Μετά από «κυοφορία» πολλών μηνών και με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται και να παρατείνεται, ο Λευκός Οίκος δημοσίευση την 12 Οκτωβρίου την Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (ΣΕΑ) της Διοίκησης Μπάιντεν. Πρόκειται για ένα θεσμικό και καθοδηγητικό έγγραφο που κατευθύνει όλον τον διοικητικό αμερικανικό μηχανισμό στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφαλείας θέτοντας στόχους και προτεραιότητες.
Ταυτόχρονα στέλνει ένα σαφές μήνυμα σε όλο τον κόσμο για το πώς η Διοίκηση Μπάιντεν θα αντιμετωπίσει τους ανταγωνιστές και αντιπάλους, πως θα συνεργαστεί με τους συμμάχους και εταίρους της και οπωσδήποτε πως θα αντιμετωπίσει και τα γενικά παγκόσμια προβλήματα, όπως η οικονομική ευημερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η κλιματική αλλαγή μέσω των Διεθνών Οργανισμών και πολυμερών συνεργασιών.
Η πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην σύνταξη και έκδοση της ΣΕΑ είχε προκαλέσει την εδώ και ένα χρόνο σοβαρή κριτική όχι μόνο από τους Ρεπουμπλικάνους αλλά και από την λεγόμενη κοινότητα των «Τραπεζών Σκέψεως» (Think Tanks) και άλλων φορέων και ινστιτούτων αναλύσεων στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας.
Η πρώτη διαπίστωση μας μετά την δημοσίευση αυτού του 48σέλιδου καθοδηγητικού εγγράφου είναι ότι στην πλειονότητα τους Αμερικανοί αλλά και ξένοι ερευνητές, εμπειρογνώμονες (διπλωμάτες, στρατιωτικοί), αναλυτές και ακαδημαϊκοί είναι άκρως επικριτικοί στο σύνολο τους, απέναντι στο κείμενο της ΣΕΑ, ιδιαίτερα στο πως περιγράφει την Ρωσία και τη Κίνα ως απειλή.
Από την άλλη πλευρά βλέπουμε κορυφαίους Δημοκρατικούς να επιχειρούν με σειρά δηλώσεων να την υποστηρίξουν. O ίδιος ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν του Προέδρου Μπάιντεν την ίδια ημέρα δημοσίευσης της ΣΕΑ σε δημόσια συζήτηση στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν υπερασπίστηκε την νέα Αμερικανική Στρατηγική Ασφαλείας, άλλωστε αυτός είναι ο «αρχιτέκτονας» της ενώ όλες αυτές τις ημέρες είχε ανοικτή επικοινωνία με δημοσιογράφους και αναλυτές.
Έχοντας μελετήσει κάποιος την Αμερικανική εσωτερική πολιτική δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει με την άποψη του Γκάμπριελ Σάινμαν εκτελεστικού διευθυντή του ανεξάρτητου οργανισμού «Alexander Hamilton» ότι «η ΣΕΑ είναι σαν να γράφτηκε από δύο διαφορετικές πλευρές του Δημοκρατικού Κόμματος, προκειμένου να ικανοποιηθούν αμφότερες». Μία άποψη που μεταξύ άλλων παρατίθεται από την βραβευμένη και εξειδικευμένη ρεπόρτερ στα θέματα Εθνικής Ασφάλειας Έιμι Μακκίνον σε σχετικό άρθρο της στο «Foreign Policy».
Υπάρχουν αρκετά αμφιλεγόμενα κατά την άποψη των περισσοτέρων αναλυτών στοιχεία και εστιάζονται κυρίως στην ιδιαίτερη αντίληψη του εγγράφου απέναντι στον ανταγωνισμό με την Ρωσία και την Κίνα. Τόσο η προηγούμενη ΣΕΑ του 2017 της Διοίκησης Τράμπ όσο και η 24σελιδη Ενδιάμεση Στρατηγική (Καθοδήγηση) Εθνικής Ασφάλειας (Interim National Security Strategy Guidance - INSSG) την οποία αναλύσαμε με άρθρο μας τον Μάιο 2021 αναφέρεται σε πολλά σημεία με τον ίδιο τρόπο στις δύο αυτές «Μεγάλες Δυνάμεις» που ανταγωνίζονται τις ΗΠΑ. Οι όροι που έχουν σχέση με τον ανταγωνισμό επαναλαμβάνονται σε πολλά μέρη του κειμένου ενώ τονίζεται η κρισιμότητα της δεκαετίας αυτής.
Διαβάζοντας προσεκτικά παράγραφο-παράγραφο και λέξη προς λέξη είναι εμφανές ότι η Στρατηγική Μπάιντεν επικεντρώνεται πρωτίστως στην Κίνα θεωρώντας την, ως την μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη στρατιωτική και οικονομική απειλή για τις ΗΠΑ ενώ παρουσιάζει την Ρωσία μεν ως μια εμπόλεμη αλλά σε παρακμή ιμπεριαλιστική δύναμη. Κοντολογίς η Ρωσία είναι το πρόβλημα του σήμερα και η Κίνα είναι το πρόβλημα του αύριο.
Ενώ αναφέρεται η Κίνα ως η μεγαλύτερη γεωπολιτική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Αμερική και ένας ανταγωνιστής που θα έχει σύντομα την ικανότητα να αναδιοργανώσει τη διεθνή τάξη, δεν υπάρχει παρόμοια αναφορά για την …Ρωσία και αυτό δημιουργεί προβληματισμό με δεδομένο τον σε εξέλιξη πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Σάλιβαν έσπευσε όμως να κάνει δύο κρίσιμες διευκρινίσεις, πρώτον «ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν άλλαξε θεμελιωδώς την προσέγγιση του Τζο Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική» και δεύτερον ότι «δεν υπάρχει κακή θέληση εναντίον του κινεζικού λαού»
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ναι μεν τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία χαρακτηρίζονται ως βασικές απειλές για τις ΗΠΑ αλλά δεν αξιολογούνται οι υφιστάμενες πολιτικές και στρατιωτικές τους δυνατότητες και δεν δίνεται μεγάλη σημασία στο τι μπορεί να κάνει η Ρωσία στην Ουκρανία αλλά και σε όλη την Δύση, ιδιαίτερα μετά τις απειλές της για πυρηνικές προσβολές. Πάντως μετρήσαμε τουλάχιστον 30 αναφορές στην Ουκρανία ως εμπόλεμο έθνος.
Από την άλλη μεριά οι υποστηρικτές της ΣΕΑ υποστηρίζουν ότι η Ρωσία περιγράφεται ως άμεση απειλή για το ανοιχτό διεθνές σύστημα καθόσον αδιαφορεί για τους βασικούς νόμους της διεθνούς τάξης σήμερα, όπως έδειξε ο βάναυσος επιθετικός της πόλεμος κατά της Ουκρανίας αλλά η Κίνα είναι ο μόνος ανταγωνιστής με την πρόθεση να αναδιαμορφώσει τη διεθνή τάξη χρησιμοποιώντας την όλο και περισσότερο, την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη για να υλοποιήσει αυτόν τον στόχο.
Παρά τις προσεγμένες διατυπώσεις φαίνεται ότι για την Διοίκηση Μπάιντεν η Κίνα είναι ο υπ’ αριθμόν ένα …αντίπαλος ενώ από μία την κατηγορεί και για «γενοκτονία» των Ουιγούρων και από την άλλη ξεκαθαρίζει ότι δεν θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Ταιβάν επιθυμώντας ειρήνη στην περιοχή. Παρεμπιπτόντως η δημοσίευση της ΣΕΑ 2022 συμπίπτει με την έναρξη του 20ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας και είναι ένα ισχυρό μήνυμα προς αυτό.
Η αναφορά της ΣΕΑ σε μία «ολοκληρωμένη αποτροπή», κάτι που συνδέεται με τις κύριες απειλές προκαλεί ερωτήματα για το τι ακριβώς είναι αυτή, αλλά όπως είπε ο Υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν θα περιγραφεί αυτή στην μη διαβαθμισμένη έκδοση Εθνικής Αμυντικής Στρατηγικής στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Εστίασε στο ότι οι Αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμει θα συνεργαστούν με άλλες κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ καθώς και με διεθνείς για να πείθονται οι πιθανοί αντίπαλοι ότι το κόστος των εχθρικών τους δραστηριοτήτων υπερβαίνει κατά πολύ κάθε πιθανό όφελος σε όλα τα θέατρα και σε όλους τους τομείς και σε όλο το φάσμα των πιθανών συγκρούσεων. Και εδώ δεν αποφύγουμε τον πειρασμό να σχολιάσουμε ότι η αποτροπή στο θέμα της Ουκρανίας και στην αποφασιστικότητα υποστήριξης της από τις ΗΠΑ ουδόλως λειτούργησε.
Συμπερασματικά, θα επισημάνουμε ότι η ΣΕΑ «Μπάιντεν» περιγράφει τους γενικούς στόχους πολιτικής της Διοίκησης Μπάιντεν σε κάθε σημαντικό τομέα της στρατηγικής των ΗΠΑ και επιχειρεί να καλύψει ολόκληρο τον κόσμο. Ενσωματώνει επίσης κάθε σημαντική πτυχή της πολιτικής και στρατιωτικής πολιτικής και εστιάζει στη στενή συνεργασία με τους στρατηγικούς εταίρους της Αμερικής, φιλικά κράτη και διεθνείς θεσμούς. Μία συνολική εξέταση θα κάνουμε σε συνδυασμό με την Εθνική Αμυντική Στρατηγική όταν αυτή δημοσιευτεί.
Σε ότι αφορά στην «διαβάθμιση της απειλής» της Ρωσίας και της Κίνας αναφέρουμε την εκτίμηση του Μπρους Τζόουνς Διευθυντή του Προγράμματος Διεθνής Τάξη και Στρατηγική. Ο Τζόουνς επισημαίνει ότι η Ρωσία και η Κίνα «θέτουν διαφορετικές προκλήσεις» και σωστά η ΣΕΑ τις διακρίνει ως απειλές, δίνοντας προτεραιότητα όμως στη διατήρηση ενός διαρκούς ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος έναντι της Κίνας και περιορίζοντας παράλληλα μια βαθιά επικίνδυνη Ρωσία. Εμείς από μέρους μας θα τονίσουμε ότι είναι σαν η Αμερική να έχει ήδη «νικήσει» την Ρωσία.
Προσθέτει μάλιστα ότι η Ρωσία είναι σημερινός εμπρηστής αλλά η Κίνα επιδιώκει να είναι αρχιτέκτονας μιας αναθεωρημένης τάξης που θα απειλήσει στο μέλλον την Αμερική και την Δύση. Σημειώνεται ότι παρά την αδιαμφισβήτητη ηγεσία της Ουάσιγκτον στη σύγκρουση με την Μόσχα υπογραμμίζεται η συμβολή της Ευρώπης «στην πρώτη γραμμή» στον αγώνα για την υπεράσπιση της Ουκρανίας ενώ αποκαλείται η Ευρωπαϊκή Ένωση «απαραίτητος εταίρος».
Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι είναι εντυπωσιακό ότι μελετώντας την ΣΕΑ Μπάιντεν, αυτήν του Τραμπ αλλά και αυτήν του 2015 του Ομπάμα μπορούμε να διαπιστώσουμε πως μέσα σε αυτά τα 7 χρόνια εξελίσσεται η Στρατηγική Αντίληψη των ΗΠΑ απέναντι στις μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες του παγκοσμίου περιβάλλοντος χωρίς όμως παράλληλα να διακόπτεται και η συνέχεια αυτής!
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής, και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
