Την έντονη αντίθεσή της στην «άρση του χαρακτήρα του μουσείου στο Καθολικό της Μονής της Χώρας και την επιβολή της λειτουργίας του ως χώρου ισλαμικής λατρείας», εξέφρασε με σημερινή ανακοίνωσή της η Εθνική Επιτροπή του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS).
Υπενθυμίζεται ότι ο επικεφαλής του τουρκικού ICOMOS, Μπουρτσίν Αλτινσάι Οζγκιουνέρ, είχε και αυτός εκφράσει τη διαφωνία του για τη μετατροπή του ναού σε τζαμί, λέγοντας ότι «τα αντικείμενα στη Μονή της Χώρας είναι μοναδικά και ο καλύτερος τρόπος για να διατεθούν στους ερευνητές είναι να διατηρηθεί το κτίριο ως μουσείο».
«Οι στόχοι της εσωτερικής πολιτικής ενός ξένου κράτους δεν αφορούν στο ICOMOS άμεσα. Όταν, όμως, έχουν επιπτώσεις στα χαρακτηριστικά ενός μνημείου, με βάση τα οποία αποφασίστηκε από τη διεθνή κοινότητα η ένταξή του στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς, τότε το ICOMOS, ως ο θεσμοθετημένος επίσημος τεχνικός σύμβουλος της UNESCO για θέματα μνημείων και τοποθεσιών, έχει καθήκον να λάβει θέση, όπως και κάθε οργανισμός, που έχει σχέση με το θέμα και σέβεται τον εαυτό του και τις αρχές του», τονίζει το ελληνικό ICOMOS για τις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τη Μονή της Χώρας.
Πρόκειται για μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, χαρακτηρισμός που όπως αναφέρει η ανακοίνωση του οργανισμού «επιβάλλει το ηθικό χρέος σε όλες τις εθνικές επιτροπές του ICOMOS και την UNESCO να πάρουν θέση στο σοβαρό αυτό θέμα, και να απαιτήσουν από το τουρκικό κράτος να σεβαστεί τους όρους της σύμβασης παγκόσμιας κληρονομιάς, την οποία έχει υπογράψει, αναιρώντας την απόφασή του».
«Η μικρή σχετικά κλίμακα του μνημείου και ο χαρακτήρας της διακόσμησης επιβάλλουν λελογισμένη διαχείριση του αρχιτεκτονικού κελύφους, δηλαδή έλεγχο της επισκεψιμότητας, έλεγχο των συνθηκών τής ατμοσφαίρας και τη φύλαξη του μνημείου. Ακόμη, επειδή ένα βασικό χαρακτηριστικό του μνημείου είναι τα μωσαϊκά με χριστιανικές παραστάσεις, η λειτουργία του μνημείου ως χώρου ισλαμικής λατρείας θα επιβάλει την απόκρυψή τους και θα καταργήσει μέρος της καλλιτεχνικής αξίας του».
«Η αλλοίωση του πολιτιστικού χαρακτήρα και της λειτουργίας του Καθολικού της Μονής της Χώρας, είναι αναπόφευκτο να επιφέρει και ένα πλήθος μεταβολών, που θα επιβληθούν ως αναγκαίες, για την προσαρμογή του στις νέες συνθήκες. Αυτό έχει ήδη αποδειχθεί στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας όπου, τέσσερα χρόνια μετά την άρση της ιδιότητας του μουσείου και την επιβολή της λειτουργίας της ως χώρου ισλαμικής λατρείας, ο χαρακτήρας του μνημείου έχει αλλάξει ριζικά, όχι μόνον από αισθητικής/καλλιτεχνικής πρόσληψης, αλλά και από την εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων καταπόνησης του οικοδομικού ιστού», προσθέτει μεταξύ άλλων το ελληνικό ICOMOS.
Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, που με χτεσινή (14/5) ανακοίνωσή του υπενθυμίζει, μεταξύ άλλων, την επιστολή που είχε αποστείλει στην UNESCO από το 2022, «καλώντας της να παρέμβει για την προστασία της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας».
