Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα; Το έκζεμα είναι ένας γενικός όρος για να περιγράψει το δέρμα που είναι φλεγμονώδες (κόκκινο, πρησμένο, φολιδωτό με φαγούρα). Η πιο συχνή μορφή εκζέματος είναι η ατοπική δερματίτιδα, επίσης γνωστή ως ατοπικό έκζεμα ή νευροδερματίτιδα.
Περίπου το 10-15% των παιδιών και περίπου το 3-5% των ενηλίκων πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα στην Ευρώπη, αλλά αυτό ποικίλλει. Η ατοπική δερματίτιδα φαίνεται να είναι συχνότερη στις μεγάλες πόλεις και στις βιομηχανικές χώρες από ό,τι στις αγροτικές περιοχές. Ο λόγος είναι ακόμα ασαφής, αλλά φαίνεται να ευθύνονται περιβαλλοντικοί παράγοντες και παράγοντες του τρόπου ζωής.
Τι προκαλεί την ατοπική δερματίτιδα; Δεν είναι σαφές ποια είναι η αιτία της ατοπικής δερματίτιδας, φαίνεται όμως ότι πρόκειται για πολυπαραγοντικό νόσημα. Αρκετοί εκ γενετής/κληρονομικοί και επίκτητοι (που αναπτύσσονται μετά τη γέννηση) παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους για να προκαλέσουν την ασθένεια, όπως δυσλειτουργία τόσο του ανοσοποιητικού συστήματος όσο και του δερματικού φραγμού ( το προστατευτικό εξωτερικό στρώμα του δέρματος).
Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας; Οι ενήλικες και τα παιδιά που πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα εμφανίζουν συνήθως συμμετρικές κόκκινες κηλίδες φλεγμονώδους, ξηρού, κνησμώδους δέρματος. Αυτές οι κηλίδες μπορεί να βρίσκονται στα μάγουλα (ειδικά στα νήπια), στα χέρια, στα πόδια, στους καρπούς και συχνά στο δέρμα γύρω από τις αρθρώσεις. Η θέση εμφάνισης της ατοπικής δερματίτιδας διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να είναι οπουδήποτε στην επιφάνεια του σώματος. Μερικές φορές, όταν η ατοπική δερματίτιδα υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα το δέρμα λειχηνοποιείται, γίνεται δηλαδή παχύ, σκληρό με ρωγμές και φολίδες (λέπια) και μπορεί να ορορροεί, να διαρρέει δηλαδή καθαρό υγρό, ειδικά μετά από έντονο ξύσιμο. Η ατοπική δερματίτιδα σχεδόν πάντα προκαλεί κνησμό, και μερικές φορές πόνο ή κάψιμο.
Είναι η ατοπική δερματίτιδα μια αλλεργία; Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια πολύπλοκη ασθένεια και ένα σημαντικό μέρος της αιτίας της είναι μια αλλεργική δυσλειτουργία. Η αλλεργία είναι μια επιβλαβής αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, σε κανονικά αβλαβείς ουσίες, όπως γύρη, τρόφιμα, ακάρεα και άλλα αλλεργιογόνα. Σε ορισμένους ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα, αυτά τα αλλεργιογόνα μπορεί να προκαλέσουν εξάρσεις της νόσου. Ωστόσο, η πλειοψηφία των ασθενών δεν πρέπει να ακολουθούν κάποια συγκεκριμένη διατροφή.
Πώς αναπτύσσεται η ατοπική δερματίτιδα; Συνήθως ξεκινά κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, συχνά βελτιώνεται με την ηλικία, αλλά μερικές φορές διαρκεί μέχρι την ενηλικίωση. Μερικοί βέβαια άνθρωποι μπορεί επίσης να έχουν ατοπική δερματίτιδα που ξεκινά κατά την ενηλικίωση.
Παράγοντες που σχετίζονται με χρόνια νόσο περιλαμβάνουν πρώιμη έναρξη νόσου και παρουσία αλλεργικής νόσου όπως άσθμα ή/και αλλεργική ρινίτιδα.
Τι προκαλεί έξαρση σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα; Οι παράγοντες ενεργοποίησης που προκαλούν εξάρσεις ποικίλλουν μεταξύ των ατόμων. Μερικοί κλασικοί παράγοντες ενεργοποίησης είναι οι αλλαγές του καιρού, τα ζεστά ντους, τα αφρόλουτρα, το σκληρό σαπούνι, η θερμότητα, τα μάλλινα ρούχα, το άρωμα, διάφορα προϊόντα δέρματος, ο ιδρώτας, το συναισθηματικό στρες ή η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων. Οι εξάρσεις είναι πιο συχνές κατά τη διάρκεια μηνών με χαμηλή θερμοκρασία και υγρασία. Επιπλέον, βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις μπορεί να επιδεινώσουν την ατοπική δερματίτιδα.
Ποιες είναι οι συνέπειες της πιο σοβαρής ατοπικής δερματίτιδας; Η σοβαρή ατοπική δερματίτιδα είναι πιο πιθανό να προκαλέσει απώλεια ύπνου και κόπωση, χρόνιο στρες, ακόμη και κατάθλιψη. Έτσι μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών ανεξαρτήτως της ηλικίας τους, καθώς και των οικογενειών τους. Η ατοπική δερματίτιδα στην περίπτωση των παιδιών που αντιμετωπίζουν διαταραχές ύπνου, μπορεί να προκαλέσει μαθησιακά προβλήματα στο σχολείο. Είναι πολύ σημαντικό να μιλήσετε με τον γιατρό σας εάν αισθάνεστε ότι η ατοπική δερματίτιδα σας διαταράσσει την κοινωνική ή / και προσωπική σας ζωή.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη διάγνωση και θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας; Ο καλύτερος τρόπος για να μάθετε εάν εσείς ή το παιδί σας έχετε ατοπική δερματίτιδα (και όχι άλλη μορφή εκζέματος) είναι να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Δερματολόγοι, παιδίατροι και αλλεργιολόγοι ειδικεύονται στη θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας. Ακόμη και αν η ατοπική δερματίτιδα δεν μπορεί να θεραπευτεί με μια απλή σύντομη θεραπεία (όπως μια λοίμωξη θεραπεύεται με αντιβιοτικά), δύναται να ελεγχθεί μακροπρόθεσμα, έτσι ώστε η ζωή των ατόμων αυτών να είναι όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική. Η σωστά επιλεγμένη και καλά διεξαγόμενη θεραπεία μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων με ατοπική δερματίτιδα.
Βιβλιογραφία :
1. Emily Z et al, JAMA Dermatol. 2024;160(4):447-452.
2. Abuabara K, Langan SM,Br J Dermatol. 2023 188(6):709-717
3. Chrostowska-Plak D, et al. Acta Derm Venereol. 2009;89(4):379-383
*Ειρήνη Σερακιώτη, MD, Jr Medical Advisor Dermatology Pharmaserve-Lilly
