Τα φώτα σβήνουν αλλά η φιγούρα φωτίζεται πίσω από τον μπερντέ και τότε εκκινεί η ιστορία, μία ιστορία με υλικά την αφήγηση, το φως και την κίνηση. Ως ένα από τα αρχαιότερα είδη θεατρικού θεάματος, το Θέατρο Σκιών έχει ως «πρωταγωνιστές» ημιδιαφανείς ζωγραφισμένες εικόνες επάνω σε άλλο υλικό, ονομαζόμενες ως φιγούρες. Κι αυτές οι φιγούρες μπορούν να αντιπροσωπεύουν καθέναν, καθώς – όπως από πολλούς έχει διατυπωθεί – η ζωή ομοιάζει με ένα θέατρο δίχως πρόβα.
Λόγω της σύνδεσης φωτός και κίνησης με κυρίαρχο το σκοτάδι, το θέατρο σκιών τείνει να δημιουργεί μία αίσθηση μυστηρίου, με το κοινό να παρακολουθεί προσηλωμένο. Οικείο σε παιδιά και ενήλικες, το θέατρο σκιών πορεύεται δίχως να χάνει κάτι από την αυθεντικότητά του, κύριος δε, ήρωας, ο Καραγκιόζης.
«Ο ελληνικός Καραγκιόζης αποτελεί συμπύκνωση του λαϊκού πνεύματος και εκφράζει εμπειρίες από την πολιτική και κοινωνική ζωή του λαού, με στόχο την ψυχαγωγία του. Στο στερεότυπο θίασο των χάρτινων ηρώων αντικαθρεπτίζεται η κοινωνική και ιστορική πραγματικότητα.
»Με κύρια εκφραστικά μέσα τον μπερντέ και τις φιγούρες, το λόγο, τη μουσική, το τραγούδι και την κίνηση, ο καραγκιοζοπαίχτης δημιουργεί πίσω από τον μπερντέ έργα εμπνευσμένα από την ελληνική ιστορία και μυθολογία, τις λαϊκές μυθιστορίες και τη σύγχρονη καθημερινή ζωή», όπως σημειώνει στη σχετική ενότητα, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού. Η συλλογή του είναι μια από τις σημαντικότερες και πλέον αντιπροσωπευτικές συλλογές έργων του θεάτρου σκιών και περιλαμβάνει φιγούρες, ρεκλάμες και σκηνικά.
Από τη συλλογή του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού
Όπως γνωρίζουμε, ο Ευγένιος Σπαθάρης (1924-2009) φέρει τον τίτλο του Έλληνα καλλιτέχνη του ελληνικού θεάτρου σκιών και ενός από τους πιο σημαντικούς καραγκιοζοπαίχτες και ζωγράφους. Γιος του Σωτήρη Σπαθάρη (1892-1974), ο Ευγένιος ξεκίνησε στις αρχές του ’40 να κάνει παραστάσεις, κάνοντας τους Έλληνες κοινωνούς του Θεάτρου Σκιών.
Όπως οι Σωτήρης και Ευγένιος Σπαθάρης, έτσι και οι υπόλοιποι καραγκιοζοπαίκτες, χειρίζονται τις φιγούρες μπροστά από μία άσπρη οθόνη –συνήθως ένα τεντωμένο άσπρο σεντόνι (μπερντές)– που φωτίζεται από πίσω. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο θεατής ξεχωρίζει εύκολα τα περιγράμματα των εικόνων ή ανάλογα την κατασκευή τους ξεχωρίζει και τα χρώματα. Είθισται η παράσταση να συνοδεύεται μουσικά από ζωντανή ορχήστρα.
Τα παραπάνω γράφθηκαν με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου Σκιών, η οποία έχει οριστεί από το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών –τον παλαιότερο οργανωμένο φορέα αυτής της τέχνης στην Ελλάδα– να τιμάται στις 28 Μαρτίου. Την ημέρα αυτή καλούνται να γιορτάσουν σε όλο τον κόσμο όλοι οι φορείς αυτής της τέχνης, εκδηλώσεις με θέμα το Θέατρο Σκιών διοργανώνονται από τα μέλη του Σωματείου και με στόχο την προβολή της τέχνης αυτής και την ανάδειξη της πολιτιστικής προσφοράς της.
Υπενθυμίζεται ότι μία ημέρα νωρίτερα, στις 27 Μαρτίου, έχει καθιερωθεί να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, περισσότερα στο σημείωμά μας Μπορεί το θέατρο;
Κεντρική φωτ.: Από τη συλλογή του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού
