Τι σηματοδοτεί η επέτειος ενός θεσμού άρρηκτα συνδεδεμένου με το πολιτιστικό αποτύπωμα μίας χώρας; Η –κάθε– εποχή που διανύουμε αποτελεί βασική συνιστώσα και το ερώτημα επαναδιατυπώνεται. «Τι σηματοδοτεί μια επέτειος σε μια εποχή όπου η Τέχνη κινδυνεύει; Σε μια εποχή όπου προαιώνιες κατακτήσεις για την ελευθερία της έκφρασης τίθενται υπό αμφισβήτηση και ο φανατισμός της ρητορικής του μίσους κερδίζει έδαφος;», όπως επιτακτικά έθεσε η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου, παρουσιάζοντας το μεσημέρι της Δευτέρας (07/04) το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της επετειακής, 70ης διοργάνωσης του θεσμού, στον κατάμεστο χώρο Δ της Πειραιώς 260.
Πατώντας στις στέρεες βάσεις των προηγούμενων διοργανώσεων, διακατεχόμενο από σοφία, ωριμότητα και εμπειρία, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, στα 70ά του γενέθλια, κάνει σαφώς μία ιστορική ανασκόπηση έχοντας δε, το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Αποτελώντας κάθε διοργάνωση «προϊόν» της εποχής της, καλείται να αφουγκραστεί τις ανάγκες των ανθρώπων, επανεξετάζοντας τη σχέση του Φεστιβάλ με το κοινό και τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή.
Ας μην λησμονούμε ότι το Φεστιβάλ –και εκάστοτε φεστιβάλ– υπάρχει και «μεγαλώνει» καθώς άνθρωποι παράγουν πολιτισμό και τον προσφέρουν σε άλλους ανθρώπους οι οποίοι με τη σειρά τους ανταποκρίνονται και συνδιαλέγονται μεταξύ τους. Οι άνθρωποι είναι σημαντικοί και υπογραμμίζουν την παντοδυναμία του μαζί.
Το Φεστιβάλ είναι οι άνθρωποί του όπως υπογραμμίζεται (και) στην οπτική ταυτότητα για το 2025. Σε αυτή την επετειακή διοργάνωση, το Φεστιβάλ αγκαλιάζει περισσότερους από 3.000 καλλιτέχνες παρουσιάζοντας ένα πλούσιο και ποικίλο πρόγραμμα 107 εκδηλώσεων. Υπαγόμενες στις κατηγορίες του Θεάτρου, της Μουσικής και του Χορού –μεταξύ άλλων– οι εκδηλώσεις αυτές καλούν το κοινό σε πλήρη αφύπνιση, υπογραμμίζοντας ότι «η τέχνη είναι η γλώσσα μας».
«Επί επτά δεκαετίες, το Φεστιβάλ υπήρξε πυξίδα πολιτιστικής εξέλιξης, ένας ιδανικός τόπος όπου η φωνή του Αρχαίου Δράματος αντηχεί στον σύγχρονο κόσμο, όπου το Θέατρο, η Μουσική και ο Χορός, μέσα από πρωτοπόρες ερμηνείες, συνομιλούν με αιώνιες υπαρξιακές αναμετρήσεις, δημιουργώντας νέες κοινότητες», όπως σημείωσε η Κατερίνα Ευαγγελάτου κατά τη συνέντευξη Τύπου, κάνοντας μία ανασκόπηση προτού περάσει στο σήμερα.
«Στο φετινό μας, επετειακό πρόγραμμα καλούμε μεγάλες μορφές της σύγχρονης Τέχνης, αλλά ταυτόχρονα στρέφουμε το βλέμμα προς το μέλλον, δίνοντας βήμα σε φωνές της νεότερης γενιάς – για πρώτη φορά σε τόσο ευρεία κλίμακα! Παρουσιάζουμε, επιπλέον, Κύκλους έργων με έμπνευση από τη Λογοτεχνία και τις παραδόσεις μας. Δίνουμε πρωταγωνιστική θέση σε τρομερές γυναίκες που δείχνουν τον δρόμο στο Θέατρο, τον Χορό και τη Μουσική. Δημιουργούμε παγκόσμια γεγονότα στην Επίδαυρο, με έναν αστερισμό παραγωγών γεμάτο εκπλήξεις. Προσκαλούμε καλλιτέχνες από δεκάδες χώρες, σε ένα πρόγραμμα πιο διεθνές από ποτέ.
»Συζητάμε για όσα πονούν, συμμετέχουμε στην παραγωγή ταινιών, διευρύνουμε τις δωρεάν δράσεις μας, ανοίγουμε τα πανιά μας σε νέους χώρους και εγκαθιδρύουμε στρατηγικές συνεργασίες, που ωθούν το Φεστιβάλ στη νέα εποχή του. Και ακόμα, χτίζουμε έργα υποδομής, δημιουργούμε νέες κοινότητες μέσα από τις χειμερινές μας εκπαιδευτικές δραστηριότητες, στηρίζουμε συστηματικά τη σύγχρονη ελληνική γραφή με την ανάθεση και έκδοση νέων έργων, ανοιγόμαστε σε νέα πεδία συμπράξεων και σας προσφέρουμε ένα πρόγραμμα απολαυστικό, αντάξιο της ιστορίας του οργανισμού μας», συμπλήρωσε, κατόπιν, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου κατά την παρουσίαση του επετειακού προγράμματος. Πηγή: Eurokinissi/ Μιχάλης Καραγιάννης
Οι άνθρωποι τίθενται επίσης στο επίκεντρο σχεδιασμού περιπτέρου πολλαπλών χρήσεων σε χώρο πλησίον του εκθεσιακού χώρου της Αρχαίας Επιδαύρου. «Σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας δημιουργείται ένας χώρος που θα έχει πολλαπλές χρήσεις – θα μπορούν να βρίσκονται οι εργαζόμενοι του φεστιβάλ, να συναντώνται οι καλλιτέχνες και να λαμβάνουν χώρα και άλλες δράσεις», όπως γνωστοποίησε η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ.
Λήψη κατά την ανακοίνωση του καλλιτεχνικού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. @Νεκταρία Μαραγιάννη
Όσο για τον προϋπολογισμό του συνολικού καλλιτεχνικού προγράμματος, όπως σημείωσε η Κατερίνα Ευαγγελάτου, ανέρχεται στα περίπου επτά εκατομμύρια ευρώ, με το ποσό της έκτακτης επιχορήγησης να είναι περί το ένα εκατομμύριο ευρώ.
Οι άνθρωποι στο επίκεντρο
Οι συνολικά 3.000 καλλιτέχνες που μετέχουν στο 70ό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου συναντώνται –συν τοις άλλοις– στους κύκλους «Κλασική Μουσική» και «Contemporary Athens», στο Αρχαίο Δράμα το οποίο πρωταγωνιστεί στην Επίδαυρο, στην πλατφόρμα προβολής και εξαγωγής της ελληνικής παραστατικής δημιουργίας παγκοσμίως, «grape», στο Subset Festival που διεξάγεται στι Ωδείο Αθηνών.
«Επίδαυρος σημαίνει Φεστιβάλ. Και Επίδαυρος σημαίνει Αρχαίο Δράμα», υπογράμμισε η Κατερίνα Ευαγγελάτου υπενθυμίζοντας το πρόγραμμα του Φεστιβάλ στο αργολικό θέατρο και το μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, περιλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, την πρώτη εμφάνιση της Ζιλιέτ Μπινός στην Επίδαυρο, ως πρωταγωνίστριας του καλλιτεχνικού εγχειρήματος «Ο όρκος της Ευρώπης» όπου ο Λιβανοκαναδός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός Ουαζντί Μουαουάντ θα παρουσιάσει σε παγκόσμια πρεμιέρα.
Διεθνής συμπαραγωγή με το Théâtre national de la Colline του οποίου ο Μουαουάντ ασκεί καθήκοντα καλλιτεχνικού διευθυντή τα τελευταία χρόνια, και σε ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στο πλαίσιο του κύκλου Contemporary Ancients, «Ο όρκος της Ευρώπης» είναι ένα έργο εμπνευσμένο από αρχαίες ηρωίδες, όπως είχαμε αναφέρει στο σημείωμά μας «Η Ζιλιέτ Μπινός πρωταγωνιστεί στην Επίδαυρο» σχετικά με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ στην Επίδαυρο.
Το θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Πηγή φωτ.: Shutterstock
Οι άνθρωποι είναι σημαντικοί και αξίζει να αναφερθούν. Στον προγραμματισμό του φεστιβάλ στο Ηρώδειο συναντάμε μεγάλες ορχήστρες αλλά και διακεκριμένους σολίστ, όπως η Γιούτζα Ουάνγκ, ο Ντανιίλ Τρίφονοφ, ο Ιμάνιουελ Αξ, η Χίλαρι Χαν με τη Φιλαρμονική του Μονάχου υπό τον Αντρές Ορόσκο-Εστράδα, οι «διεθνείς» μαέστροι μας Κωνσταντίνος Καρύδης και Θεόδωρος Κουρεντζής, με τον τελευταίο μάλιστα να υπόσχεται μια μυσταγωγική βραδιά Μάλερ με τη Utopia να δονεί την ορχήστρα της Επιδαύρου.
Καλλιτέχνες και συγκροτήματα που θα «παρελάσουν» επίσης από το ρωμαϊκό ωδείο είναι οι Stranglers, Air, Μαξ Ρίχτερ και Sydney Dance Company – μεταξύ άλλων. Από το πρόγραμμα του Ηρωδείου δεν θα μπορούσε να απουσιάσει η όπερα από την Εθνική Λυρική Σκηνή, με τα έργα «Τουραντότ» του Τζάκομο Πουτσίνι και «Ριγολέττος» του Τζουζέππε Βέρντι. Άξιο αναφοράς είναι επίσης το αφιέρωμα στη μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη.
Το πρόγραμμα της Πειραιώς 260 συντίθεται από πρωτότυπα έργα Θεάτρου και Χορού, με την συνπαρουσία νέων Ελλήνων δημιουργών, ιδιοσυγκρουσιακών καλλιτεχνών καθώς και θρυλικών μορφών που έχουν συνδέσει τη διαδρομή τους όχι μόνο με την ιστορία του θεσμού αλλά και με την ιστορία της διεθνούς και εγχώριας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Όπως η εμβληματική προσωπικότητα της Αριάν Μνουσκίν και το ιστορικό Θέατρο του Ήλιου, που θα ανοίξουν το πρόγραμμα της Πειραιώς 260 κατακλύζοντας τον Χώρο Δ με τους «δράκους» της Ιστορίας, στην τελευταία επετειακή παράσταση του διάσημου θιάσου, που προσεγγίζει με τη γνώριμη ποιητική ματιά της Μνουσκίν την πρώτη περίοδο της Ρωσικής Επανάστασης.
Από την παράσταση «Εδώ έχει δράκους / Hic sunt Dracones». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Πυλώνες του προγράμματος επί της Πειραιώς 260, όπως η καλλιτεχνική διευθύντρια ανέφερε κατά τη συνέντευξη Τύπου, είναι οι γυναίκες με βαθύ καλλιτεχνικό αποτύπωμα (όπως η Μνουσκίν), καθώς και οι κύκλοι «Η σκηνή των βιβλίων» και «Ρίζες». Στις επαναλήψεις του προγράμματος συναντάμε τον «Ιπόλλυτο» του Ευρυπίδη σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, και την τριλογία του Αισχύλου, «Ορέστεια», υπό τη σκηνιθετική ματιά του Θεόδωρου Τερζόπουλου.
Το φεστιβάλ επιστρέφει στο θέατρο Λυκαβηττού
Σημαντικό κομμάτι στης ιστορίας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου κατά το παρελθόν, το Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού περιλαμβάνεται φέτος ως χώρος διεξαγωγής εκδηλώσεων του Φεστιβάλ, με τέσσερα σύγχρονα μουσικά γεγονότα, που εγκαινιάζονται με τη συναυλία της αντισυμβατικής Arca.
Στις επιπλέον συνεργασίες του φεστιβάλ περιλαμβάνονται δύο ξεχωριστές παραγωγές σε συμπαραγωγή με το Κέντρο Πολιτισμού - Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μια site specific performance στις όχθες του Κηφισού σε συνεργασία με τον Δήμο Κηφισιάς, που θα καταλήξει στο ρωμαϊκό Αδριάνειο Υδραγωγείο στη Δεξαμενή, μία εκ νέου συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για μια συναυλία με τον Νικόλα Πιοβάνι.
Τα παραπάνω, εγγράφονται δίπλα στις σταθερές συνεργασίες δεκαετιών του Φεστιβάλ με το Εθνικό Θέατρο, την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας.
Μία ακόμη «σταθερά» του Φεστιβάλ είναι οι εκδόσεις· η επετειακή για τα 70 χρόνια του θεσμού φέρνει στο προσκήνιο το πλούσιο αρχείο του, αναδεικνύοντας παραστάσεις, καλλιτεχνικές ανταλλαγές και πολιτισμικές μετατοπίσεις. Αντί γραμμικής χρονολόγησης, η έκδοση προσεγγίζει την ιστορία του Φεστιβάλ ως ένα ανοιχτό και διαρκώς μεταβαλλόμενο πεδίο, όπου τα τεκμήρια συνομιλούν με σύγχρονες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις, δημιουργώντας νέες συνδέσεις ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να προμηθευτούν τον τόμο στα πωλητήρια του Φεστιβάλ και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία.
Στον χώρο για την ανακοίνωση του καλλιτεχνικού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου παρουσιάστηκαν οι δημιουργίες όσων συμμετείχαν στα εργαστήρια Morphes του Open Plan, με έμπνευση από το Αρχαίο Δράμα και αντικείμενο την Κεραμική, τη Μόδα και τις Τέχνες Χαρτιού (Μιχάλης Καραγιάννης/ Eurokinissi).
Αν μη τι άλλο, οι εκδόσεις αφορούν στο παρόν και στο παρελθόν και είναι μία παρακαταθήκη για το μέλλον. Ομοίως, οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ –του φετινού επετειακού καθώς και κάθε διοργάνωσης– αφουγκράζονται τις δονήσεις της εποχής και εκφράζουν ανησυχίες θέτοντας επίσης ερωτήματα στο κοινό. Ειδεμή σήμερα, μία εποχή ρευστών καταστάσεων και ευμετάβλητων γεγονότων, το Φεστιβάλ καλείται να αποτελέσει πυλώνα σταθερότητας δίνοντας μία μεγάλη αγκαλιά στους καλλιτέχνες του και στο κοινό που γεμίζει τους χώρους του.
Περισσότερα για το πρόγραμμα του Φεστιβάλ στην Επίδαυρο, στο σημείωμά μας Η Ζιλιέτ Μπινός πρωταγωνιστεί στην Επίδαυρο. Το αναλυτικό πρόγραμμα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, εδώ.
Κεντρική φωτ.: Λήψη του Ωδείου Ηρώδου Αττικού. Πηγή φωτ.: Shutterstock
