Τεράστια οικονομική καταστροφή που ίσως ξεπεράσει κατά πολύ κάποιες αρχικές εκτιμήσεις μπορεί να αποδειχθεί το πλήγμα από την κατακλυσμιαία νεροποντή σε υποδομές, καλλιέργειες και κατοικίες, με τους πρώτους υπολογισμούς να μιλούν για 2,5 δισ. ευρώ.
Κυβερνητικές πηγές εξηγούν ότι σαφέστερη εικόνα θα υπάρξει στα τέλη της εβδομάδας, μεταφέροντας ωστόσο την εικόνα ότι οι πρώτες, πρώιμες, εκτιμήσεις – μέχρι στιγμής έχουν γίνει μόλις 2.000 αυτοψίες- μιλούν για ποσά ίσως και 200% πάνω από όσα κόστισε πριν τρία χρόνια ο «Ιανός», δηλαδή τα επίπεδα των 700-800 εκατ. ευρώ.
Στη φάση αυτή βρίσκεται η εικόνα για το ύψος των ζημιών, με τα συνεργεία να έχουν ξεκινήσει μόλις προ ημερών τις πρώτες απογραφές και να συναντούν σοβαρά προβλήματα λόγω του ύψους της λάσπης που συναντούν σε πολλά χωριά και οικισμούς. Ουδείς επίσης γνωρίζει αυτή τη στιγμή τις καταστροφές σε οδικό δίκτυο, υποδομές και γέφυρες, παρά μόνο εκτιμά ότι έχουν υποστεί ζημιές πολύ περισσότερες από τις 6.500 επιχειρήσεις και τα 17.000 φυσικά πρόσωπα που είχαν πληγεί στον «Ιανό».
Καθώς αυξάνονται οι καταγραφές, πέφτει η στάθμη του νερού και μπορούν τα συνεργεία να πιάσουν δουλειά σε περισσότερες περιοχές, θα αποκαλυφθεί πιθανότατα ότι τα κόστη είναι πολύ υψηλότερα από τις αρχικές εκτιμήσεις για 1- 1,5 δισ. Το κόστος αυτό είχε υπολογιστεί ότι αφορά μόνο τις ζημιές στην αγροτική παραγωγή, χωρίς να περιλαμβάνει άλλες καταστροφές, με τον καθηγητή διαχείρισης καταστροφών, Ευ. Λέκκα, να εξηγεί ότι θα πάρει πέντε χρόνια για να αποκατασταθεί το έδαφος και να ξαναγίνει γόνιμο.
Το γεγονός ότι ο «Daniel» ήταν 5- 6 φορές ισχυρότερο φαινόμενο απ’ ότι ο «Ιανός» αποτιμάται προφανώς και στο κόστος το οποίο μπορεί να προκύψει τελικά πολλαπλάσιο των αρχικών εκτιμήσεων.
Σε αυτήν ακριβώς τη λογική εντάσσεται αύριο το ταξίδι του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Στρασβούργο προς ανεύρεση πόρων για την ανοικοδόμηση του Θεσσαλικού κάμπου καθώς ο ελληνικός προϋπολογισμός είναι αδύνατο να αντέξει μια τέτοια καταστροφή. Ο Πρωθυπουργός θα συναντήσει τη πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν για το πως η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να βοηθήσει την Ελλάδα.
Στην κυβέρνηση ζυγίζουν τις δυνατότητες χρηματοδότησης των αποζημιώσεων και των έργων αποκατάστασης από διάφορες πηγές, ελληνικές και ευρωπαϊκές, χωρίς να εκτροχιαστεί ο προϋπολογισμός, καταλήγοντας μέχρι τώρα σε τέσσερις πηγές.
Πρώτον, στην Κρατική Αρωγή (arogi.gov.gr) που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με 300 εκατ ευρώ τον χρόνο, αφορά αποζημιώσεις και αποκαταστάσεις και οι αιτήσεις προς την οποία άνοιξαν σήμερα.
Δεύτερον, στον κρατικό προϋπολογισμό που χρηματοδοτεί τον Ελληνικό Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ), τρίτον σε ένα μέρος από το 1 δισ. ευρώ του αποθεματικού του προϋπολογισμού και τέλος στο Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο χρηματοδοτεί άμεσες και επείγουσες ανάγκες, όπως την αποκατάσταση της λειτουργίας υποδομών.
Όταν στον Ιανό, από τα 750 εκατ. ευρώ του συνολικού κόστους, η χώρα έλαβε 22 εκατ. ευρώ, δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο για να γίνει αντιληπτό γιατί το θέμα μπαίνει από τώρα επιτακτικά στο τραπέζι. Είναι προφανές ότι η χώρα πρέπει να διεκδικήσει το κάτι παραπάνω. Όχι μόνο για αυτή τη φυσική καταστροφή αλλά και για την επόμενη. Διότι με την συχνότητα που πλέον πλήττεται η χώρα από την κλιματική κρίση είναι απλά θέμα χρόνου πότε αυτή θα γίνει.
Σε κάθε περίπτωση, η όποια εκτίμηση για το ύψος των καταστροφών είναι πρώιμη και παρακινδυνευμένη, καθώς ο αριθμός των αυτοψιών είναι μικρός και το μεγαλύτερο μέρος του θεσσαλικού κάμπου παραμένει ακόμη καλυμμένο από νερό. Ουδείς γνωρίζει τις καταστροφές στο οδικό δίκτυο, στις υποδομές, και στις επιχειρήσεις, κόστη που θα ανεβάσουν απότομα το συνολικό κόστος, πέραν των αποζημιώσεων σε αγρότες για καλλιέργειες και ζωικό κεφάλαιο.
Καλύτερη εικόνα για τις ζημιές, το δημοσιονομικό κόστος, αλλά και μια πρώτη εκτίμηση των προθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς θα έχει πραγματοποιηθεί η επίσκεψη στο Στρασβούργο και η συνάντηση με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα έχει ο Πρωθυπουργός το Σάββατο όταν και θα ανέβει στη Θεσσαλονίκη για την ετήσια ομιλία στην ΔΕΘ. Για το ύψος των αποζημιώσεων που θα πρέπει να καταβληθούν άμεσα, θα χρειαστεί να ολοκληρωθούν οι αυτοψίες των συνεργείων σε σπίτια, αγροτικές εκτάσεις, κτηνοτροφικές μονάδες και επιχειρήσεις προκειμένου να υπάρξει καλύτερη προσέγγιση. Ο προϋπολογισμός του 2023 θα επιβαρυνθεί με μεγαλύτερο ποσό συγκριτικά με αυτό που είχε προκύψει από τον Ιανό.
Στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι αρκετά από τα έργα υποδομών είναι ίσως επιλέξιμα και από το ΕΣΠΑ 2021-2027, καθώς και από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το πρόβλημα είναι ότι οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και γι αυτό εξετάζεται πώς αυτές μπορούν να συντομευθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποια αντιπλημμυρικά έργα δήμων απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης λόγω υπερβολικών καθυστερήσεων, στο πλαίσιο της πρόσφατης πρότασης αναθεώρησης που υπεβλήθη στην Κομισιόν
Στο οικονομικό επιτελείο προτάσσουν τις ανάγκες αποζημιώσεων και αποκαταστάσεις σε τρεις άξονες. Τις αγροτικές καλλιέργειες, τα σπίτια και τις υποδομές. Οι αποζημιώσεις για καλλιέργειες και σπίτια θα ξεκινήσουν άμεσα, ενώ οι δαπάνες για τις υποδομές θα επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς της επόμενης διετίας.
