Με σκλήρυνση της στάσης της Τουρκίας στο Κυπριακό κάνει ποδαρικό το 2024 με κινήσεις τόσο επί του πεδίου με την προσπάθεια παράνομης κατάληψης και σφετερισμού εδάφους της νεκρής ζώνης, αλλά και σε διπλωματικό, καθώς η Άγκυρα έβαλε απαγορευτικό πλαίσιο στη νέα προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ Μαρία Άνγκελα Γκουέγιαρ.
Σε ανακοίνωση του, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στις 5 Ιανουαρίου δηλώνει ότι η κα. Γκουέγιαρ θα πρέπει εντός έξι μηνών να διαπιστώσει εάν υπάρχει κοινό έδαφος για επανέναρξη επίσημων διαπραγματεύσεων, προκαταλαμβάνοντας όμως την αποστολή της, επισημαίνει ότι τέτοιο κοινό έδαφος δεν υπάρχει.
Και η Τουρκία επιμένει ότι «το ομοσπονδιακό μοντέλο λύσης, το οποίο έχει επανειλημμένα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης για περισσότερο από μισό αιώνα και δεν έχει υλοποιηθεί ποτέ λόγω της αδιάλλακτης στάσης της ελληνοκυπριακής πλευράς, είναι ξεπερασμένο και εξαντλημένο».
Για την Τουρκία, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, η επίτευξη κοινού εδάφους για την επανέναρξη διαπραγματεύσεων είναι δυνατή μόνο εάν γίνει αποδεκτή η «επαναβεβαίωση της κυριαρχικής ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος του τουρκοκυπριακού λαού» καθώς «η έναρξη για άλλη μια διαδικασία αναζήτησης μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, της οποίας η ζωή έχει λήξει, αποκλείεται».
Λευκωσία και Αθήνα και η διεθνής κοινότητα καλωσόρισαν τον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό με το ελληνικό ΥΠΕΞ να επισημαίνει ότι «πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων προσπαθειών, υπό την καθοδήγηση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, με στόχο την επίτευξη αμοιβαίως αποδεκτής, δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, στη συμφωνημένη βάση των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Η γραμμή στην οποία επιμένει η Τουρκία ουσιαστικά προδιαγράφει νέο αδιέξοδο το οποίο εκ των πραγμάτων επηρεάζει και τις ελληνοτουρκικές και κυρίως τις ευρωτουρκικές σχέσεις, πολύ περισσότερο μάλιστα όταν υπάρχουν επί του πεδίου επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας για τη δημιουργία τετελεσμένων.
Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν τον πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη να απευθύνει επιστολή προς τον ΓΓ του ΟΗΕ πριν δυο εβδομάδες με την οποία καλεί τα Ηνωμένα Έθνη να παρέμβουν ώστε να σταματήσουν οι παραβιάσεις στη νεκρή ζώνη στην Κύπρο.
Στην επιστολή του ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρει τα εξής: «Είμαι υποχρεωμένος να απευθυνθώ σε εσάς σχετικά με αφορμή τη δραματική αύξηση των ανησυχητικών παραβιάσεων από τις τουρκικές δυνάμεις κατοχής σε διάφορες τοποθεσίες, στην υπό παρακολούθηση από τον ΟΗΕ ζώνη ασφαλείας στην Κύπρο.
Τον Αύγουστο οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον και δυνάμεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην περιοχή του δικοινοτικού χωριού Πύλα με σκοπό να διεκδικήσουν μεγάλο τμήμα της νεκρής ζώνης. Μετά από την παρέμβαση των Ηνωμένων Εθνών υπήρξαν πρακτικές διευθετήσεις προς όφελος όλων των κατοίκων της Πύλας, τις οποίες τώρα οι τουρκικές δυνάμεις αρνούνται να εφαρμόσουν.
Ο Ν. Χριστοδουλίδης, στην επιστολή του (που δημοσίευσε ο Φιλελεύθερος), αναφέρεται σε μια σειρά ακόμη τέτοιων επεισοδίων. Στην περιοχή του Αγίου Δομετίου, στη δυτική Λευκωσία, οι Τουρκικές Δυνάμεις εισήλθαν στη νεκρή ζώνη, όπου τοποθέτησαν παράνομα μια κάμερα και μια κεραία στην τοποθεσία γνωστή ως «Σπίτι της Μαρίας», ισχυριζόμενες ότι επεκτείνουν τον στρατιωτικό έλεγχο σε αυτό το τμήμα της νεκρής ζώνης.
Ακολούθησαν κι άλλες σοβαρές παραβιάσεις για επέκταση του στρατιωτικού ελέγχου από τον κατοχικό στρατό σε πολλές τοποθεσίες στη νεκρή ζώνη, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι οι Τουρκικές Δυνάμεις εμποδίζουν το προσωπικό της ΟΥΝΦΙΚΥΠ να έχει πρόσβαση στο νεκροταφείο Wayne’s Keep, επιβάλλοντας έτσι de facto εξουσία σε περιοχή της νεκρής ζώνης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Wayne’s Keep δεν είναι το μόνο νεκροταφείο, εντός της ουδέτερης ζώνης, όπου οι τουρκικές δυνάμεις προσπαθούν να διεκδικήσουν την εξουσία. Τα προαναφερθέντα περιστατικά προστίθενται σε άλλες «μόνιμες» παραβιάσεις στην ουδέτερη ζώνη, όπως στα Στροβίλια, Αυλώνα, το γήπεδο της Τσετίνγκαγια, περιοχή δυτικά του Λήδρα Πάλας συμπεριλαμβανομένης της οδού Ερεχθείου (οδός Μπουρχάν Ταν), καθώς και στο ΤΚ 15.
Σύμφωνα με την επιστολή του Κύπριου Προέδρου η «κλιμάκωση των παραβιάσεων στην ουδέτερη ζώνη από τις τουρκικές δυνάμεις, μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, μπορεί να ερμηνευθεί μόνο ως σκλήρυνση της στάσης της Τουρκίας στο έδαφος και ως ξεκάθαρη προσπάθεια αρπαγής και δημιουργίας νέων τετελεσμένων».
Ο Ν. Χριστοδουλίδης προειδοποιεί ότι η κλιμάκωση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες εντάσεις και καλεί τον ΓΓ του ΟΗΕ να αντιμετωπίσει το ζήτημα επισημαίνοντας στην Άγκυρα την ανάγκη για ηρεμία και αυτοσυγκράτηση, ώστε όλα τα μέρη να μπορέσουν να εμπλακούν ουσιαστικά με τον νέο απεσταλμένο του ΟΗΕ και να βρουν έναν τρόπο να εισέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Και ζητά από τον κ. Γκουτέρες να καταγραφούν αυτές οι παραβιάσεις στην επικείμενη έκθεση και ο ίδιος να καλέσει την Τουρκία να σεβαστεί το καθεστώς της Νεκρής Ζώνης και να διασφαλίσει την αποκατάσταση του status quo ante».
Το ζήτημα της νεκρής ζώνης επανέρχεται κατά περιόδους από το 1974 καθώς καλύπτει το 2,7% του εδάφους της Κύπρου και δεν είναι έδαφος που κατελήφθη από τις τουρκικές δυνάμεις κατοχής το 1974, αλλά είναι έδαφος που έχει παραχωρηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία στην Ειρηνευτική Δύναμη ως ζώνη ασφαλείας μεταξύ των εκατέρωθεν στρατιωτικών δυνάμεων.
Στην περιοχή της νεκρής ζώνης απαγορεύεται η είσοδος στρατιωτικών δυνάμεων εκτός εκείνων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ που λειτουργούν βάσει συγκεκριμένων όρων που έχουν τεθεί από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και παραμένει έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία με την κλιμάκωση των προκλήσεων στη νεκρή ζώνη, επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα με την κατάληψη εδαφών και συγχρόνως να μετατρέψει το έδαφος αυτό σε «αμφισβητούμενο» ώστε σε μια μελλοντική εδαφική ρύθμιση να τεθεί προς διαμοιρασμό…
