Ποιοι οι θησαυροί των ελληνικών θαλασσών και τι έχουν να «πουν» για τον πολιτισμό της χώρας στη διαχρονία του; Σε αυτό το ερώτημα καλείται να απαντήσει το Εθνικό Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, οι εργασίες δημιουργίας του οποίου, στον Πειραιά (Ηετιώνεια Ακτή), μπαίνουν στην τελική ευθεία προκειμένου το μουσείο να κάνει θυρανοίξια το 2026, και να αποτελέσει εμβληματικό πολιτιστικό τοπόσημο για το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας και συνάμα να εισάγει τον Πειραιά στους διεθνείς πολιτιστικούς προορισμούς.
Εργασίες σε εξέλιξη στο Εθνικό Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Όπως έχει γνωστοποιηθεί, το μουσείο θα στεγάζεται στο βιομηχανικό κτίριο του ΣΙΛΟ με το οποίο θα συνδέεται οργανικά, στη νοτιοδυτική πλευρά του, το υπό ανέγερση νέο κτίριο ώστε να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι χώροι για τη φιλοξενία ενός πρωτοποριακού και καινοτόμου μουσείου, μοναδικού στο είδος του και συνολικής επιφανείας 26.380 τ.μ. Πρόκειται δε, για το μεγαλύτερο έργο πολιτισμού που είναι σε εξέλιξη σήμερα –χρηματοδοτείται με το ποσό των 93.000.000 ευρώ από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης που διαχειρίζεται το υπουργείο Πολιτισμού– και είναι «ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη», όπως είχε υπογραμμίσει η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Φωτορεαλιστική απεικόνιση Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Η σημασία του εν λόγω μουσείου είναι αδιαμφισβήτητη αν αναλογιστούμε ότι από την προϊστορία έως σήμερα, η εξέλιξη της χώρας είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ναυτιλία. Γι’ αυτό και στο καθολικής προσβασιμότητας μουσείο, το κοινό θα έχει την ευκαιρία «κατάδυσης» στο παρελθόν με σταθμούς τον χρόνο, καταβυθισμένους οικισμούς, ναυάγια, ομοιώματα πλοίων, σκαριά και φορτία εμπορικών πλοίων, χάρτες και διαγράμματα.
Αρχική κατάσταση και στάδιο μηχανικού καθαρισμού σε κρατήρα. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Συνολικά, θα παρουσιάζονται περισσότερα από 2.500 εκθέματα συν-παρουσία πλήθους τεχνολογικών εφαρμογών, διαθέτοντας άρτια εξοπλισμένα εργαστήρια συντήρησης και αποθηκευτικούς χώρους. Παράλληλα με το νέο κτίριο, αναδεικνύεται και προβάλλεται, ο ταινιόδρομος, ο οποίος εξυπηρετούσε το φόρτωμα των πλοίων.
Περιήγηση στο μουσείο
Φωτορεαλιστική απεικόνιση του εξωτερικού του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Βάσει της οριστικής μουσειολογικής μελέτης –η οποία έτυχε πρόσφατα της θετικής γνωμοδότησης του Συμβουλίου Μουσείου του υπουργείου Πολιτισμού– η εκθεσιακή αφήγηση διαρθρώνεται στους έξι θεματικούς άξονες «Θάλασσα, Περιβάλλον, Άνθρωπος», «Ενάλια Αρχαιολογία», «''Χρονοκάψουλες'' στο βυθό...σταθμοί στον χρόνο», «Προσεγγίζοντας αποσπασματικά το παρελθόν. Ένα ανοικτό ζήτημα προς διαχείριση», «Ενάλια πολιτιστική κληρονομιά ανοικτή στη κοινωνία» και «Σιλό και Πειραιάς, αλληλένδετες ιστορίες».
Η πορεία της έκθεσης είναι προκαθορισμένη και συνάδει άρρηκτα με την προσθήκη του νέου κτιρίου οπότε και εκτυλίσσεται μια ενιαία αφήγηση, στην οποία δημιουργούνται οι απαιτούμενοι χώροι, οι οποίοι υποστηρίζουν τη μουσειολογική μελέτη και τα εκθέματα, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν –και από μόνοι τους– σημεία μιας διαδρομής. Η διαδρομή αυτή «καταδύεται» στο παρελθόν (κτίριο Σιλό), «αναδύεται» στην επιφάνεια (Νέο κτίριο) και επιστρέφει στο παρόν, μέσω του χώρου που ταυτίζεται με το πρόσφατο βιομηχανικό παρελθόν του κτιρίου (ταινιόδρομος).
Φωτορεαλιστική απεικόνιση της εισόδου του Μουσείου των Εναλίων Αρχαιοτήτων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Ειδικότερα, η εκθεσιακή αφήγηση ξεκινά από το κτίριο του ΣΙΛΟ, όπου θα χωροθετηθούν οι θεματικοί άξονες «Θάλασσα, Περιβάλλον, Άνθρωπος» και «Ενάλια Αρχαιολογία». Σημαντικότερος και πλουσιότερος σε ευρήματα άξονας καταδεικνύεται –σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού– εκείνος με τίτλο «''Χρονοκάψουλες'' στο βυθό...σταθμοί στον χρόνο» και θα χωροθετείται στο νέο κτίριο, στο ίδιο σχεδόν επίπεδο με τον άξονα «Προσεγγίζοντας αποσπασματικά το παρελθόν. Ένα ανοικτό ζήτημα προς διαχείριση». Σε δύο επίπεδα τα οποία συνδέονται με κλίμακα, θα αναπτύσσεται ο θεματικός άξονας «Ενάλια πολιτιστική κληρονομιά ανοικτή στη κοινωνία», ενώ ο τελευταίος άξονας «Σιλό και Πειραιάς, αλληλένδετες ιστορίες», τοποθετείται μέσα στον ταινιόδρομο, όπου ο επισκέπτης μεταβαίνει από το επίπεδο +8,85μ. του νέου κτιρίου.
Φωτορεαλιστική απεικόνιση ενοτήτων της έκθεσης στο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Εκτός των εκθεσιακών χώρων για μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις (7.550 τ.μ.), οι χώροι του μουσείου, συνολικής επιφανείας 26.380 τ.μ., κατανέμονται επίσης σε χώρους για εκπαιδευτικά προγράμματα και επιστημονικές δράσεις (αμφιθέατρο, βιβλιοθήκη, πολυμέσα), εργαστήρια συντήρησης, χώρους παροχής υπηρεσιών προς τους επισκέπτες (υποδοχή, βεστιάριο, πωλητήριο, αναψυκτήριο, εστιατόριο, ιατρείο), γραφεία διοίκησης.
Φωτορεαλιστική απεικόνιση ενοτήτων της έκθεσης στο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Υπενθυμίζουμε ότι η κατασκευή του Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 2023, με επεμβάσεις σε πρώτη φάση στο κτίριο της Σιταποθήκης, η οποία λειτούργησε από το Νοέμβριο 1936 ως τα τέλη του 2010.
Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στο «εσωτερικό» του υφιστάμενου κτιρίου, να δει σημεία στα οποία υπό κανονικές συνθήκες δεν θα είχε πρόσβαση, και με αυτό τον τρόπο να κατανοήσει τη λειτουργία του. Η δομή των κυψελών της σιταποθήκης αποκαλύπτεται στον επισκέπτη, ενώ περιηγείται στην έκθεση μέσω μιας ομαλής διαδρομής με ράμπες, μια συνεχής γραμμή που ακολουθεί την αλληλουχία των θεματικών ενοτήτων της μουσειολογικής μελέτης που παρουσιάζονται τόσο στο υφιστάμενο όσο και στο τμήμα της επέκτασης.
Κεντρική φωτ.: Τρισδιάστατα εκτυπωμένη αιωρούμενη τριήρης. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
