Γράφει ο Γεώργιος Νικολόπουλος, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
Η Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή εξελίσσεται συνεχώς, τόσο ως προς την ασφάλεια όσο και ως προς την αποτελεσματικότητά της. Η πρόοδος που σημειώνεται σχετίζεται με την εξέλιξη της τεχνολογίας και με τη συσσώρευση γνώσης και εμπειρίας.
Ένα παράδειγμα είναι το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών κατά την Εξωσωματική Γονιμοποίηση. Όχι πολλά χρόνια πριν, το Σύνδρομο ήταν αρκετά συχνή επιπλοκή, με συχνότητα εμφάνισης περίπου 5% στο σύνολο των κύκλων της Εξωσωματικής. Η σοβαρή μορφή του, εκδηλωνόταν σε περίπου 1% των γυναικών που υποβάλλονταν σε διέγερση των ωοθηκών.
Σήμερα, χάρη στα νέα πρωτόκολλα και τις στρατηγικές που ακολουθούνται, έχει εκμηδενιστεί η πιθανότητα εμφάνισης της σοβαρής μορφής του Συνδρόμου, η οποία είναι αυτή που μας απασχολεί.
Τι είναι και πότε εκδηλώνεται το σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών;
Η ακριβής αιτία του Συνδρόμου δεν είναι γνωστή. Ωστόσο, εκλυτικός παράγοντας για την εμφάνισή του, είναι η τελευταία ένεση που πραγματοποιείται πριν από την ωοληψία. Είναι η β-hCG, που χορηγείται με τα σκευάσματα Pregnyl ή Ovitrelle.
Εάν εκδηλωθεί το Σύνδρομο, οι ωοθήκες διογκώνονται και μπορεί να παρουσιαστεί διαρροή υγρού στην κοιλιακή χώρα ή σε άλλα σημεία. Συνήθη συμπτώματα είναι φούσκωμα και πόνος στην κοιλιά, τάση για εμετό, αύξηση σωματικού βάρους και στην πιο σοβαρή μορφή του συνδρόμου, δυσκολία στην αναπνοή και την ούρηση και εμφάνιση θρόμβων στο αίμα. Σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις, η ασθενής χρειάζεται νοσηλεία στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και θεραπεία.
Προδιαθεσιακοί παράγοντες για την εκδήλωση συνδρόμου υπερδιέγερσης ωοθηκών
Όσες γυναίκες πάσχουν από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών ή/και έχουν εκδηλώσει προηγουμένως Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Επίσης, γυναίκες που κατά τη διέγερση ωοθηκών παράγουν πολλά ωοθυλάκια και εμφανίζουν υψηλά επίπεδα οιστραδιόλης έχουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης του Συνδρόμου.
Με ποια στρατηγική μπορεί πλέον να μηδενιστεί ο κίνδυνος υπερδιέγερσης των ωοθηκών;
Κατά τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σημαντική πρόοδος για την πρόληψη του Συνδρόμου. Με την εφαρμογή μίας εναλλακτικής προσέγγισης, που έχει να κάνει με τη χρήση διαφορετικού πρωτοκόλλου (πρωτόκολλο ανταγωνιστών – GnRH antagonist), οι πιθανότητες να παρουσιαστεί το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών ουσιαστικά μηδενίζονται.
Ο Ειδικός Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής έχει την ευθύνη να διαγνώσει ποιες γυναίκες διατρέχουν αυξημένο ρίσκο -μεταξύ άλλων, με μέτρηση της οιστραδιόλης, που συνδυαστικά με άλλους ελέγχους είναι αξιόπιστος προγνωστικός δείκτης-, ώστε να αρχίσει τη διαδικασία με το πρωτόκολλο ανταγωνιστών.
Η προσέγγιση αυτή δίνει στο γιατρό τη δυνατότητα να αποφασίσει κατά τη στιγμή της ένεσης για την τελική ωρίμανση των ωοθυλακίων εάν θα προχωρήσει με β-hCG (Pregnyl ή Ovitrelle) ή με το σκεύασμα Arvekap 0,2 mg που εξαλείφει τις πιθανότητες εμφάνισης του Συνδρόμου. Καθώς η επιλογή του Arvekap ελαττώνει την υποδεκτικότητα του ενδομητρίου, συνδυάζεται με κατάψυξη όλων των εμβρύων (freeze all) και πραγματοποίηση της εμβρυομεταφοράς τον επόμενο μήνα. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι με τις σύγχρονες μεθόδους κρυοσυντήρησης (vitrification), η κατάψυξη δεν υποβαθμίζει καθόλου την ποιότητα των εμβρύων.
Με την αποτελεσματική συνεκτίμηση των παραγόντων κινδύνου, τη σωστή διάγνωση και την εφαρμογή της ενδεδειγμένης στρατηγικής, δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών οφείλει πια να είναι μια ιστορική και μόνο αναφορά.
