Σε κρίσιμη δοκιμασία υποβάλλει η Άγκυρα τη διαδικασία προσέγγισης και τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς μετά από μια εβδομάδα υψηλής και ακραίας ρητορικής για το Κυπριακό, επιχειρεί να επαναφέρει στο προσκήνιο τον πυρήνα της διαφοράς, την αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι έρευνες του ιταλικού πλοίου Ievoli Relume για την πόντιση καλωδίου (στο πλαίσιο του σχεδίου για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου) σε περιοχή νότια της Κάσου και της Καρπάθου προκάλεσαν την αντίδραση της Τουρκίας η οποία πλέον όχι μόνο με NAVTEX αλλά και με στρατιωτικοποίηση του περιστατικού και αποστολή δυνάμεων επί του πεδίου, επιχειρεί να επιβάλει τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα περιστατικά είναι γνωστά. Το ιταλικό σκάφος, βάσει των ελληνικών NAVTEX που έχουν εκδοθεί, πραγματοποιεί τις έρευνες του στην περιοχή εντός ελληνικών χωρικών υδάτων, με ένα σημείο της έρευνας να αφορά περιοχή μισό μίλι έξω από τα χωρικά ύδατα της Καρπάθου, περιοχή όμως η οποία εμπίπτει στα δυνητικά χωρικά ύδατα των 12 ν.μ., κυρίως όμως είναι εντός της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ βάσει της Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας.
Η αποστολή συνολικά πέντε τουρκικών πολεμικών πλοίων, τα οποία επιτηρούσαν από απόσταση το ιταλικό σκάφος ενώ αυτό βρισκόταν εντός ελληνικών χωρικών υδάτων, σήμανε συναγερμό στην Αθήνα καθώς επρόκειτο περί σαφούς προσπάθειας «εκφοβισμού» και δήλωσης των τουρκικών προθέσεων. Ακολούθησε η αποστολή και δυο ελληνικών πολεμικών πλοίων και ενός ταχύπλοου περιπολικού του Λιμενικού ενώ από χθες το απόγευμα έχει τεθεί σε επιφυλακή και άλλη μονάδα του Πολεμικού Ναυτικού που βρίσκεται σε νησί του Αιγαίου και εάν χρειασθεί θα αποπλεύσει για το σημείο.
Η Τουρκία βάζοντας «απαγορευτικό» στο Ιταλικό πλοίο για έρευνες στο συγκριμένο σημείο ουσιαστικά επιδιώκει να ακυρώσει εμπράκτως την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία και την οριοθετημένη Ελληνική ΑΟΖ και αντιθέτως να επιβάλει ως τετελεσμένο το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο και τη μονομερή κήρυξη τουρκικής ΑΟΖ όπως αποτυπώθηκε στην επιστολή της Τουρκίας στον ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2020.
Αυτό είναι κάτι που προφανώς δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την Αθήνα και έτσι οι κινήσεις αυτές σήμαναν συναγερμό και ενεργοποίηση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δυο κυβερνήσεων και των δυο Υπουργείων Εξωτερικών, ώστε να επιτευχθεί συνεννόηση να αποφευχθεί η δημιουργία και κλιμάκωση έντασης και συγχρόνως να εξασφαλισθεί η ολοκλήρωση των εργασιών του ιταλικού πλοίου που πρόκειται να είναι σήμερα σύμφωνα με την ελληνική NAVTEX.
Μέχρι αργά το απόγευμα εκφράζονταν αισιοδοξία στην Αθήνα ότι οι συνεννοήσεις θα έχουν αποτέλεσμα, αλλά επί του πεδίου δεν είχε υπάρξει η οποιαδήποτε αλλαγή και θεωρείται, πάντως, απίθανο η τουρκική πλευρά από τη στιγμή που επέλεξε να κλιμακώσει την αντίδρασή της να αποδεχθεί την απόσυρση η απομάκρυνση των τουρκικών πολεμικών πλοίων και την ομαλή συνέχιση των ερευνών του Ιταλικού πλοίου.
Είχε προηγηθεί πριν σχεδόν δέκα ημέρες ένα ακόμη περιστατικό με επίσης ιταλικής σημαίας πλοίο, το Teliri, το οποίο πραγματοποιούσε εργασίες εμποτισμού καλωδίου επικοινωνιών (πληροφορίες αναφέρουν ότι αφορούσαν καλώδιο μεταφοράς Data συμφερόντων της Google) μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, το οποίο κατόπιν των πιέσεων και απειλών της Τουρκίας φέρεται να έχει ζητήσει την έκδοση NAVTEX, για την αναγγελία των εργασιών του όχι μόνο από την Ελλάδα και την Κύπρο όπως θα έπρεπε καθώς οι περιοχές αφορούσαν περιοχή ευθύνης έκδοσης NAVTEX των δυο χωρών και περιοχή κυπριακής ΑΟΖ και ελληνικής δυνητικής υφαλοκρηπίδας, αλλά και από την Τουρκία, προκειμένου να μην αντιμετωπίσει προβλήματα.
Η Αθήνα, πάντως, σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, προέβη μεν σε ρηματικές διακοινώσεις προς την Τουρκία, αλλά απέφυγε να προβεί σε διαβήματα προς την ιταλική πλευρά και σε παράσταση προς την εταιρεία διαχείρισης του πλοίου, καθώς η πρακτική αυτή ουσιαστικά νομιμοποιεί τις τουρκικές διεκδικήσεις.
Η όλη πρακτική της Τουρκίας, όμως, αποκαλύπτει το πως εκλαμβάνει τη διαδικασία προσέγγισης και αυτή ακόμη τη Διακήρυξη των Αθηνών. Διότι θεωρεί ότι προϋπόθεση για τη διατήρηση των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο και του «θετικού κλίματος» είναι η εκούσια αποχή της Ελλάδας από την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Εάν η Ελλάδα επιχειρήσει να ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της, τότε το «θετικό κλίμα» πάει περίπατο και επιστρέφουμε στην ένταση…
Όμως χθες η Τουρκία επέμεινε και με τη θεωρία της δήθεν υποχρέωσης για αποστρατικοποίηση των νησιών. Με NAVTEΧ την οποία εξέδωσε απαιτεί τον αποκλεισμό των Δωδεκανήσων και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίο από τον σχεδιασμό ασκήσεων με το επιχείρημα ότι υπάρχει υποχρέωση αποστρατικοποίησης τους.
Το επεισόδιο με το ιταλικό ερευνητικό Ievoli Relume ήρθε μετά από ένα δύσκολο διήμερο με επίκεντρο τις εκδηλώσεις στην Κύπρο για τη θλιβερή επέτειο της τουρκικής εισβολής και κατοχής. Όπου και πάλι είδαμε την τουρκική πλευρά να ερμηνεύει αυθαίρετα του τι σημαίνει «πρόκληση» κατηγορώντας τον ΥΕΘΑ Ν. Δένδια επειδή είχε αναφερθεί σε «τουρκικό κατοχικό στρατό», ενώ την ίδια στιγμή όλη η τουρκική ηγεσία εξήρε την «ειρηνευτική επιχείρηση» και τη «σωτήρια παρουσία» του Τουρκικού Στρατού στην Κύπρο η οποία έχει καταδικασθεί από τη διεθνή κοινότητα και από το ΣΑ του ΟΗΕ και συγχρόνως να σηκώνει τείχος αδιαλλαξίας στο Κυπριακό απαιτώντας ουσιαστικά την αναγνώριση του ψευδοκράτους και αποκηρύσσοντας τη λύση της Ομοσπονδίας.
Όσο κι αν επιχειρείται να αποσυνδεθεί το κυπριακό από τα ελληνοτουρκικά και προβάλλεται το επιχείρημα ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών θα συμβάλει στην επίλυση του Κυπριακού είναι προφανές ότι όσο το κυπριακό παραμένει άλυτο θα υπάρχει μόνιμη εστία εντάσεων μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας και ότι σε κάθε περίπτωση η αιτία μη επίλυσης του Κυπριακού δεν ήταν απουσία καλών σχέσεων με την Τουρκία, αλλά οι αδιάλλακτες και διχοτομικές θέσεις που θέλει να επιβάλλει η τουρκική πλευρά.
Οι προσπάθειες που γίνονται από το ΥΠΕΞ για τη διαχείριση της κρίσης με το Ievoli Relume αποσκοπούν στην αποφυγή κλιμάκωσης η οποία θα τίναζε στον αέρα την προσέγγιση και θα δημιουργούσε προϋποθέσεις θερμής αντιπαράθεσης. Όμως οι «οδοί» διαφυγής η παράκαμψης της τουρκικής έμπρακτης αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων δεν είναι πλέον εύκολη ούτε απλή.
