Εκλεγμένος πρόεδρος σε μια στενά ελεγχόμενη ψηφοφορία το 2021, ο Εμπραχίμ Ραΐσι, κεντρική φιγούρα ως εισαγγελέας στην καταστολή των διαδηλώσεων στο εσωτερικό, τήρησε σκληρή στάση στις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά με τη Δύση, σε μια προσπάθεια να χαλαρώσουν οι αμερικανικές κυρώσεις με αντάλλαγμα ορισμένους περιορισμούς στην αναπτυσσόμενη τεχνολογία του Ιράν.
Ο 63χρονος πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, που εξελέγη το 2021, ο 60χρονος υπουργός Εξωτερικών Χουσέιν Αμιραμπντολαχιάν, που ανέλαβε το αξίωμα επίσης το 2021, και άλλοι αξιωματούχοι που επέβαιναν σε ελικόπτερο το οποίο συνετρίβη την Κυριακή είναι όλοι νεκροί.
BREAKING: VIDEO OF IRAN PRESIDENT RAISI HELICOPTER ACCIDENT LOCATION HAS BEEN RELEASED pic.twitter.com/VUENflpjg4
— Sulaiman Ahmed (@ShaykhSulaiman) May 20, 2024
Οι σκληροπυρηνικοί του Ιράν είχαν ενθαρρυνθεί από τη χαοτική στρατιωτική απόσυρση των ΗΠΑ από το γειτονικό Αφγανιστάν και τις πολιτικές διακυμάνσεις στην Ουάσινγκτον, αναφέρει το Reuters.
Το 2018, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε αθετήσει τη συμφωνία που είχε συνάψει η Τεχεράνη με τις έξι δυνάμεις και επανέφερε σκληρές αμερικανικές κυρώσεις στο Ιράν, ωθώντας την Τεχεράνη να παραβιάζει σταδιακά τους όρους της συμφωνίας.
Οι έμμεσες συνομιλίες μεταξύ της Τεχεράνης και της κυβέρνησης του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν για την αναβίωση της συμφωνίας έχουν βαλτώσει.
Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ (AP Photo/Vahid Salemi)
Καταστολή των διαδηλώσεων
Η σκληροπυρηνική θέση του Ραΐσι ήταν επίσης εμφανής στην εσωτερική πολιτική. Ένα χρόνο μετά την εκλογή του, διέταξε αυστηρότερη εφαρμογή του ιρανικού «νόμου περί χιτζάμπ και αγνότητας» που περιορίζει το ντύσιμο και τη συμπεριφορά των γυναικών.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η Ιρανή Μαχσά Αμίνι, πέθανε μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθών για δήθεν παραβίαση του νόμου.
Οι επακόλουθες πολύμηνες διαδηλώσεις αποτέλεσαν μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις για τους κληρικούς ηγέτες του Ιράν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.
Εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, σύμφωνα με ομάδες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων μελών του προσωπικού ασφαλείας που συμμετείχαν στην άγρια καταστολή των διαδηλωτών.
Αν και «αρχάριος» στην πολιτική σκηνή, ο Ραΐσι είχε πλήρη υποστήριξη για τη στάση του για τα πυρηνικά και την καταστολή των διαδηλώσεων από τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, οποίος έχει εκφράσει έντονα αντιδυτικές αντιλήψεις.
Ο Χαμενεΐ, και όχι ο πρόεδρος, έχει τον τελικό λόγο σε όλες τις σημαντικές πολιτικές στο πλαίσιο του διπλού πολιτικού συστήματος του Ιράν, το οποίο χωρίζεται μεταξύ του κληρικού κατεστημένου και της κυβέρνησης.
Όμως η εκλογική νίκη του Ραΐσι, έθεσε όλους τους τομείς της εξουσίας στο Ιράν υπό τον έλεγχο των πιστών στον Χαμενεΐ σκληροπυρηνικών και ενίσχυσε τις πιθανότητες του Ραΐσι να τον διαδεχθεί μια μέρα ως Ανώτατος Ηγέτης.
Ωστόσο, οι εκτεταμένες διαμαρτυρίες κατά της εξουσίας και η αποτυχία του να ανατρέψει την προβληματική οικονομία του Ιράν - που έχει υποστεί πλήγμα από τις δυτικές κυρώσεις και την κακή διαχείριση των οικονομικών - φαίνεται να μείωσαν τη δημοτικότητά του στο εσωτερικό.
AP Photo/Vahid Salemi
«Πυλώνας του συστήματος»
Ως νεαρός εισαγγελέας στην Τεχεράνη, ο Ραΐσι συμμετείχε σε μια επιτροπή που επέβλεψε την εκτέλεση εκατοντάδων πολιτικών κρατουμένων στην πρωτεύουσα το 1988, καθώς ο οκταετής πόλεμος ανάμεσα στο Ιράν και το Ιράκ έφτανε στο τέλος του, σύμφωνα με οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε όλο το Ιράν συγκροτήθηκαν ανακριτικές επιτροπές, γνωστές ως «επιτροπές θανάτου», αποτελούμενες από θρησκευτικούς δικαστές, εισαγγελείς και αξιωματούχους του υπουργείου Πληροφοριών για να αποφασίσουν για την τύχη χιλιάδων κρατουμένων σε αυθαίρετες δίκες που διαρκούσαν μόλις λίγα λεπτά, σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας.
Ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε όλο το Ιράν δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ, η ΔΑ δήλωσε ότι εκτιμάται σε 5.000.
«Εάν ένας δικαστής, ένας εισαγγελέας, υπερασπίστηκε την ασφάλεια του λαού, θα πρέπει να επαινεθεί ... Είμαι υπερήφανος που έχω υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα σε κάθε θέση που έχω αναλάβει μέχρι σήμερα», είχε δηλώσει ο Ραΐσι το 2021.
AP Photo/Markus Schreiber, File
Ανήλθε μέσα από τις τάξεις του σιιτικού μουσουλμανικού κλήρου του Ιράν και διορίστηκε από τον Χαμενεΐ στην υψηλού προφίλ θέση του επικεφαλής του δικαστικού σώματος το 2019. Λίγο αργότερα, εξελέγη επίσης αναπληρωτής πρόεδρος της Συνέλευσης των Εμπειρογνωμόνων, του 88μελούς εκκλησιαστικού οργάνου που είναι υπεύθυνο για την εκλογή του επόμενου Ανώτατου Ηγέτη.
«Ο Ραΐσι είναι πυλώνας ενός συστήματος που φυλακίζει, βασανίζει και σκοτώνει ανθρώπους επειδή τολμούν να επικρίνουν τις κρατικές πολιτικές», δήλωσε ο Χαντί Γκαεμί, εκτελεστικός διευθυντής της ομάδας υπεράσπισης του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν (CHRI) με έδρα τη Νέα Υόρκη. Το Ιράν αρνείται ότι βασανίζει κρατούμενους.
