Όπως το αεράκι που φυσά και κάνει τα φύλλα των δέντρων να χορεύουν και την επιφάνεια της θάλασσας να χαμογελά, όπως οι ακτίνες του ήλιου «φιλούν» τα μπουμπούκια κι εκείνα γίνονται άνθη, έτσι και η Ποίηση δίνει δροσιά, αγκαλιάζει, φωτίζει, με την πνοή της δίνει ζωή στην έρημο. «Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί να κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί μέσα στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό είναι το ποίημα», όπως το είχε ορίσει η Κική Δημουλά.
Ως αγκαλιά και φως συνάμα, η Ποίηση «κάπως ξέρει από φάρμακα» (Κ. Π. Καβάφης), «… είναι ανάπτυξις στίλβοντος ποδηλάτου. Mέσα της όλοι μεγαλώνουμε. Οι δρόμοι είναι λευκοί. Τα άνθη μιλούν. Από τα πέταλά τους αναδύονται συχνά μικρούτσικες παιδίσκες. Η εκδρομή αυτή δεν έχει τέλος» (Ανδρέας Εμπειρίκος). Κι «οι ποιητές είναι άνθρωποι που μπορούν ακόμα να βλέπουν τον κόσμο με τα μάτια ενός παιδιού» (Αλφόνς Ντωντέ), ως πνευματικοί «σεισμογράφοι» καταγράφουν τις δονήσεις της εποχής τους. Βουτώντας στην αγκαλιά της Ποίησης δραπετεύουν από τα αισθήματά τους εκφράζοντάς τα, ο/η δημιουργός «χύνει» στις λέξεις που γράφει το ιχώρ της ψυχής και της ματιάς του.
Η διαδικασία είναι αναγκαία, καθώς, «αν δε μου ‘δινες την ποίηση, Κύριε, δε θα ‘χα τίποτα για να ζήσω» αναφέρει ο Νικηφόρος Βρεττάκος λαμβάνοντας την ποίηση ως θείο δώρο που του δόθηκε για να εξωτερικεύσει μέσω αυτού την αγάπη και την καλοσύνη που ενυπάρχει στην ψυχή του. Καθότι η Ποίηση εκλαμβάνεται ως μια διαδικασία εμβάθυνσης που προϋποθέτει εσωτερική αναμόχλευση και πνευματική καλλιέργεια, χαρίζοντας πνευματική ανάταση και μία διαδρομή σε σφαίρες ιδεαλιστικές. Κάθε στίχος και ένα χάδι που απαλύνει – μιας και η ολική επούλωση δύσκολα έως καθόλου επιτυγχάνεται.
«Ως ένα σημείο, η ποίηση λύνει προβλήματα· στο αμέσως υψηλότερο, θέτει καινούργια· στο ύψιστο, τα αίρει ως εκεί που παύουν ν’ αποτελούν προβλήματα» είχε αναφέρει ο Οδυσσέας Ελύτης για μία από τις αλήθειες της Ποίησης. Συνώνυμη της αλήθειας η Ποίηση και πηγή των υπολοίπων αληθειών όπως προσδιορίζεται από την ενεργητική διαδικασία: ποιώ το ποίημα, όπου «ποιώ» δηλαδή «δημιουργώ από την αρχή». Στην αρχή βρίσκεται η Ποίηση, όπως εξάλλου είχε σημειώσει ο Σίγκμουντ Φρόυντ, «όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί».
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Στην αλήθεια της Ποίησης και η περατότητα της ύπαρξης· «ποτέ δεν φανταζόμουν ότι τόσες πολλές μέρες κάνουν μία τόσο λίγη ζωή» (Τάσος Λειβαδίτης). Πολλές και συνάμα μικρές οι στιγμές, ο χρόνος πανδαμάτωρ γι’ αυτό και η Ποίηση υπογραμμίζει την ουσία, την αναγκαιότητα για την ύπαρξη, την ουσία των στιγμών και την παντοδυναμία του «μαζί».
«Πραγματικά, δεν ξέρω πώς να εκφράσω την αφοσίωσή μου σε μια τόσο ωραία μορφή: Θέλω μια πιο φωτεινή λέξη από το ''φωτεινή'', μια πιο δίκαιη λέξη από το ''δίκαιη''. Σχεδόν εύχομαι να ήμασταν πεταλούδες και να ζούσαμε μόνο τρεις καλοκαιρινές μέρες – τρεις τέτοιες μέρες μαζί σου θα με γέμιζαν με περισσότερη απόλαυση απ’ όση θα μπορούσαν ποτέ να περιέχουν πενήντα κοινά χρόνια» ανακαλώ από επιστολή (1819) του ρομαντικού ποιητή Τζον Κητς (1795-1821) στην αγαπημένη του, Φάννυ Μπράουν.
Στιγμιότυπο από την ταινία «Bright Star» (2009) της Τζέιν Κάμπιον, που ξετυλίγει τη ζωή του ποιητή Τζον Κητς. Πηγή φωτ.: Facebook/ Top-Rated Films
Αμέτρητη η δύναμη που επιφέρουν οι λέξεις που χτίζουν ένα ποίημα. Τα ποιήματα –δηλαδή η γραπτή μορφή, η «ακινητοποίηση» της μουσικότητας της γλώσσας– δημιουργούνται με πενιχρά υλικά: αρκούν ένα χαρτί και ένα μολύβι. Σαν όμως τα διαβάζουμε νιώθουμε πως ήρθαμε σε επαφή με την πιο πλούσια μορφή τέχνης.
Και είναι αρκετά τα ποιήματα που θα διαβαστούν σήμερα, 21 Μαρτίου, που γιορτάζει η Ποίηση. Εκδηλώσεις ανά τον κόσμο υπενθυμίζουν την αναγκαιότητά της στην καθημερινότητά μας, την πανάκεια που προσφέρει, τη δύναμη που έχει ένας μονάχα στίχος σε καίριες στη ζωή μας, στιγμές. Καθότι η τέχνη, η ποίηση, ξεσκονίζει την καθημερινότητα, τίθεται ενάντια στο εφήμερο.
Στις 21 Μαρτίου, την πρώτη μέρα της άνοιξης που η φύση αναγεννιέται, το φως της μέρας υπερτερεί σε χρονική διάρκεια του σκοταδιού της νύχτας, η φύση μοσχομυρίζει και οι στίχοι τραγουδούν την ομορφιά. Απαγγέλοντας τους στίχους ανθίζει η ψυχή.
Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
Από την Ελλάδα ξεκίνησε η ιστορία καθιέρωσης μίας ημέρας όπου θα τιμάται η ποίηση. Και το όνομα του ποιήσαντος την ιδέα: Μιχάλης Μήτρας (1944-2019). Ο ποιητής έθεσε επί τάπητος την ιδέα, το 1997, στην Εταιρεία Συγγραφέων. Και η Λύντια Στεφάνου, από τις γνωστές ποιητικές φωνές της Μεταπολεμικής Ποίησης, είπε ότι η πρώτη μέρα της άνοιξης είναι η κατάλληλη για τη γιορτή της Ποίησης.
Έπειτα, ο Βασίλης Βασιλικός, πρέσβης στην UNESCO, πρότεινε η 21η Μαρτίου να κηρυχτεί η Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης. Όπερ και εγένετο στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO, τον Οκτώβριο του 1999. Με το σκεπτικό της απόφασης –όπως αναφέρει το υπουργείο Πολιτισμού– να είναι το εξής:
«Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης θα ενισχύσει την εικόνα της ποίησης στα ΜΜΕ, ούτως ώστε η ποίηση να μην θεωρείται πλέον άχρηστη τέχνη, αλλά μια τέχνη που βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της. Οι πολύ δημοφιλείς ποιητικές αναγνώσεις μπορεί να συμβάλουν σε μια επιστροφή στην προφορικότητα και στην κοινωνικοποίηση του ζωντανού θεάματος και οι εορτασμοί μπορεί να αποτελέσουν αφορμή για την ενίσχυση των δεσμών της ποίησης με τις άλλες τέχνες και τη φιλοσοφία, ώστε να επαναπροσδιοριστεί η φράση του Ντελακρουά "Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση"».
Και όσοι έχουμε μια ενασχόληση με αυτή (σ.σ. την Ποίηση) μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η Ποίηση δεν περιορίζεται στη γραπτή ή την προφορική μορφή της. Αρκεί μια διαφορετική ματιά να ρίξει κανείς, τότε μπορεί να ανιχνεύσει την ποίηση στον χορό των φύλλων δέντρων υπό τους ρυθμούς του ανέμου, στα σύννεφα που «τρέχουν», στον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά των ανθρώπων που θαυμάζουμε, σε ένα γραπτό κείμενο, μεταξύ άλλων.
Κεντρική φωτ.: Στιγμιότυπο από την ταινία «Bright Star» της Τζέιν Κάμπιον, που ξετυλίγει τη ζωή του ποιητή Τζον Κητς. Πηγή φωτ.: Χ (πρώην Twiiter)/ Hollywood tutto sul Cinema
