Ένα μεγάλο κύμα COVID-19 αυτό το καλοκαίρι διεθνώς ήταν αρκετό για να μας θέσει εκ νέου προ των ευθυνών μας. Η COVID-19 είναι εδώ κι εμείς οφείλουμε να της φερθούμε αντιστοίχως. Με προσοχή, επιτήρηση και ετοιμότητα. Με άλλα λόγια, εξακολουθώντας να επιστρατεύουμε μέτρα πρόληψης και ελέγχου και φυσικά συνεχίζοντας να παράγουμε νέας γενιάς φάρμακα για την αντιμετώπισή της.
Το τρέχον κύμα έχει σε μεγάλο βαθμό οδηγηθεί από τις λεγόμενες παραλλαγές FLiRT, οι οποίες έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη ανοσολογική διαφυγή και ικανότητα εισόδου στα κύτταρά μας. Η αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 σε ολόκληρο τον κόσμο συνοδεύτηκε επίσης από άνοδο των νοσηλειών.
Η COVID-19 δεν είναι μια εποχική ίωση και η αύξηση των δεικτών που είδαμε στη διάρκεια του τρέχοντος κύματος είναι η ξεκάθαρη απόδειξη. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο χορηγούνται ενισχυτικές δόσεις εμβολίων σε ευάλωτα άτομα. Βέβαια, οι περισσότερες λοιμώξεις του αναπνευστικού (συμπεριλαμβανομένου της COVID-19) εμφανίζονται σε υψηλότερα επίπεδα κατά τους ψυχρότερους μήνες. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η πρόσβαση σε ένα ενισχυτικό εμβόλιο τους φθινοπωρινούς μήνες είναι μεγάλης σημασίας, καθώς προστατεύει όσους είναι πιο ευάλωτοι από σοβαρές λοιμώξεις COVID-19.
Η Επιτροπή Εμβολιασμού και Ανοσοποίησης (The Joint Committee for Vaccination and Immunisation) (JCVI) μόλις δημοσίευσε τις συστάσεις της για την φθινοπωρινή εκστρατεία εμβολιασμού στη Μεγάλη Βρετανία. Το συμπέρασμα που εξάγεται από τη μελέτη των συστάσεων είναι πως ακόμη λιγότεροι άνθρωποι θα έχουν δωρεάν πρόσβαση σε εμβόλια στο βρετανικό σύστημα Υγείας από αυτό το φθινόπωρο. Από την άλλη, τα εμβόλια που θα διατεθούν ενδέχεται να είναι παλαιότερα, άρα όχι τόσο αποτελεσματικά έναντι των σημερινών συμπτωμάτων των νέων παραλλαγών. Αυτό μπορεί να αφήσει περισσότερους ασθενείς σε κίνδυνο δυνητικά σοβαρής μόλυνσης.
Το JCVI χρησιμοποιεί έναν αριθμό κριτηρίων για την κοστολόγηση των εμβολιαστικών εκστρατειών. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι το κύριο μέλημα είναι το κόστος αγοράς και παράδοσης εμβολίων για την πρόληψη σοβαρών ασθενειών και θανάτων.
Φέτος βλέπουμε ακόμη λιγότερους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στο δωρεάν εμβόλιο στο NHS. Τα ενισχυτικά εμβόλια θα προσφερθούν σε άτομα άνω των 65 ετών, άτομα που διαμένουν σε γηροκομεία και άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να κολλήσουν COVID-19 λόγω εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος. Το JCVI δεν θα παρέχει δωρεάν το εμβόλιο σε εργαζόμενους σε χώρους κοινωνικής πρόνοιας πρώτης γραμμής, στο προσωπικό οίκων φροντίδας και σε μη αμειβόμενους φροντιστές ή συγγενείς ανοσοκατασταλμένων ατόμων. Ευτυχώς, το εμβόλιο θα διατίθεται δωρεάν φέτος στους υγειονομικούς πρώτης γραμμής.
Ποιο το αποτέλεσμα μιας παρόμοιας τακτικής όμως; Η μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη αφήνει όσους έχουν στενή επαφή με ευάλωτα άτομα, απροστάτευτους τόσο απέναντι στον εαυτό τους όσο και απέναντι στους άλλους. Από την άλλη, η ατομική αγορά ενός εμβολίου από φαρμακείο μπορεί να είναι δυνατή, αλλά από πόσους πολίτες μπορεί να καταστεί εφικτή;
Η σημαντικότητα του εμβολιασμού δεν είναι μόνο μία
Τα εμβόλια δεν μειώνουν απλώς τον κίνδυνο σοβαρής μόλυνσης. Μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης μακράς διάρκειας COVID-19 μετά από μόλυνση σε ένα ποσοστό έως και 52%. Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι ο κίνδυνος εμφάνισης long COVID μετά από μόλυνση δεν έχει εξαφανιστεί. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν επίσης ότι νέα κρούσματα long COVID εξακολουθούν να αναφέρονται στο Ηνωμένο Βασίλειο και όχι μόνο. Αν και εμφανίζονται λιγότερα νέα κρούσματα, εντούτοις εξακολουθεί να είναι ένας σημαντικός αριθμός.
Παρά το όφελος του εμβολιασμού ως προς τη μείωση του μακροχρόνιου κινδύνου νόσησης με COVID-19, το JCVI λέει τώρα ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να δείχνουν ότι οι ενισχυτικές δόσεις μειώνουν τον κίνδυνο της πάθησης. Για το λόγο αυτό, στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμπεριέλαβαν τον κίνδυνο long COVID στην ανάλυση κόστους-οφέλους.
Υποτίμηση κινδύνου;
Η φθινοπωρινή εκστρατεία εμβολίων θα προσφέρει σε επιλεγμένους ασθενείς εμβόλια που έχουν απομείνει από την αντίστοιχη εκστρατεία του φθινοπώρου 2023 αντί να διαθέσουν πόρους να αγοράσουν νέα εμβόλια.
Αν και η χρήση των ήδη υπαρχόντων δόσεων σημαίνει ότι θα δαπανηθούν λιγότερα χρήματα για το αναμνηστικό πρόγραμμα του φθινοπώρου, η έρευνα δείχνει ότι τα παλαιότερα σκευάσματα εμβολίων είναι λιγότερο αποτελεσματικά έναντι παραλλαγών που εμφανίστηκαν μετά την ανάπτυξή τους (όπως η παραλλαγή JN.1). Η μοντελοποίηση δείχνει ότι θα είναι έως και κατά ένα τρίτο λιγότερο προστατευτικά έναντι σοβαρής μόλυνσης.
Πράγματι, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, με βάση τις συμβουλές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, συνέστησε την παραγωγή ενημερωμένων ενισχυτικών δόσεων που θα στοχεύουν τις παραλλαγές JN.1. Αρκετοί είναι οι κατασκευαστές που έχουν αρχίσει να προετοιμάζουν ενημερωμένες φόρμουλες για εμβόλια mRNA και πρωτεϊνικά. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ έχει αναφερθεί στην άνοδο των παραλλαγών FLiRT και ζήτησε τροποποίηση των εμβολίων προκειμένου να στοχεύσουν και αυτή την παραλλαγή.
Δεδομένης όμως της κατάστασης, ίσως, ακόμη και με τροποποιήσεις εμβολίων που θα στοχεύσουν την παραλλαγή, να είναι αργά πλέον, καθώς οι παραλλαγές FLiRT αρχίζουν να κυριαρχούν. Πρόσφατα δεδομένα υποδηλώνουν ότι ο ιός εξελίσσεται με στελέχη που έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα διείσδυσης.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για κάποιους, το γεγονός ότι καλούνται να χρησιμοποιήσουν εμβόλια που μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικά έναντι των σημερινών παραλλαγών είναι εξαιρετικά απογοητευτικό. Στην ιδανική περίπτωση, το ζητούμενο θα ήταν να αναπτύξουν ή να αποκτήσουν πιο ανθεκτικά εμβόλια που προσδίδουν μακροχρόνια ανοσία – όπως ρινικά εμβόλια ή εμβόλια πολλαπλών παραλλαγών που μπορεί να είναι πιο ανθεκτικά έναντι του συνεχώς εξελισσόμενου ιού.
Αυτά θα μπορούσαν ενδεχομένως να είχαν αναπτυχθεί στο κέντρο παραγωγής εμβολίων του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο, πρόκειται για ένα κέντρο που πουλήθηκε σε ιδιωτική αμερικανική εταιρεία το 2022. Αυτό αφήνει τους Βρετανούς πίσω σε σχέση με άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Ινδία και η Κίνα, που συνεχίζουν να επενδύουν στην ανάπτυξη της επόμενης γενιάς εμβολίων.
Τα εμβόλια, φυσικά, δεν είναι το μόνο εργαλείο. Ο αντίκτυπος της μόλυνσης μπορεί να μειωθεί διευρύνοντας την πρόσβαση σε αντιιϊκά φάρμακα. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν αρκετές προμήθειες και χρηματοδότηση για να καλύψουν τα 15 εκατομμύρια άτομα που θα μπορούσαν να επιλεγούν – επομένως αυτά τα σχέδια δεν μπορούν ακόμη να εφαρμοστούν. Οι ασθενείς που επί του παρόντος δικαιούνται πρόσβαση στο φάρμακο έχουν σημαντική δυσκολία στο να αποκτήσουν αυτήν την πολύτιμη θεραπεία.
Τα μέτρα δημόσιας υγείας, όπως η χρήση μάσκας και η βελτίωση του αερισμού στα κτίρια, θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου μόλυνσης. Αλλά και πάλι, δεν επενδύονται χρήματα για να γίνουν αυτά τα μέτρα πιο προσιτά.
Η COVID-19 δεν είναι απλώς άλλο ένα κρυολόγημα. Έχει ακόμα τη δυνατότητα να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια – και αυτή η απειλή δεν θα εξαφανιστεί σύντομα. Το να αγνοούμε δεν αποτελεί επιλογή, γι' αυτό είναι τόσο σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση στα πιο πρόσφατα, πιο αποτελεσματικά εμβόλια.
