Αντικατοπτρισμός μίας κοινωνίας που καταρρέει, της αντίστοιχης πτώσης των αξιών αλλά και της ζωής που φθίνει, το λευκό, κατηφορικό σκηνικό για την παράσταση «Πλατόνοφ» του Άντον Τσέχωφ που ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε σκηνοθεσία του Ρώσου Αντόλφ Σαπίρο (γενν. 1939), κεντρίζει την προσοχή του κοινού προτού ξεδιπλωθεί η υπόθεση. Με τη σειρά του, το έργο, άπτεται των θεματικών μοτίβων που θα απασχολήσουν τον Τσέχωφ στην ωριμότητά του· καθότι πρώιμο των υπολοίπων έργων του, ο «Πλατόνοφ», βρέθηκε λίγα χρόνια μετά το θάνατό του (σ.σ του Τσέχωφ), χωρίς τίτλο, οπότε καταχωρήθηκε με το όνομα του κεντρικού χαρακτήρα.
Το υψηλό και το ποταπό, το κωμικό και το τραγικό συνυπάρχουν στον «Πλατόνοφ», η υπόθεση του οποίου λαμβάνει χώρα σε μία βίλα με καλεσμένους της χήρας Άννας Πετρόβνα. Κατά τη μεταξύ συνάντηση των παρευρισκομένων ανασύρονται μνήμες και μαζί τους συναισθήματα και πάθη, τονίζεται το υπαρξιακό ρίγος για το μάταιο και το φευγαλέο της ζωής. Όπως αυτό απαντάται σε φράσεις όπως «στην εποχή μας δεν ήξεραν ν’ αγαπούν και να μισούν, αν ξέρατε πώς ήταν, θα καταλαβαίνατε», «η ζωή δεν είναι αστεία, η ζωή δαγκώνει», «τα πάντα στη ζωή είναι βρώμικα, άθλια, ποταπά», «όλοι μας φταίμε, όλοι μας έχουμε τα πάθη μας», «δεν έχω τη δύναμη, δεν μπορώ, θέλω να ζήσω» και «που πήγαν όλοι οι άνθρωποι, σε ποιον να πρωτοπάω;».
Η χρωματική παλέτα στο σκηνικό και την ενδυματολογία των προσώπων –με τα αντιθετικά λευκό χρώμα στο πρώτο μέρος και μαύρο στο δεύτερο μέρος – υπογραμμίζει τις δύο όψεις στη ζωή, την αρχή και το τέλος μίας κατάστασης, αλλά και την ευτυχία σε αντίθεση με την απογοήτευση. Το μαύρο χρώμα στο δεύτερο μέρος επιτείνει και την έκβαση της υπόθεσης: το συναισθηματικό αδιέξοδο, την πώληση της βίλας και μαζί με αυτή την απουσία του απάγκιου.
Συναισθηματική απώλεια και απώλεια στέγης τείνουν να συγκλίνουν καθώς η παντοδυναμία του μαζί συνάδει με μία κάποια μορφή καταφυγίου. Ενώ, η στιγμή κατά την οποία, στο πρώτο μέρος, οι παρευρισκόμενοι συν-τρώγουν και συν-πίνουν ντυμένοι στα λευκά, γύρω από ένα λευκό τραπέζι, είναι αντίστοιχη των παροδικών στιγμών (φαινομενικά ευτυχίας).
Από την παράσταση «Πλατόνοφ» @ Σταύρος Χαμπάκης. Πηγή φωτ.: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Τα στοιβαγμένα αντικείμενα σε μαύρο φόντο, μετά την πώληση της βίλας, είναι αντίστοιχα των αναμνήσεων που χάνονται με την από κοινού απώλεια του χώρου. Σε συνδυασμό με υπάρχοντα που επίσης στοιβάζονται σε μία βαλίτσα υπό την επιθυμία μίας νέας ζωής που όμως δεν εκκινεί, καταδεικνύουν ότι το ανθρώπινο ον περιδιαβαίνει όσο είναι εν ζωή και πολλές από τις στιγμές (οι εμπειρίες) είναι παροδικές.
Υπό αυτή την οπτική, η αναφορά στον «Άμλετ» κατά την παράσταση έχει τον σκοπό της, όπως και η γραμμένη στον σχολικό πίνακα φράση του Τσέχωφ, «η συντομία είναι αδερφή του ταλέντου».
Σε σχετικά σύντομη χρονική διάρκεια ξεδιπλώνεται κι η υπόθεση του «Πλατόνοφ». Παρά τα όσα επιθυμούσε να περάσει ο συγγραφέας του έργου, ασπαζόμενος στο ρόλο του θεάτρου να μας αφυπνίσει, δεν συναισθανθήκαμε ότι αυτό αποδόθηκε στο μέγιστο από τις ερμηνείες.
Η έκβαση της υπόθεσης οδηγεί τα πρόσωπα σε ένα τέλμα (σ.σ αντιστροφή του Άμλετ) και σε μία ψυχική ξηρασία με το νόημα της ύπαρξης να παραμένει δυσεύρετο και η τρωτότητα των ανθρώπων να υπογραμμίζεται –μεταξύ άλλων– με τη φράση «είμαι άνθρωπος, μίλα μου ανθρώπινα».
Από την παράσταση «Πλατόνοφ» @ Σταύρος Χαμπάκης. Πηγή φωτ.: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
«Έχω ανεβάσει κείμενα του Τσέχωφ σε πολλές γλώσσες και σε πολλές χώρες. Είναι, όμως, η πρώτη φορά καταπιάνομαι με το χρονολογικά παλαιότερο δείγμα του ταλέντου του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα», αναφέρει μεταξύ άλλων, στο σκηνοθετικό του σημείωμα ο Αντόλφ Σαπίρο.
«Ελπίζω ότι από αυτό το πρώτο έργο του Τσέχωφ, το οποίο εμπεριέχει όλα τα θέματα τα οποία ο συγγραφέας αναπτύσσει στα επόμενα έργα του, θα προκύψει μια παράσταση - αφιέρωμα στον Τσέχωφ, μια δουλειά πάνω στη θεματολογία του. Μένει και να σκεφτούμε γιατί ο τίτλος του έργου ''Πλατόνοφ'' εμπεριέχει το όνομα του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου της αρχαιότητας», προσθέτει.
Από την παράσταση «Πλατόνοφ» @ Σταύρος Χαμπάκης. Πηγή φωτ.: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Παίζουν οι Γιώργος Χριστοδούλου (Πλατόνοφ), Παναγιώτα Βλαντή (Άννα Πετρόβνα), Όμηρος Πουλάκης (Σεργκέι Βοϊνίτσεφ), Έρρικα Μπίγιου (Σοφία), Ειρήνη Καζάκου (Σάσα), Γιώργος Ηλιόπουλος (Νικολάι Τριλέτσκι), Κώστας Φλωκατούλας (Πορφύρι Γκλαγκόλεφ), Θανάσης Ζερίτης (Τιμοφέι Μπουγκρόφ), Θανάσης Βλαβιανός (Ιβάν Τριλέτσκι), Δημήτρης Καραμπέτσης (Γεράσιμ Πέτριν), Ιώβη Φραγκάτου (Μαρία Γκρέκοβα), Σπύρος Ιωάννου (Πάβελ Σερμπούκ), Αναΐς Έλληνα (Ντουνιάσσα).
Τη μετάφραση υπογράφει η Ευγενία Κριτσέφσκαγια, διερμηνέας η Ντίνα Σαράντη. Τα σκηνικά-κοστούμια επιμελήθηκε η Maria Tregubova, τους φωτισμούς σχεδίασε η Κατερίνα Μαραγκουδάκη, βοηθός σκηνοθέτη ο Θεοδόσης Σκαρβέλης.
Από την παράσταση «Πλατόνοφ» @ Σταύρος Χαμπάκης. Πηγή φωτ.: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Οι παραστάσεις συνεχίζονται έως τις 28 Απριλίου, κάθε Τετάρτη και Κυριακή (19:00), Πέμπτη και Παρασκευή (21:00), καθώς και Σάββατο (17:30 & 21:00). Η παράσταση διαρκεί 138' (με το διάλειμμα).
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Ηρώων Πολυτεχνείου 32 & Βασ. Γεωργίου, 210 4143300
