Ικανές να ανταπεξέλθουν και σε αρκετά μεγαλύτερες δονήσεις είναι οι δομές της Σαντορίνης, αν και αυτές δεν προβλέπονται βάσει της φθίνουσας σεισμικής ακολουθίας σύμφωνα με τον Καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο ΕΚΠΑ και πρόεδρο του ΟΑΣΠ, Ευθύμιο Λέκκα, ο οποίος προβλέπει τις φετινές τουριστικές ροές στην περιοχή να μένουν ανεπηρέαστες. Σε συνέντευξή του στο LIBERAL.GR ο καθηγητής αναφέρεται στη δομική ανθεκτικότητα του λιμανιού, ενώ αποκαλύπτει πότε θα αρθούν τα μέτρα της ΚΥΑ και πότε θα αποκατασταθεί η λειτουργία του τελεφερίκ στην καλδέρα.
Παρά τον σημαντικό περιορισμό των σεισμικών ακολουθιών, οι επιστήμονες παραμένουν στο νησί και οι μετρήσεις συνεχίζονται. Πότε εκτιμάτε ότι θα επιστρέψουμε στο επίπεδο προ της σεισμικής έξαρσης;
Μετά από μια μακρά περίοδο, ενός περίπου μήνα, έντονης σεισμικής δραστηριότητας, έχουμε επιστρέψει σε μια σταθερή κατάσταση χαμηλής σεισμικότητας. Βεβαίως δεν έχουμε επιστρέψει σε κατάσταση προ της έντονης δραστηριότητας, δεδομένου ότι ενδεχομένως θα έχουμε κάποιες σεισμικές δονήσεις οι οποίες μπορούν να υπερβούν τα 4R και να φτάσουν σε ακραία περίπτωση τα 5R.
Αυτές οι δονήσεις το επόμενο χρονικό διάστημα, τους επόμενους μήνες, θα είναι σποραδικές και δεν θα συνιστούν κάποια επάνοδο της έξαρσης έτσι όπως την βιώσαμε το χρονικό διάστημα του Φεβρουαρίου.
H σεισμική ακολουθία βρίσκεται σε ύφεση. Ωστόσο, τι δεδομένα έχετε για την ηφαιστειακή δραστηριότητα και τα συνοδά φαινόμενα όπως τσουνάμι, κατολισθήσεις κ.ά.; Πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν οι εδαφικές παραμορφώσεις και η δομική τρωτότητα αν συνεχιστούν ακόμη και ασθενείς σεισμικές ακολουθίες;
Αρχικά είχαμε μια έντονη σεισμική δραστηριότητα μέσα στο χώρο της καλδέρας, η οποία συσχετιζόταν με ηφαιστειακές διεργασίες. Στη συνέχεια, μετά την 1 Φεβρουαρίου, είχαμε μια έντονη σεισμική δραστηριότητα έξω από το χώρο της καλδέρας στον υποθαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, όπου εκδηλώθηκαν πάνω από 20.000 δονήσεις κοντά σε ηφαιστειακά κέντρα, κοντά στο ηφαιστειακό κέντρο του Kolumbo.
Σε αυτά τα περιβάλλοντα είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος από που προέρχεται αυτή η διέγερση/έξαρση, αλλά σίγουρα είναι γεωδυναμικά φαινόμενα τα οποία συνδυάζονται και τα οποία δημιουργούν αυτή τη σεισμική κυρίως και λιγότερο την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Μαζί με τους σεισμούς, τα επακόλουθα φαινόμενα είναι τα τσουνάμι, τα οποία μπορούν να προκληθούν λόγω της εμφάνισης των σεισμικών ρηγμάτων στο πυθμένα αλλά και υποθαλάσσιων κατολισθήσεων, είναι οι κατολισθήσεις οι οποίες κυρίως μπορούν να αναπτυχθούν μέσα στο χώρο της καλδέρας.
Επίσης στη διάρκεια της σεισμικής έξαρσης σημειώθηκαν εδαφικές παραμορφώσεις στην Σαντορίνη, με αποτέλεσμα μια διαφοροποίηση στη μορφολογία του νησιού, μικρή αλλά ικανή να τονίσει την εξελισσόμενη γεωδυναμική δραστηριότητα των ημερών.
Σε αυτό το πλαίσιο των γεωδυναμικών φαινομένων καλούνται να ανταπεξέλθουν τα κτήρια τα οποία όλο αυτό το χρονικό διάστημα είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν και σε αρκετά μεγαλύτερες δονήσεις, δεδομένου ότι και οι προσεισμικοί έλεγχοι αλλά και οι μετασεισμικοί, έδειξαν ότι δεν υπήρχε καμία απολύτως επίδραση.
Η τουριστική σεζόν ξεκίνησε και επίσημα στην Σαντορίνη, καθώς αφίχθη το πρώτο κρουαζιερόπλοιο πριν από λίγες μέρες, ενώ μόνο τον Απρίλιο αναμένονται άλλες 35 αφίξεις. Πώς αναμένετε να κυλήσει η τουριστική σεζόν στο νησί και στην ευρύτερη περιοχή;
Η τουριστική σεζόν στο νησί και στην ευρύτερη περιοχή, θεωρώ ότι αν δεν είναι καλύτερη, θα είναι τουλάχιστον ίδια με την περσινή. Ήδη έχει προσεγγίσει το πρώτο κρουαζιερόπλοιο από το λιμάνι του Αθηνιού, ενώ το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα προγραμματίζεται και η άφιξη πολλών κρουαζιερόπλοιων.
Βρίσκεται σε ετοιμότητα το λιμάνι να δεχθεί αυξημένες τουριστικές ροές;
Θεωρώ ότι το λιμάνι του Αθηνιού μπορεί να ανταπεξέλθει σε όλη αυτή την κίνηση δεδομένου ότι ο κατολισθητικός κίνδυνος με βάση τα έργα που είχαν κατασκευαστεί πριν 10 χρόνια και λειτουργούν σε ικανοποιητικό επίπεδο παραμένει μικρός.
Κάνουμε προσπάθειες έτσι ώστε στα υπόλοιπα λιμάνια και κυρίως στο Παλαιό Λιμένα να μειωθεί ο υφιστάμενος κατολισθητικός κίνδυνος έτσι ώστε να μπορούν να προσεγγίζουν τα κρουαζιερόπλοια και στον Παλαιό Λιμένα και να δοθεί στην λειτουργία ξανά το τελεφερίκ που εξυπηρετεί στην ευκολότερη πρόσβαση από και προς την βάση της καλδέρας.
Πρόσφατα ακούσαμε για βανδαλισμό σεισμολογικού σταθμού στη Σαντορίνη και κλοπές εξοπλισμού από αγνώστους. Πώς θα επηρεάσει το ερευνητικό έργο σας η μαζική εισροή τουριστών φέτος; Ποια μέτρα έχουν ληφθεί για τον περιορισμό των φιλοπερίεργων, ριψοκίνδυνων ή παραβατικών επισκεπτών;
Ο βανδαλισμός του σεισμολογικού σεισμού στη Σαντορίνη και οι κλοπές του εξοπλισμού είναι πράξη αποτρόπαια για κάθε κάτοικο της Σαντορίνης αλλά και την επιστημονική κοινότητα. Με κίνητρο το κέρδος μερικών δεκάδων ευρώ, ακυρώθηκε για κάποιο χρονικό διάστημα η λειτουργία ενός σεισμολογικού σταθμού που κοστίζει αρκετές χιλιάδες ευρώ αλλά κυρίως δυσκολεύτηκε σημαντικότατα το έργο των επιστημόνων.
Η πράξη αυτή αφαιρεί πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα, των οποίων η επεξεργασία και τα αποτελέσματα έχουν πρώτιστα κοινωνικό χαρακτήρα.
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να αποτρέψουμε αντίστοιχες ενέργειες, γιατί οι επιστημονικοί και σεισμολογικοί σταθμοί πρέπει να βρίσκονται μακριά από αστικά κέντρα και χώρους με δραστηριότητα, δεδομένου ότι σε αυτές τις περιοχές ο «θόρυβος» από τις ανθρωπογενείς διεργασίες είναι κατά περίπτωση και κατά περίοδο αρκετά υψηλός με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η ορθή καταγραφή της πληροφορίας.
Πώς έχει αλλάξει η ζωή των ντόπιων; Πώς έχουν ενσωματώσει στην καθημερινότητά τους τα νέα δεδομένα; Και ποιες είναι οι αντιδράσεις των τουριστών, σύμφωνα με τα όσα έχετε δει; Πολλοί κάνουν λόγο ότι το φαινόμενο όχι μόνο αποθαρρύνει τις τουριστικές ροές αλλά έδωσε έδαφος για την ανάδειξη ενός νέου κύματος τουρισμού, τους thrill seekers...
Πραγματικά, αν εξαιρέσει κανένας τη δύσκολη περίοδο των 25 πρώτων ημερών του Φεβρουαρίου, θεωρώ ότι υπάρχει και η θετική πλευρά των γεωδυναμικών φαινομένων τα οποία άλλωστε είναι αυτά που δημιούργησαν και το όμορφο ηφαιστειακό συγκρότημα της Σαντορίνης τα προηγούμενα χιλιάδες χρόνια.
Η ενεργότητα αυτή των φαινομένων στη Σαντορίνη, είναι δυνατό να αποβεί πολύ θετική για τις τουριστικές ροές, τις οποίες όχι μόνο δεν αποθαρρύνει αλλά αντίθετα ενισχύει, δεδομένου ότι τονίζεται η παγκόσμια μοναδικότητα του χώρου.
Πότε αναμένεται να χαλαρώσουν τα μέτρα της ΚΥΑ 14/3/2025, καθώς αφορούν απαγόρευση επίσκεψης, οίκησης και τουριστικής εκμετάλλευσης σε σημαντικά τοπόσημα του νησιού προκαλώντας πλήγμα στην τοπική οικονομία και κοινωνία;
Τα μέτρα που προβλέπονται από την ΚΥΑ θα εξακολουθήσουν να υφίστανται μέχρι το τέλος του Απριλίου, οπότε θα έχει δρομολογηθεί και θα έχει εκτελεσθεί ένα σημαντικό τμήμα των παρεμβάσεων που αποσκοπεί στη μείωση του κατολισθητικού κινδύνου.
Ανάλογα με τον εκτιμώμενο τότε κίνδυνο, θα υπάρξουν παρεμβάσεις έτσι ώστε σταδιακά να μπορέσουμε να προσφέρουμε όσο το δυνατό περισσότερη ασφάλεια στους επισκέπτες πράγμα το οποίο αποτελεί θετικό πρόσημο για την προσέλκυση κι άλλων τουριστών.
Το φαινόμενο ανέδειξε τα χρόνια προβλήματα της Σαντορίνης, αποτελώντας ένα προειδοποιητικό μήνυμα ενάντια στην άναρχη ανάπτυξη και τον υπερτουρισμό. Τι μέτρα θα δούμε για τον περιορισμό τους σε όλη την επικράτεια;
Πραγματικά, είναι κοινό μυστικό, ότι στη Σαντορίνη τα τελευταία 25 χρόνια η ανάπτυξη περιλάμβανε και δράσεις, οι οποίες κάθε άλλο παρά συμβατές είναι προς την φυσιογνωμία του νησιού, υπάρχουν περιοχές στις οποίες αναπτύχθηκε η αυθαίρετη δόμηση και οι αυθαίρετες δραστηριότητες οι οποίες δυστυχώς ενέχουν και μεγάλους γεωδυναμικούς κινδύνους.
Έτσι λοιπόν σαν προτεραιότητα πρέπει να τεθεί η λήψη μέτρων ώστε να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση και στη συνέχεια η πολιτεία να πάρει τα απαραίτητα μέτρα.
Όλοι μιλούν για τη Σαντορίνη, ωστόσο Αμοργός και Ανάφη είναι ανερχόμενοι τουριστικοί προορισμοί. Υπάρχουν οι αντίστοιχες υποδομές και μέτρα πολιτικής προστασίας στα μικρότερα νησιά των Κυκλάδων;
Εκτός από τη Σαντορίνη, η οποία υπέστη την μεγαλύτερη ένταση των γεωδυναμικών φαινομένων η Αμοργός, η Ανάφη, η Ίος είναι νησιά τα οποία βρίσκονταν μέσα στο γεωγραφικό παράθυρο εκδήλωσης των φαινομένων.
Θεωρώ ότι τα μέτρα προστασίας που ελήφθησαν στην Σαντορίνη εφαρμόστηκαν και στα υπόλοιπα νησιά, ανάλογα βέβαια με τις υφιστάμενες ιδιαιτερότητες των γεωδυναμικών φαινομένων.
Οι σεισμικές εντάσεις και οι κατολισθήσεις και οι παραμορφώσεις ήταν σημαντικά πιο μικρές από ό,τι στο νησιωτικό σύμπλεγμα της Σαντορίνης.
Πώς θα χαρακτηρίζατε τον συντονισμό και τη συνεργασία των πολιτειακών, επεμβατικών και επιστημονικών αρχών και ποια είναι τα πολύτιμα μαθήματα που λάβαμε από την πρόσφατη κρίση;
Η περίπτωση διαχείρισης της σεισμο-ηφαιστειακής δραστηριότητας της Σαντορίνης αποτελεί ένα παράδειγμα πρότυπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνεργασία της επιστημονικής κοινότητας με τους επιχειρησιακούς φορείς, την πολιτεία (κεντρική διοίκηση) και με τους πολίτες των περιοχών (Δήμοι) υπήρξε άψογη, υποδειγματική, ουσιαστική και αποδοτική. Ένα επιστημονικά εξαιρετικά πολύπλοκο γεωδυναμικό φαινόμενο, το οποίο ήταν πολύ δύσκολο να προσεγγίσει η συντεταγμένη επιστημονική κοινότητα. Με λίγα δεδομένα και πολλές παραδοχές, δομήθηκε η επιστημονική πρόταση και διαβιβάστηκε στους επιχειρησιακούς φορείς και στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης. Τα επιχειρησιακά σχέδια που διαμορφώθηκαν για την συγκεκριμένη έξαρση σεισμικής δραστηριότητας για χρήση στο πεδίο ήταν αποτελεσματικά, καθώς η διάταξη των εξωτερικών κεντρικών δυνάμεων συνεργάστηκε με τις τοπικές δομές και ήταν σε άριστη ετοιμότητα για την αντιμετώπιση ενός ενδεχόμενου μεγάλου σεισμού μεγέθους μεταξύ 6-6.5 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ. Η δόνηση αυτή δεν εκδηλώθηκε, αλλά έδωσε τη θέση σε 20.000 και πλέον σεισμούς, οι οποίοι ως αθροιστική ενέργεια αντιστοιχούσε σε ένα σεισμό της τάξης του προαναφερόμενου μεγέθους. Συνεπώς, έχουμε να κάνουμε με μια σημαντική επιβεβαίωση των επιστημονικών εκτιμήσεων αλλά και της συνεργασίας μεταξύ όλων των επιστημονικών κέντρων της χώρας.
Πώς η διεθνής σας εμπειρία μπορεί να λειτουργήσει σε συμβουλευτικό και όχι μόνο ρόλο στη διαχείριση ακραίων φυσικών φαινομένων όχι μόνο την πολιτεία, αλλά και την επιχειρηματικότητα. Υπάρχουν προτάσεις για την ανάπτυξη συνεργειών προς την κατεύθυνση αυτή;
Η εμπειρία στην διαχείριση ακραίων υδρομετεωρολογικών και γεωδυναμικών φαινομένων δεν αποκτάται πάρα μόνο από την διαχείριση καταστροφών τόσο σε εθνικό όσο και δε διεθνές επίπεδο. Μετά από 60 περίπου επιστημονικές, επιχειρησιακές, ανθρωπιστικές αποστολές σε όλο το κόσμο αλλά και στον ελληνικό χώρο, θεωρώ ότι υπάρχει η απαιτούμενη εμπειρία και τεχνογνωσία, προκειμένου να μειωθούν σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο οι επιπτώσεις. Θεωρώ ότι υπάρχει μια πολύ σημαντική προοπτική εάν στις κάθε είδους επιχειρήσεις αξιοποιηθεί η εμπειρία, η οποία θα προσδώσει και ουσιαστικά την έννοια και την αίσθηση της ασφάλειας που είναι πολύ σημαντικά για περεταίρω επιχειρηματική και οικονομική ανάπτυξη.
