Η σημερινή επίσκεψη Μπλίνκεν στην Αθήνα πραγματοποείται σε μια αιχμιακή γεωπολιτική συγκυρία, κυρίως όμως συμπίπτει με μια πολύ ζωηρή κινητικότητα γύρω από τα ενεργειακά της Αν.Μεσογείου και της Ελλάδας.
Από τις έρευνες της Exxon Mobil νότια της Κρήτης, μέχρι τη μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε κόμβο αερίου, το ισραηλινό ενδιαφέρον για τον αγωγό East Med και τα ηλεκτρικά καλώδια που φιλοδοξούν να συνδέσουν την Αίγυπτο και το Ισραήλ με την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας, παντού, η ειδησεογραφία των τελευταίων μηνών καταγράφει διπλωματικές και επιχειρηματικές διεργασίες.
Η στάση των ΗΠΑ απέναντι στα ενεργειακά της Αν.Μεσογείου δεν χρειάζεται αποκρυπτογράφηση. Είναι γνωστή και έχει εκφραστεί με κάθε τρόπο ειδικά μετά το ξέσπασμα του πολέμου, καθώς η περιοχή συμβάλλει ενεργά στην απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική επιρροή.
Και είναι λογικό οι εξελίξεις στην ενέργεια να έχουν τη τιμητική τους, μαζί με την άμυνα, στον 4ο γύρο του στρατηγικού διαλόγου Ελλάδας -Ηνωμένων Πολιτειών, στον οποίο θα λάβει μέρος αύριο το πρωί ο Άντονι Μπλίνκεν.
Το καινούργιο ωστόσο στοιχείο είναι ότι η επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ έρχεται σε μια συγκυρία, όπου η αλλαγή κατεύθυνσης των ενεργειακών ροών, οι οποίες πλέον αρχίζουν να κινούνται από το Νότο προς το Βορρά, αντί από Ανατολάς προς Δυσμάς, όπως επί δεκαετίες, γίνεται ήδη πράξη. Δεν ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας και των προθέσεων, όπως πριν το πόλεμο.
Η Αλεξανδρούπολη
Η Αλεξανδρούπολη αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τάσης. Τέλη 2023, όταν θα ξεκινήσει η λειτουργία στα ανοικτά του λιμανιού, της πρώτης από τις σχεδιαζόμενες πλωτές μονάδες αποθήκευσης LNG στην Ελλάδα, οι ροές προς τα Βαλκάνια και την Αν. Ευρώπη θα αυξηθούν σημαντικά. Είχε προηγηθεί η ιστορική περυσινή χρονιά, όπου η Ελλάδα κατέστη για πρώτη φορά εξαγωγέας ενέργειας στα Βαλκάνια, καλύπτοντας μέσω της Ρεβυθούσας, πάνω από το 35% των αναγκών της Βουλγαρίας σε φυσικό αέριο.
Στην ίδια λογική, ένα παλιό όνειρο, ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, αναβιώνει, αλλά με αντίθετη ροή. Αν το δει κανείς μεμονωμένα, δεν είναι παρά ένα ακόμη περιφερειακό ενεργειακό έργο. Αν το εντάξει όμως στο κάδρο, της γεωστρατηγικής και ενεργειακής αναβάθμισης της πρωτεύουσας του νομού Εβρου, αυτής που συνθέτουν η αμερικανική αμυντική παρουσία, τα τερματικά φυσικού αερίου (Gastrade), η νέα εξαγωγική μονάδα ρεύματος (ΔΕΗ, ΔΕΠΑ) και το τρένο, τότε αντιλαμβάνεται τη μεγάλη εικόνα.
Στα τέλη της δεκαετίας, το σιδηροδρομικό δίκτυο θα μπορεί να συνδέει τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης, της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας, με αντίστοιχα μεγάλα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, για τη μεταφορά χύδην ξηρού φορτίου, παρακάμπτοντας τα Στενά του Βοσπόρου, με μεγάλο χαμένο την Τουρκία.
Η Αλεξανδρούπολη εξελίσσεται σε ένα σύνθετο γεωπολιτικό κόμβο, σε ένα σημείο αναφοράς για την άμυνα, την ενεργειακή ασφάλεια, το επιχειρείν και το εμπόριο στα Βαλκάνια και την Αν.Ευρώπη, τηρουμένων πάντα των αναλογιών.
Δύο «πράσινα» καλώδια
Στη λογική της πράσινης μετάβασης, η οποία έχει κεντρική θέση στο νέο αμερικανικό δόγμα, δύο ηλεκτρικά καλώδια φιλοδοξούν να μεταφέρουν στα τέλη της δεκαετίας, τη πράσινη ενέργεια της Αιγύπτου και του Ισράηλ στην διψασμένη ενεργειακά Ευρώπη.
Το ένα είναι το καλώδιο Ελλάδα (Κρήτη) – Κύπρος – Ισραήλ, της EuroAsia Interconnector, κόστους 2,5 δισ ευρώ και μήκους 1.200 χλμ, τα εγκαίνια για το οποίο έγιναν τον Οκτώβριο στη Λευκωσία. Πιο ώριμο κομμάτι, το σκέλος Κρήτη – Κύπρος, 898 χλμ, όπου έχουν επιλεγεί ως κατασκευαστές οι Siemens και Nexans, για τη μεταφορά ρεύματος και προς τις δύο κατευθύνσεις, με ισχύ 1 GW. Επεται, το Κύπρος-Ισράηλ, με ορίζοντα υλοποίησης ως το 2029. Μέτοχοι, κυπριακές εταιρείες και ο ΑΔΜΗΕ.
Καθαρά περιβαλλοντικό αποτύπωμα έχει και το καλώδιο Ελλάδα-Αιγυπτος, μήκους 950 χλμ, αφού φιλοδοξεί να μεταφέρει στην Ευρώπη «πράσινη» ενέργεια από τη βορειοαφρικανική χώρα. Το κατά πόσο θα το δούμε να γίνεται πράξη, θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα «τρέξουν» οι μελέτες που θα κρίνουν το χρονοδιάγραμμα και το τελικό κόστος ενός έργου με μέγιστα βάθη τα 2,7 χιλιόμετρα. Σε σημερινές τιμές, το καλώδιο εκτιμάται σε πάνω από 4 δισ ευρώ, με στόχο να μεταφέρει 3,5 γιγαβάτ από ενέργεια που θα παράγεται από φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, ισχύος 9,5 γιγαβατ (8 δισ κατ’ εκτίμηση), που θα κατασκευάσει ο όμιλος Κοπελούζου στην Αίγυπτο από κοινού με επενδυτές, με τους οποίους και συζητά.
Οι έρευνες της Exxon
Σιγήν ιχθύος επικρατεί τις τελευταίες εβδομάδες γύρω από τις σεισμικές έρευνες της Exxon Mobil στα νερά της Κρήτης. Τέλη του μήνα, λέγεται, ότι η εταιρεία ολοκληρώνει τις έρευνες και υψηλόβαθμα στελέχη της δεν αποκλείεται να συναντηθούν με τον Πρωθυπουργό, προκειμένου να τον ενημερώσουν για τα μέχρι τώρα ευρήματα. Αν όλα πάνε καλά, οι πρώτες γεωτρήσεις τοποθετούνται στις αρχές του 2025. Ακόμη μια αμερικανική πετρελαϊκή, η Chevron, λέγεται ότι ενδιαφέρεται για το ελληνικό πρόγραμμα ερευνών.
Ο East Med
Ερωτηματικά συνοδεύουν τη στάση που θα τηρήσει η ηγεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέναντι στον αγωγό αερίου East Med. Έχοντας και τη στήριξη του Ισράηλ, η Αθήνα θα επιχειρήσει να βολιδοσκοπήσει τις προθέσεις των Αμερικανών, οι οποίοι τον Ιανουάριο του 2022, είχαν κάνει σαφές ότι δεν υποστηρίζουν περαιτέρω το έργο, επικαλούμενοι αφενός ότι πρόκειται για ένα μη βιώσιμο οικονομικά σχέδιο, αφετέρου γεωπολιτικούς λόγους.
Η αμερικανή πλευρά δεν δείχνει να έχει μετακινηθεί από εκείνη τη θέση. Πρόσφατα πάντως, η νέα ισραηλινή κυβέρνηση εμφανίστηκε έτοιμη να δώσει νέα «πνοή» στον αγωγό, μεταφέροντας στον ΥΠΕΞ Ν.Δένδια το σχετικό ενδιαφέρον και δείχνοντας πρόθυμη να ξαναβάλει στο παιχνίδι το απαιτητικό και μήκους 2.000 χιλιομέτρων, υποθαλάσσιο project.
Η προσοχή επομένως της Αθήνας πέφτει στην ώθηση και στα πολιτικά σινιάλα που θα στείλει ο Μπλίνκεν και οι αξιωματούχοι που τον συνοδεύουν κατά τις μεταξύ τους συζητήσεις, για όλα τα παραπάνω. Έργα, τα οποία, ο πόλεμος και οι νέες ανάγκες της Ευρώπης, τα έχουν ωριμάσει, με τις συνθήκες, για κάποια τουλάχιστον απ’ αυτά, να είναι πιο ευνοϊκές παρά ποτέ.
Διαβάστε επίσης:
Επίσκεψη Μπλίνκεν στην Αθήνα: Ελληνοτουρκικά και ενέργεια επί τάπητος
