Πρώτον, η ογκογονικότητα του HPV δεν οφείλεται στην παρουσία απλώς του ιού, αλλά στο κατά πόσον αυτός είναι ενεργός. Δυστυχώς, η προαναφερθείσα εξέταση δεν μπορεί να διαχωρίσει ανάμεσα σε μια ενεργό (άρα και επικίνδυνη) και μια λανθάνουσα (άρα και ακίνδυνη) HPV λοίμωξη, με αποτέλεσμα το HPV DNA test να είναι θετικό όχι μόνο σε υψηλόβαθμες αλλοιώσεις, αλλά και σε χαμηλόβαθμες, ακόμα δε και σε γυναίκες χωρίς καμία απολύτως παθολογία! Δεύτερον, το HPV DNA ανιχνεύει συγκεκριμένα το L1 τμήμα του DNA του ιού. Σε κάποιες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχει παρατηρηθεί ότι το DNA του ιού χάνει αυτό το τμήμα με αποτέλεσμα το HPV DNA test να δίνει ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα!
Μέσα στην αντιπαράθεση αυτή, δεδομένα από τις πιο σύγχρονες μελέτες έρχονται να δείξουν πως η καλύτερη μοριακή λύση είναι άλλη: το mRNA HPV Test.
Το Aptima mRNA HPV test είναι ένα νέο διαγνωστικό μοριακό τεστ, το οποίο βοηθάει να αναγνωρίσουμε ποιες γυναίκες πραγματικά κινδυνεύουν από τον ιό και ποιες όχι, άρα και δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε επεμβατικές διαδικασίες, οι οποίες δεν είναι και άμοιρες ανεπιθύμητων ενεργειών.
Το Aptima ανιχνεύει την ενεργό (επικίνδυνη) HPV λοίμωξη, ή αλλιώς την ογκογονικότητα του ιού.
Το τεστ ανιχνεύει το mRNA του ιού και συγκεκριμένα τις ογκοπρωτείνες E6/E7. Ένα θετικό Aptima σημαίνει ότι η HPV λοίμωξη είναι ενεργός και ότι η ογκογονική δραστηριότητα του ιού έχει ξεκινήσει. Ο εντοπισμός της ύπαρξης αντιγράφων mRNA των ογκοπρωτεινών Ε6/Ε7 αποτελεί πιο ακριβή μέθοδο, ενδεικτική της εξέλιξης προς κακοήθεια, συγκριτικά με την ανίχνευση του HPV DNA, γιατί μόνον η υπερέκφραση mRNA E6/E7 HPV τύπων υψηλού κινδύνου αποτελεί σημάδι έναρξης της καρκινογένεσης.
Ένα σημαντικό προτέρημα είναι ότι το Aptima, όταν δεν υπάρχει αλλοίωση στον τράχηλο ή όταν υπάρχει μια μη σοβαρή χαμηλόβαθμη αλλοίωση, είναι θετικό λιγότερο συχνά συγκριτικά με ένα HPV DNA test, δηλαδή έχει πολύ καλύτερη ειδικότητα.
Ταυτόχρονα έχει και πολύ υψηλή ευαισθησία για την ανίχνευση των υψηλόβαθμων αλλοιώσεων, ενώ επίσης είναι θετικό και σε εκείνους τους λίγους καρκίνους όπου έχει χαθεί το L1 τμήμα του DNA του ιού και το HPV DNA test είναι αρνητικό.
Με άλλα λόγια, το τεστ αυτό ανιχνεύει μόνον εκείνες τις γυναίκες που βρίσκονται πραγματικά σε κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου μήτρας και ταυτόχρονα δεν χάνει περιπτώσεις υψηλόβαθμων αλλοιώσεων ή και καρκίνου που με ένα HPV DNA test υπάρχει ο κίνδυνος να μην εντοπιστούν.
Επιπλέον, έχει πολύ υψηλή προγνωστική αξία, γεγονός που σημαίνει ότι όταν μια γυναίκα έχει παθολογικό Παπ Τεστ και ο ιατρός δεν είναι τελείως σίγουρος αν η αλλοίωση κολποσκοπικά είναι χαμηλόβαθμη ή υψηλόβαθμη, και το Aptima είναι θετικό, τότε αυτός μπορεί να προχωρήσει σε αφαίρεση της βλάβης με «κλειστά μάτια», διότι είναι σχεδόν 100% βέβαιο πως η αλλοίωση στον τράχηλο είναι υψηλόβαθμη, κάτι που θα επιβεβαιωθεί και αργότερα με την ιστολογική διάγνωση του τμήματος του τραχήλου που θα αφαιρεθεί.
Όλα τα διεθνή αλλά και Ελληνικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι η συγκεκριμένη εξέταση προσφέρει σημαντική βοήθεια στη διαλογή των γυναικών που διατρέχουν πραγματικό κίνδυνο και χρειάζονται κάποια θεραπεία. Μάλιστα, όταν το Τεστ Aptima διενεργείται συνδυαστικά με το ThinPrep Παπ Τεστ, τότε η γυναίκα μπορεί να είναι σίγουρη ότι έχει σχεδόν πολύ υψηλή προστασία από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι δύο εξετάσεις μπορούν να γίνουν ταυτόχρονα, από μία μόνον λήψη και επίσκεψη της γυναίκας στον γιατρό της.
Οι δύο αυτές εξετάσεις σε συνδυασμό και με τα στοιχεία τρόπου διαβίωσης της γυναίκας (life style), ένας αλγόριθμος κινδύνου Ελληνικής έμπνευσης, φαίνεται ότι εκτοξεύει την θετική προγνωστική αξία της προσέγγισης αυτής στο 99%.
Σήμερα, η Ελληνίδα έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί και εφαρμόζοντας τον συνδυαστικό αυτό έλεγχο να προσφέρει στον εαυτό της την πιο ολοκληρωμένη λύση στο θέμα του πρόληψης για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας.
Διαβάστε ακόμα:
- Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται: Νέα διαγνωστικά εργαλεία
