Όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου έρχονται σε καθημερινή βάση αντιμέτωποι με τα cookie banners, τα οποία δυσκολεύουν την απρόσκοπτη εμπειρία περιήγησης στον κυβερνοχώρο. Πόσο χρόνο, όμως, σπαταλούν σε ετήσια βάση, κάνοντας κλικ πάνω σε αυτά τα banners;
Σύμφωνα με το Legiscope, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε το πραγματικό κόστος που έχουν αυτές οι προτροπές συναίνεσης στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Τα ευρήματα ανάλυσης του Legiscope είναι αποκαλυπτικά: Υπολογίζεται ότι οι Ευρωπαίοι ξοδεύουν πάνω από 575 εκατομμύρια ώρες ετησίως, κάνοντας κλικ σε cookie banners.
Σε μια εποχή που η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, όπως τόνισε πρόσφατα ο πρόεδρος Μακρόν, είναι ζωτικής σημασίας να εξεταστούν τα δεδομένα και το νομικό πλαίσιο που διέπει αυτές τις ενέργειες.
Στην Ευρώπη, τα banners συναίνεσης επιβάλλονται ήδη από μία παλιά Οδηγία του 2002, την Οδηγία 2002/58, για την προστασία της ιδιωτικότητας στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, η οποία απαιτεί από τους ιστοτόπους να λαμβάνουν τη συναίνεση των χρηστών, πριν αποθηκεύσουν ή αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφορίες στις συσκευές τους.
Αν και ο σκοπός πίσω από αυτούς τους κανονισμούς είναι να ενισχυθεί η προστασία της ιδιωτικότητας των χρηστών, ο πραγματικός αντίκτυπος στη ζωή τους είναι επουσιώδης, καθώς τα περισσότερα cookie banners χρησιμοποιούνται για τη διευκόλυνση της ανάλυσης του ιστοχώρου, την κατανόηση της συμπεριφοράς των χρηστών και την αποτελεσματική διαχείριση των διαφημίσεων.
Σημειώνεται ότι είναι ο μόνος τρόπος για ενεργή παρατήρηση της συμπεριφοράς των χρηστών στο Διαδίκτυο, διότι κάθε άλλο μέσο θα απαιτούσε δικαστική απόφαση για να εφαρμοστεί.
Πώς επηρεάζουν το κόστος παραγωγικότητας τα cookie banners
Για να αντιληφθούμε τις επιπτώσεις των cookie banners στην ευρωπαϊκή παραγωγικότητα και την οικονομία, πρέπει να αναλύσουμε τους υπολογισμούς.
Ξεκινώντας από τον συνολικό πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2024, ο οποίος είναι περίπου 449,2 εκατομμύρια κάτοικοι, υποθέτουμε ότι το ποσοστό που χρησιμοποιεί το Διαδικτύο είναι περίπου 90%, με αποτέλεσμα 404,28 εκατομμύρια χρήστες του Διαδικτύου.
Κατά μέσο όρο, ένας χρήστης επισκέπτεται περίπου 100 ιστότοπους ανά μήνα, συνολικά 1.200 ιστότοπους ανά έτος.
Δεδομένου ότι περίπου το 85% αυτών των ιστοτόπων εμφανίζει ένα cookie banner, ένας χρήστης θα συναντήσει περίπου 1.020 cookie banners κάθε χρόνο.
Αν υποθέσουμε ότι κάθε αλληλεπίδραση με ένα cookie banner διαρκεί κατά μέσο όρο 5 δευτερόλεπτα, αυτό αντιστοιχεί σε 5.100 δευτερόλεπτα ανά έτος ανά χρήστη, ή περίπου 1,42 ώρες ανά έτος.
Πολλαπλασιάζοντας αυτό το ποσό με τον συνολικό αριθμό χρηστών του διαδικτύου στην ΕΕ, καταλήγουμε στον ακόλουθο συνολικό χρόνο: 404,28 εκατομμύρια χρήστες × 1,42 ώρες/έτος ≈ 575 εκατομμύρια ώρες/έτος.
Παρακάτω παρουσιάζεται μια εκτιμώμενη κατανομή με βάση τον πληθυσμό και τα ποσοστά χρήσης του διαδικτύου:
Για να μεταφράσουμε τον «χαμένο» χρόνο σε οικονομικούς όρους, μπορούμε να αποδώσουμε μια χρηματική αξία στις ώρες που ξοδεύονται για τα cookie banners.
Με μέσο ωρομίσθιο στην Ευρώπη 25 ευρώ, το συνολικό οικονομικό κόστος μπορεί να υπολογιστεί ως 575.000.000 ώρες × 25 ευρώ/ώρα = 14,375 δισεκατομμύρια ευρώ.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ετήσιο ΑΕΠ της ΕΕ (2024) ανέρχεται σε περίπου 15 τρισεκατομμύρια ευρώ, το οικονομικό κόστος των διαφημιστικών cookie banners αντιπροσωπεύει: (14,375 δισεκατομμύρια € ÷ 15 τρισεκατομμύρια €) × 100 ≈ 0,10% του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ.
Για να αντιληφθούμε την κλίμακα της απώλειας παραγωγικότητας, μπορούμε να εξετάσουμε τον αριθμό των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης που αντιπροσωπεύουν τις χαμένες ώρες.
Υποθέτοντας ότι ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης αφιερώνει περίπου 2.000 ώρες ετησίως, 575.000.000.000 ώρες ÷ 2.000 ώρες/ΥΠΑ = 287.500 ΥΠΑ.
Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό κόστος του κλικ σε cookie banners είναι ισοδύναμο με μια εταιρεία 287.500 εργαζομένων που ξοδεύουν μια 8ωρη εργάσιμη ημέρα κάνοντας κλικ σε cookie banners.
Βελτιώνουν πραγματικά τα cookie banners την ιδιωτικότητα;
Τα cookie banners εισήχθησαν από την οδηγία 2002/58 για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, σε μια εποχή που τα cookies μόλις είχαν γίνει γνωστά στο κοινό.
Ως απάντηση στους φόβους για παγκόσμια παρακολούθηση, οι ρυθμιστικές αρχές επέβαλαν μια γενική αρχή της συγκατάθεσης, πριν από την αποθήκευση οποιωνδήποτε δεδομένων στις συσκευές επικοινωνίας ενός χρήστη:
«Άρθρο 5.3: Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι η χρήση των δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών για την αποθήκευση πληροφοριών ή την πρόσβαση σε πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες στον εξοπλισμό ενός συνδρομητή ή χρήστη επιτρέπεται μόνο υπό τον όρο ότι ο εν λόγω συνδρομητής ή χρήστης λαμβάνει σαφείς και περιεκτικές πληροφορίες σύμφωνα με την οδηγία 95/46/ΕΚ, μεταξύ άλλων για τους σκοπούς της επεξεργασίας, και του προσφέρεται το δικαίωμα να αρνηθεί την εν λόγω επεξεργασία από τον υπεύθυνο επεξεργασίας δεδομένων».
Η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικότητας στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες επρόκειτο να επικαιροποιηθεί, αλλά το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Σήμερα, τα περισσότερα cookie banners χρησιμοποιούνται από οργανισμούς για να:
- Να διευκολύνουν τις αναλύσεις ιστού και να κατανοήσουν τις αλληλεπιδράσεις των χρηστών με τους ιστότοπούς τους.
- Να βελτιώσουν την εμπειρία των χρηστών αναλύοντας ποιο περιεχόμενο αποδίδει.
- Να διαχειρίζονται την απόδοση των διαφημίσεων.
Ως επί το πλείστον, οι μικρές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τα cookies χωρίς ακριβή αναγνώριση του χρήστη. Η ταυτοποίηση των χρηστών απαιτεί συνήθως δικαστική εντολή για την επεξεργασία διευθύνσεων IP, η οποία σπάνια επιδιώκεται.
Ως εκ τούτου, τα cookie banners χρησιμεύουν, κυρίως, για τον μετριασμό των θεωρητικών νομικών κινδύνων και όχι για την επιβολή εκτεταμένης παρακολούθησης χρηστών.
Αυτό δε σημαίνει ότι ορισμένες επιχειρήσεις δε χρησιμοποιούν cookies για να παρακολουθήσουν τους χρήστες σε μαζική κλίμακα. Ορισμένες εταιρείες που βασίζονται αποκλειστικά στη διαφήμιση μοιράζονται δεδομένα χρηστών με πολύ μεγάλες ομάδες συνεργατών - μερικές φορές με εκατοντάδες διαφημιστικούς συνεργάτες. Σε αυτή την περίπτωση, τα cookie banners προσφέρουν προστασία της ιδιωτικής ζωής των χρηστών.
Ωστόσο, εξετάζοντας τη γενική κλίμακα του διαδικτύου, μόνο ένα πολύ μικρό μέρος των ιστότοπων χρησιμοποιεί συνεργασίες μαζικής κλίμακας ως το κύριο οικονομικό τους μοντέλο.
Για τους χρήστες, οι επανειλημμένες αλληλεπιδράσεις με τα cookie banners οδηγούν σε σημαντική απογοήτευση. Η «κόπωση» που προκαλεί η συνεχής συναίνεση έχει ως αποτέλεσμα οι χρήστες να αποδέχονται άσκοπα τους όρους χωρίς να τους εξετάζουν δεόντως, υπονομεύοντας έτσι την ίδια την πρόθεση των κανονισμών.
Ο συνεχής καταιγισμός προτροπών συναίνεσης όχι μόνο μειώνει την παραγωγικότητα, αλλά μειώνει την ικανοποίηση των χρηστών και διαβρώνει την εμπιστοσύνη στις διαδικτυακές πλατφόρμες.
