Η απόφαση της Τουρκίας να παγώσει όλες τις εμπορικές συναλλαγές της με το Ισραήλ με την επίφαση έως ότου η ισραηλινή κυβέρνηση αποδεχθεί μια μόνιμη εκεχειρία, αιφνιδίασε και δυσαρέστησε στους Τούρκους εξαγωγείς.
Την Μεγάλη Παρασκευή 3 Μαΐου η Τουρκία ανακοίνωσε ότι αναστέλλει όλες τις εμπορικές συναλλαγές με το Ισραήλ, λόγω της επίθεσής του στη Γάζα, επικαλούμενη την «επιδεινούμενη ανθρωπιστική τραγωδία» στη Λωρίδα της Γάζας.
Παρά την κακή κατάσταση των διμερών σχέσεων τα τελευταία 15 χρόνια, κυρίως για το Παλαιστινιακό ζήτημα, οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ είχαν μείνει ανέγγιχτες, καθώς και οι δύο πλευρές είχαν πολλά να χάσουν με τη μείωση της ροής εισαγωγών και εξαγωγών.
Η απόφαση του Τούρκου προέδρου σίγουρα αφήνει έκπληκτους πολλούς ειδικούς, καθώς έρχεται σε μια περίοδο εξαιρετικά δύσκολη για την τουρκική οικονομία.
Μεγάλες και μικρές τουρκικές εταιρίες, οι οποίες προμήθευαν το Ισραήλ με μεγάλη σειρά προϊόντων, έπεσαν από τα σύννεφα παρά το γεγονός ότι τον περασμένο μήνα η Τουρκία είχε ανακοινώσει την απαγόρευση στην εξαγωγή 54 ειδών προϊόντων προς το Ισραήλ.
Το ολικό πάγωμα στις τουρκικές εξαγωγές στο Ισραήλ πλήττει καταρχήν τους ίδιους τους εμπόρους. Πολλά αγαθά που προορίζονταν για το Ισραήλ καθυστερούν στο τελωνείο καθώς το σύστημα εκτελωνισμού έκλεισε πριν ανακοινωθεί η απόφαση για την απαγόρευση, όπως αναφέρει η Deutsche Welle.
Οι τουρκικές εξαγωγές προς το Ισραήλ ανήλθαν πέρσι σε 5,4 δις δολάρια, ενώ οι εισαγωγές σε 1, 6 δις δολάρια.
Όμως η Τουρκία δεν έστελνε μόνο χάλυβα, δομικά υλικά, οχήματα, πλαστικά, ηλεκτρικές συσκευές και μηχανήματα. Πολλές τουρκικές εταιρείες τροφίμων έστελναν τα προϊόντα τους στο Ισραήλ και κατ΄ επέκταση στα Παλαιστινιακά εδάφη.
Όλοι φοβούνται ότι η απαγόρευση στα τρόφιμα από την Τουρκία σημαίνει ότι όσα προορίζονταν για τα Παλαιστινιακά εδάφη θα αποκλείονται από τα τελωνεία του Ισραήλ.
Αναμένοντας περισσότερες οδηγίες από το τουρκικό υπουργείο Εμπορίου πολλοί Τούρκοι εξαγωγείς αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους να στείλουν το εμπόρευμα τους στο Ισραήλ, Θα ανοίξει η Αίγυπτος τα σύνορα σε Παλαιστίνιους; μέσω Αιγύπτου, Ιορδανίας ή Λιβάνου.
Αλλά και αυτή η λύση μπορεί να αποκλειστεί. Τα τρόφιμα είναι ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος κλάδος καθώς οι Τούρκοι εξαγωγείς παράγουν και ειδικές συσκευασίες για το Ισραήλ. Τραπεζικοί παράγοντες θεωρούν ότι η κίνηση αυτή της Τουρκία μπορεί να αυξήσει τις τιμές στο Ισραήλ.
Από την άλλη πλευρά, με την κατάσταση της Τουρκικής οικονομίας σε κρίσιμη καμπή αναμένοντας επίπονες μεταρρυθμίσεις για την πάταξη του πληθωρισμού που κινείται στο 70%, μια τέτοια κίνηση μπορεί να πλήξει περισσότερο τους Τούρκους πολίτες παρά το Ισραήλ.
Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό τους τελευταίους 16 μήνες, λόγω των αυξήσεων των τιμών στην εκπαίδευση, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία και τις μεταφορές, σύμφωνα με στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας, TurkStat. Οι μηνιαίες τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 3,18% από τον περασμένο μήνα.
Η οικονομική σημασία των τουρκικο-ισραηλινών σχέσεων
Όπως αναφέρει το Reuters, η Τουρκία έχει περισσότερα να χάσει από την απόφαση αυτή λαμβάνοντας υπόψιν ότι το 2022, η Άγκυρα εξήγαγε αγαθά αξίας 7 δισ. δολ. στο Ισραήλ, ενώ εισήγαγε προϊόντα 2,3 δισ. δολ.
Η Συνέλευση των Τούρκων Εξαγωγέων δήλωσε ότι η χώρα θα πρέπει να περιορίσει τους στόχους εξαγωγών στο τέλος του έτους στα 260 δισ. δολ. από 267 δισ. δολ., εκτός εάν ξαναρχίσει το εμπόριο με το Ισραήλ σε μερικούς μήνες.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, οι τουρκικές εξαγωγές στο Ισραήλ αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 12,5%, με πρώτα τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται για τεράστια οικοδομικά έργα σε πόλεις του Ισραήλ.
Οι κορυφαίες τουρκικές εξαγωγές στο Ισραήλ είναι ο χάλυβας, τα οχήματα, τα πλαστικά, οι ηλεκτρικές συσκευές και τα μηχανήματα, ενώ στις εισαγωγές κυριαρχούν τα καύσιμα στα 634 εκατ. δολ. πέρυσι.
Τον περασμένο μήνα, η Τουρκία περιόρισε τις εξαγωγές σε 54 κατηγορίες προϊόντων και πλέον με τη νέα απαγόρευση καλύπτεται όλο το υπόλοιπο εμπόριο, που ανέρχεται σε 5,4 δισ. δολ. σε τουρκικές εξαγωγές -ή σχεδόν το 6% του συνόλου των εισαγωγών του Ισραήλ- και 1,6 δισ. δολ. σε εισαγωγές στην Τουρκία πέρυσι.
Τέσσερις Τούρκοι εξαγωγείς είπαν στο Reuters ότι η κίνηση τους τύφλωσε και άφησε εκείνους με σταθερές παραγγελίες που αναζητούσαν τρόπους αποστολής αγαθών στο Ισραήλ μέσω τρίτων χωρών.
Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Ισραήλ Κατς είπε ότι το μπλοκάρισμα των λιμανιών για ισραηλινές εισαγωγές και εξαγωγές αγνοεί τις εμπορικές συμφωνίες, προσθέτοντας στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X ότι το Ισραήλ θα εργαστεί προς εναλλακτικές λύσεις για το εμπόριο με την Τουρκία.
Όσον αφορά τις συνέπειες για το Ισραήλ, σύμφωνα με την τράπεζα Wall Street JPMorgan η διακοπή ενδέχεται να αυξήσει οριακά τις πιέσεις στις τιμές των αγαθών στο Ισραήλ βραχυπρόθεσμα.
Πηγή: Deutsche Welle, Reuters, Al Monitor
