Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν υπέστη μια άνευ προηγουμένου ήττα στις δημοτικές εκλογές έναντι του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εν μέσω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού και υψηλού κόστους δανεισμού, από τότε που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, πριν από δύο δεκαετίες, αναφέρει σε δημοσίευμά του το Bloomberg, εξηγώντας τους λόγους που οδήγησαν το κυβερνών κόμμα στην απώλεια εκατοντάδων σημαντικών πόλεων.
Τα εκλογικά αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ψηφοφόροι στράφηκαν εναντίον του κυβερνώντος κόμματος σε μεγάλο μέρος της χώρας, αλλά η αλλαγή ήταν πιο δραματική στις αστικές περιοχές, με τον Ιμάμογλου τον οποίο χαρακτηρίζει «νέμεσις» του Ερντογάν, να επανεκλέγεται δήμαρχος στην Κωνσταντινούπολη με διαφορά 11 ποσοστιαίες μονάδες από τον αντίπαλό του και εκλεκτό του Τούρκου προέδρου, Μουράτ Κουρούμ.
«Αυτό οφειλόταν κυρίως στον επίμονα υψηλό πληθωρισμό ακόμη και όταν ο κ. Ερντογάν επέτρεψε στην κεντρική τράπεζα να αυξήσει το βασικό επιτόκιο της χώρας στο 50%, στο υψηλότερο επίπεδο από τότε που το κυβερνών κόμμα ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία το 2002», σημειώνει το διεθνές ειδησεογραφικό μέσο, παραθέτοντας δηλώσεις του διευθυντής για την Ευρώπη του Eurasia Group Εμρέ Πεκερ που αναφέρει πως «οι ψηφοφόροι φαίνεται να τιμώρησαν το κόμμα του και τους υποψηφίους του για οικονομικές δυσκολίες».
Συνεχίζοντας την ανάλυσή του το Bloomberg παραθέτει πέντε λόγους που οδήγησαν σε αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα:
Οι ψηφοφόροι τιμώρησαν τον Ερντογάν για τα προβλήματα της οικονομίας. Εδώ και χρόνια η Τουρκία αντιμετωπίζει νομισματική κρίση, ο πληθωρισμός είναι στη στρατόσφαιρα, οι τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης έχουν εκτοξευτεί στα ύψη. «Οι συνταξιούχοι και αυτοί που πλήττονται από τον πληθωρισμό μετακινήθηκαν στο ισλαμιστικό Νέο Κόμμα Ευημερίας (YRP)» του Φατίχ Ερμπακάν, γιου του πρώην πρωθυπουργού και ιστορικού ηγέτη του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ, Νετζμετίν Ερμπακάν, «για να τιμωρήσουν την κυβέρνηση για τους πενιχρούς μισθούς τους», δήλωσε στέλεχος του AKP.
O Ερντογάν και οι εκλεκτοί του δέχθηκαν επίθεση εκ δεξιών. Σε δύο τουρκικές επαρχίες, τη Σανλιούρφα και το Γιοζγκάτ - προπύργια μέχρι τώρα του AKP, επικράτησε το YRP, οι επικεφαλής του οποίου ήταν αντιεμβολιαστές και ζήτησαν να επιβληθεί μποϊκοτάζ σε ισραηλινά προϊόντα για τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. «Ο Ερντογάν έχασε ψήφους προς όλες τις κατευθύνσεις», δήλωσε ο πολιτικός επιστήμονας Μπερκ Εσέν σημειώνοντας τη διάσπαση του δεξιού στρατοπέδου. Και σχολιάζοντας το εκλογικό αποτέλεσμα είπε ότι «προφανώς είναι αρχή του τέλους» του.
Ο ίδιος τόνισε ότι «έχει σημασία ποιος κατεβαίνει υποψήφιος», σημειώνοντας ότι στις περσινές προεδρικές εκλογές ο Ερντογάν βρήκε απέναντί του τον τότε πρόεδρο του CHP, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έναν «μη δημοφιλή, μη χαρισματικό και ανίκανο», πολιτικό, όπως είπε ο Εσέν. Με τον Ιμάμογλου ή τον Γιαβάς ως πιθανό προεδρικό υποψήφιο η εικόνα μπορεί να αλλάξει, σημείωσε.
Επίσης, μέρος της ήττας του Ερντογάν είναι και η απόφαση του ισλαμιστικού κόμματος Ευημερίας να κατεβάσει δικούς του υποψήφιους, βάζοντας έτσι ένα τέλος στη συμμαχία του με το ΑΚΡ. Οι υποψήφιοι του Κόμματος Ευημερίας, που επέκριναν την οικονομική πολιτική Ερντογάν αλλά και τη συνέχιση του εμπορίου με το Ισραήλ, συγκέντρωσαν περισσότερο από το 6% των ψήφων.
Η ανανέωση του CHP. Μετά την ήττα του ο Κιλιτσντάρογλου, μολονότι στύλωσε για ικανό διάστημα τα πόδια, αναγκάστηκε τελικά να παραδώσει τη σκυτάλη στον κατά πολύ νεότερό του, τον 49χρονο Οζγκούρ Οζέλ, ο οποίος χαρακτήρισε το χθεσινό εκλογικό αποτέλεσμα «ιστορικό», αφού δείχνει ότι οι ψηφοφόροι θέλουν μια νέα πολιτική για την Τουρκία.
Το διακύβευμα της χθεσινής αναμέτρησης ήταν μικρότερο απ’ ό,τι στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, αφού ένας δήμαρχος δεν μπορεί να λάβει κρίσιμες αποφάσεις για την οικονομία ή την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας κι αυτό επηρέασε αρκετούς ψηφοφόρους, που επί δεκαετίες ψήφιζαν Ερντογάν.
Η ειδοποιός διαφορά με τις προηγούμενες εκλογές
Εμπλεκόμενος προσωπικά στην προεκλογική εκστρατεία για τις δημοτικές εκλογές στο πλευρό των υποψηφίων του AKP, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, την οποία ήθελε να ανακτήσει με κάθε κόστος, ο Ερντογάν έδωσε σε αυτές τις τοπικές εκλογές εθνικό χαρακτήρα, αναφέρει σε άλλη ανάλυσή του το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Περισσότερο από τη συντριβή του υποψηφίου του AKP στην Κωνσταντινούπολη, του ελάχιστα χαρισματικού Μουράτ Κουρούμ, σχολιάστηκε η ήττα του Τούρκου προέδρου.
Το κόμμα του δεν κατάφερε να ανακτήσει τις μεγάλες πόλεις που είχε χάσει πριν πέντε χρόνια, ανάμεσά τους η Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα, και επιπλέον έχασε πρωτεύουσες επαρχιών στη συντηρητική Ανατολία, τις οποίες θεωρούσε εδώ και χρόνια προπύργιά του.
Ο Μπερκ Εσέν, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης, έκανε λόγο για «τη μεγαλύτερη εκλογική ήττα στην καριέρα του Ερντογάν», επισημαίνοντας ότι το CHP, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατέγραψε το «καλύτερο αποτέλεσμά του μετά τις εκλογές του 1977».
Κωνσταντινούπολη: η οικονομική πρωτεύουσα και ένας «εθνικός» θησαυρός
«Όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία», συνήθιζε να λέει ο Ερντογάν. Η μεγαλούπολη των 16 εκατομμυρίων κατοίκων (σχεδόν το ένα πέμπτο του τουρκικού πληθυσμού) αποτελεί το στολίδι της χώρας λόγω της λαμπρής ιστορίας της, την πολιτιστική πρωτεύουσα της Τουρκίας αλλά και τον «θησαυρό» της με την πιο στενή έννοια του όρου, καθώς αντιπροσωπεύει το 30% του ΑΕΠ της χώρας.
«Δεν είναι εύκολο να διαχειριστείς την Κωνσταντινούπολης, μια πόλη πιο πολυπληθή από περισσότερες από είκοσι πόλεις της ΕΕ (…) Πρόκειται για ένα εμπορικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο. Είναι μία χώρα» από μόνη της, σχολιάζει η Αϊλίν Ουνβέρ Νόι καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Χαλίτς της Κωνσταντινούπολης, για την οποία «όσοι καταφέρουν να διαχειριστούν αυτή την πόλη και αποδείξουν την αξία τους», βλέπουν στη συνέχεια την καριέρα τους να απογειώνεται.
Απόδειξη ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης.
Η δύση του Ερντογάν;
Στην εξουσία από το 2003 ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος από το 2014, αυτές ήταν οι πέμπτες δημοτικές εκλογές που διεξήχθησαν υπό την ηγεσία του Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις μεταξύ των οποίων τις μεγάλες διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης στην Κωνσταντινούπολη το 2013, που εξαπλώθηκαν σε 80 από τις 81 επαρχίες της χώρας και μια απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, της οποίας ακολούθησαν διώξεις.
Όμως η ήττα του AKP σημαίνει το τέλος του Ερντογάν; Οι αναλυτές είχαν ανακοινώσει τη δύση του το 2019 μετά την απώλεια στις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας. Ωστόσο κατάφερε να διατηρηθεί στην εξουσία και επανεξελέγη τον Μάιο του 2023 με το 52% των ψήφων.
Αυτή τη φορά άφησε να εννοηθεί ότι αυτές οι δημοτικές εκλογές θα είναι «οι τελευταίες» του.
Ο Μπαϊράμ Μπαλγκί, ερευνητής στο CER-Sciences Po στο Παρίσι, είναι πεπεισμένος για αυτό: «είναι ικανός να προκαλέσει την έκπληξη και να βάλει τέλος στην καριέρα του. Ένας τρόπος να αποχωρήσει με χάρη, παραμένοντας πιστός στο όραμα του ισλάμ και στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, σύμφωνα με τις οποίες τίποτα δεν είναι αιώνιο σε αυτή τη γη».
Ο Ιμάμογλου πρόεδρος;
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης που επανεξελέγη αποτελεί πλέον περισσότερο από ποτέ «τον αρχηγό» της αντιπολίτευση: διαθέτει το κύρος, τη δημοτικότητα και πάνω απ’ όλα την επιθυμία για ανέλιξη ως την προεδρία. Όμως αυτό για το οποίο δεν σταματούν να επικρίνουν τον Ιμάμογλου ακόμη και στελέχη του κόμματός του είναι ότι ασχολείται περισσότερο με την καριέρα του παρά με τις υποθέσεις της Κωνσταντινούπολης.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου παραμένει και στο στόχαστρο της τουρκικής κυβέρνησης. Στα τέλη του 2022 καταδικάστηκε σε δύο χρόνια και επτά μήνες φυλάκιση για «προσβολή» μελών της ανώτερης εκλογικής επιτροπής της Τουρκίας. Ο δήμαρχος έχει ασκήσει έφεση στην απόφαση, αλλά η υπόθεση εξακολουθεί να απειλεί το πολιτικό του μέλλον και τον απέκλεισε από την προεδρική κούρσα το 2023.
