Ο άνθρωπος πρώτα έπαιξε κι έπειτα δημιούργησε πολιτισμό, το παιχνίδι ενέχει κανόνες και οι πολιτισμένες κοινωνίες απαιτούν ισορροπίες. Αυτό διατείνεται ο Ολλανδός ιστορικός Γιόζαν Χουιζίνγκα (1872-1945) στο βιβλίο του «Ο άνθρωπος και το παιχνίδι» (1938). Στις σελίδες του, διατείνεται ότι «όλα έχουν τις ρίζες τους στο αρχέγονο έδαφος του παιχνιδιού» καθώς «το παιχνίδι αποτελεί μία σημαίνουσα λειτουργία». Στο παιχνίδι «παίζεται» κάτι που υπερβαίνει τις άμεσες ανάγκες της ζωής και προσδίδει νόημα στη δράση καθώς κάθε παιχνίδι σημαίνει κάτι. Κατά μία θεωρία, διατείνεται ο Χουιζίνγκα, «το παιχνίδι συνιστά μία εκγύμναση του νεαρού πλάσματος για το σοβαρό έργο που θα απαιτήσει αργότερα η ζωή από αυτό».
Συνεπώς, οτιδήποτε άλλο κι αν είναι το παιχνίδι, σαφώς δεν είναι ύλη, η ενασχόληση με αυτό –ειδεμή κατά τα πρώτα χρόνια ζωής του ανθρώπου– κρίνεται αναγκαία. Πέραν των κανόνων και των ισορροπιών, παίζοντας ο άνθρωπος πλάθει έναν κόσμο ιδανικό, έναν κόσμο ως θα ήθελε να είναι στα μελλοντικά του χρόνια. Τον κόσμο αυτόν είθισται να επινοεί τριγύρω από ένα σπίτι – είτε παιχνίδι σε σχήμα σπιτιού είτε ζωγραφίζοντας ένα σπίτι. Διότι, «στα μάτια του παιδιού, το σπίτι είναι η εικόνα του κόσμου, ενός κόσμου που δεν μπορεί να συλλάβει χωρίς να λειτουργεί εντός του η μεταφορικότητα», όπως είχε υπογραμμίσει ο ιστορικός τέχνης και επιμελητής εκθέσεων, Γιώργος Μυλωνάς, σε εισαγωγικό του σημείωμα για εικαστική έκθεση περί του οίκου («Εν οίκω», Β. Πέρρος, 2022, γκαλερί «Σκουφά»).
Στο σημείωμά του «Ένα κουκλόσπιτο αφηγείται», εδώ στο Liberal, ο Γ. Μυλωνάς κάνει μνεία στο Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο, ως ένα μουσείο, που «από την όψη του κιόλας θα έλεγε κανείς πως υπερασπίζεται όχι μόνο την παιδική ηλικία, αλλά και τη μικρή κλίμακα, μια διάσταση που δεν υπερβαίνει τα ‘''ανθρώπινα''».
Κολάζ με φωτογραφίες από το εσωτερικό του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών. Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από τη σελίδα του Μουσείου Μπενάκη στο Facebook
Πυρήνας του μουσείου η συλλογή της Μαρίας Αργυριάδη που μάλιστα συγκαταλέγεται στις δέκα καλύτερες της Ευρώπης, παρουσιάζει παιχνίδια, βιβλία, έντυπα, ρουχισμό και αντικείμενα της παιδικής ηλικίας από όλες τις εποχές και από όλον τον κόσμο. Η συλλογή του γίνεται «πλουσιότερη» μετά την αποδοχή της δωρεάς από τη Mη Κυβερνητική Οργάνωση «Art for the World» (AFTW), της συλλογής «Playgrounds & Toys» – πρόκειται για ένα έργο παγκόσμιας εμβέλειας με αποδέκτες τα παιδιά όλου του κόσμου, αλλά κυρίως εκείνα που αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες. Η δε συλλογή, αποτελείται από 59 σχέδια και μοντέλα παιδικών χαρών και παιχνιδιών που έχουν δημιουργήσει καταξιωμένοι σύγχρονοι καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες.
Igor Antic - Σερβία, «Fin de l’Univers, debut de l’Univers», 2003. @Leonidas Kourgiantakis, πηγή φωτ.: Μουσείο Μπενάκη
Μέσα στον επόμενο χρόνο, το Μουσείο Μπενάκη προγραμματίζει την παρουσίαση των έργων της δωρεάς σε μια περιοδική έκθεση, ενώ εξετάζει και την πιθανότητα κατασκευής και τοποθέτησης στον κήπο του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο μίας από αυτές τις μοναδικές δημιουργίες σε κλίμακα 1:1.
«Playgrounds & Toys»
Alessandro Guerriero - Ιταλία, «Isola di Pasqua», 2000 @Leonidas Kourgiantakis, πηγή φωτ.: Μουσείο Μπενάκη
Εκείνα τα οποία η συλλογή «Playgrounds & Toys» «παντρεύει» είναι τα παραδοσιακά παιχνίδια με τις πρωτοποριακές καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, και συνδυάζεται με την αποστολή του Μουσείου Μπενάκη που στοχεύει στη μάθηση, την κοινωνική συμμετοχή και τη δημιουργικότητα. Η συλλογή, επίσης, τονίζει τη σημασία του παιχνιδιού ως διαμορφωτικής και επανορθωτικής δραστηριότητας που ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς, ξανακερδίζει την εμπιστοσύνη και προάγει τη συμπερίληψη μέσω της συλλογικής δραστηριοποίησης.
Όπως έχει ανακοινωθεί, κάθε μοντέλο της «Playgrounds & Toys» έχει σχεδιαστεί προσεκτικά από καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες, με προτεραιότητα στην ασφάλεια των παιδιών, τη συναισθηματική εμπλοκή και την προσαρμοστικότητα και καλύπτει τις ποικίλες πολιτισμικές και γεωγραφικές ανάγκες των διαφορετικών κοινοτήτων. Κατασκευασμένες από οικονομικά, προσιτά και τοπικά υλικά, αυτά τα σχέδια και μοντέλα ακολουθούν επίσης τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, υπογραμμίζοντας με τον τρόπο αυτό τη δέσμευση της AFTW να επιτυγχάνει ουσιαστικά, μακροπρόθεσμα αποτελέσματα μέσω της Τέχνης.
David Renaud - Γαλλία, Χωρίς τίτλο, 2004 @Leonidas Kourgiantakis, πηγή φωτ.: Μουσείο Μπενάκη
Όσο για τους δημιουργούς των σχεδίων και μοντέλων παιδικών χαρών και παιχνιδιών της συλλογής «Playgrounds & Toys» είναι οι Vito Acconci, Ανδρέας Αγγελιδάκης, Alberto Biage_, Stefano Boccalini, Atelier van Lieshout, Noritoshi Hirakawa, Shirazeh Houshiary, Alfredo Jaar, Martand Khosla, Joseph Kosuth, Toni Morgan, Μαρία Παπαδημητρίου, Luca Pancrazzi, Tereza Serrano και Nari Ward, μεταξύ άλλων.
Κεντρική φωτ.: Το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο. Πηγή φωτ.: Facebook/ The Benaki Museum
