Αν η μνήμη θαμπώσει, σβήνεται το παρελθόν και οι θυσίες που απέδειξαν ότι ο Ελεύθερος Κόσμος ενωμένος νικά το σκοτάδι. Οι τελευταίοι των μεγάλων ηρώων επέστρεψαν εκεί όπου έγραψαν την αρχή του τέλους της ναζιστικής Γερμανίας για να γίνουν δεκτοί με χειροκρότημα, συγκίνηση και ευγνωμοσύνη σε καιρούς που η Ευρώπη τους χρειάζεται περισσότερο από ποτέ. Για να θυμίσει το βλέμμα τους την κληρονομιά της, όσα υπερασπίστηκε και όσα ακόμη οφείλει να υπερασπιστεί για την ειρήνη, την Ουκρανία, τη Δημοκρατία.
Η μνήμη πρέπει να μείνει ζωντανή «φώναξαν» με τα λόγια και την παρουσία τους στις ακτές της Νορμανδίας. Κάποιοι ήλθαν υποβασταζόμενοι, άλλοι σε αμαξίδια. Φωτογραφήθηκαν, χειροκροτήθηκαν, μικρά παιδιά της ελεύθερης Ευρώπης τους έσφιξαν τα χέρια.
Ο Αμερικανός βετεράνος Γουόρεν Μόρισον στην Σεντ-Μερ-Εγκλίζ της Νορμανδίας (Πηγή φωτογραφίας: AP Photo/Daniel Cole)
Κάποιοι επέστρεψαν μάλιστα για πρώτη φορά αποτίοντας φόρο τιμής στους πεσόντες συντρόφους τους στους οποίους η Ευρώπη χρωστά την ελευθερία της. Ο βετεράνος του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού Ρόμπερτ Περισέτι, μεταξύ των τελευταίων της γενιάς του που έδιναν κάθε χρόνο το παρών στους εορτασμούς για την Απόβαση, φέτος δεν τα κατάφερε. Πέθανε ενώ ταξίδευε προς τη Γαλλία. Ήταν 102 ετών και είχε δει την έπαρση της σημαίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ιβοζίμα.
Στην 80ή επέτειο της Απόβασης της Νορμανδίας οι βετεράνοι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αριθμούν πλέον λίγους εκατοντάδες. Καθώς ακόμη και οι νεότεροι που ρίχτηκαν οι μάχη πλησιάζουν τα 100ά γενέθλιά τους, αισθάνονται ιδιαίτερη ανάγκη να διηγηθούν τις ιστορίες τους και να είναι βέβαιοι πως ακόμη και όταν εκείνοι δεν θα βρίσκονται πια στη ζωή κανείς δεν θα ξεχάσει την ημέρα εκείνη που η μεγαλύτερη στρατιωτική επέμβαση στην Ιστορία ήλθε να αποτελέσει ιστορική καμπή για την έκβαση του πολεμου.
Την 6η Ιουνίου 1944 περισσότερα από 7.000 πλοία -η μεγαλύτερη αρμάδα που συγκεντρώθηκε από την έναρξη του πολέμου- έφθανε στον προορισμό της, και άρχισαν να αποβιβάζονται τα αμερικανικά, βρετανικά, καναδικά και γαλλικά στρατεύματα, στις παραλίες της βόρειας Γαλλίας. Σήμερα, την 80ή επέτειο από την Απόβαση της Νορμανδίας τιμούν με την παρουσία τους δίπλα στον Εμανουέλ Μακρόν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ και ο Καναδός ομόλογός του Τζάστιν Τριντό.
Στις παραλίες με τις κωδικές ονομασίες Γιούτα, Ομάχα, Τζούνο, Σουρντ και Γκολντ εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες πολέμησαν απέναντι στο στρατό του Αδόλφου Χίτλερ.
Από το συννεφιασμένο πρωινό της 6ης Ιουνίου έως το ίδιο βράδυ, τη «μεγαλύτερη ημέρα» του πολέμου όπως έμεινε στη συλλογική μνήμη, έχασαν τη ζωή τους 4.414 στρατιώτες των Συμμάχων και περισσότεροι από 5.000 τραυματίστηκαν στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Επικυρίαρχος» που διεξήχθη από θαλάσσης, ξηράς και αέρος. Σε δεκάδες χιλιάδες εκτιμώνται οι γερμανικές απώλειες.
Η απόφαση για την επιχείρηση που αποτέλεσε σημείο καμπής για τη μετέπειτα εξέλιξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είχε ληφθεί τη νύχτα της Κυριακής 4 Ιουνίου 1944 στο προσωρινό στρατηγείο του Πόρτσμουθ, όταν ο Αμερικανός αρχιστράτηγος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ εισάκουσε τους μετεωρολόγους που διέβλεπαν ότι οι καιρικές συνθήκες της 6ης Ιουνίου θα ήταν οι κατάλληλες για την απόβαση, και δεν θα έπρεπε να αναμείνουν για περαιτέρω βελτίωση του καιρού. Η εισβολή είχε ήδη αναβληθεί κατά μία ημέρα, όμως περαιτέρω καθυστέρηση μπορεί πράγματι να άλλαζε την Ιστορία, καθώς δύο εβδομάδες αργότερα στη Μάγχη ξεσπούσε η χειρότερη καταιγίδα της τελευταίας 40ετίας.
Κατά την Απόβαση της Νορμανδίας, γνωστή ως D-Day, αναπτύχθηκαν 156.000 στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων στις παραλίες της βόρειας Γαλλίας εντός ενός 24ώρου. Τις επόμενες ημέρες ακολούθησαν περίπου 326.000 στρατιώτες, περισσότερα από 50.000 οχήματα και περίπου 100.000 τόνοι πυρομαχικών. Μέχρι τον Αύγουστο του 1944, όλη η βόρεια Γαλλία είχε απελευθερωθεί και την άνοιξη του 1945 οι Σύμμαχοι είχαν νικήσει τους Γερμανούς. Οι ιστορικοί αναφέρονται συχνά στην D-Day ως την αρχή του τέλους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ναζιστική Γερμανία είχε καταλάβει τη βορειοδυτική Γαλλία από τον Μάιο του 1940. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήλθαν στον πόλεμο το Δεκέμβριο του 1941 και ήδη από το 1942 μαζί με τους Βρετανούς -και ενώ είχε προηγηθεί η εκκένωση της Δουνκέρκης- εξέταζαν το ενδεχόμενο μίας μεγάλης απόβασης μέσω της Μάγχης. Τον Νοέμβριο του 1943, ο Αδόλφος Χίτλερ, ενήμερος για την απειλή εισβολής κατά μήκος της βόρειας ακτής της Γαλλίας, διόρισε τον Έρβιν Ρόμελ επικεφαλής των αμυντικών επιχειρήσεων στην περιοχή, παρόλο που οι Γερμανοί δεν γνώριζαν πού θα χτυπούσαν οι Σύμμαχοι. Ο Χίτλερ ανέθεσε στον Ρόμελ να ολοκληρώσει το Τείχος του Ατλαντικού, μία εκτεταμένη σειρά παράκτιων οχυρωματικών έργων μήκους 3.862 χιλιομέτρων κατά το χρονικό διάστημα από το 1942 έως το 1944.
Τον Ιανουάριο του 1944, ο Αϊζενχάουερ διορίστηκε ανώτατος διοικητής της «Επιχείρησης Επικυρίαρχος». Τους μήνες και τις εβδομάδες πριν από την D-Day, οι Σύμμαχοι πραγματοποίησαν μια τεράστια επιχείρηση παραπλάνησης με σκοπό να κάνουν τους Γερμανούς να πιστέψουν ότι ο κύριος στόχος εισβολής ήταν το Πα-ντε-Καλαί και όχι η Νορμανδία. Επιπλέον, οδήγησαν τους Γερμανούς να θεωρήσουν ότι η Νορβηγία και άλλες τοποθεσίες ήταν επίσης πιθανοί στόχοι εισβολής.
Έπειτα από την 24ωρη καθυστέρηση λόγω κακοκαιρίας, ο στρατηγός Αϊζενχάουερ έδωσε την εντολή για την απόβαση την 6η Ιουνίου. «Πρόκειται να ξεκινήσετε τη Μεγάλη Σταυροφορία για την οποία έχουμε αγωνιστεί τόσους μήνες. Τα μάτια του κόσμου είναι στραμμένα πάνω σας», είπε απευθυνόμενος στα συμμαχικά στρατεύματα.
Μέχρι τα ξημερώματα της 6ης Ιουνίου, χιλιάδες αλεξιπτωτιστές και στρατεύματα στρατιωτικών ανεμόπτερων βρίσκονταν ήδη στο έδαφος πίσω από τις εχθρικές γραμμές, μπλοκάροντας γέφυρες και διόδους διαφυγής. Η αμφίβια επιχείρηση ξεκίνησε στις 6:30 π.μ. Οι Βρετανοί και οι Καναδοί απέκρουσαν ελαφρά αντίσταση και κατέλαβαν τις παραλίες με τις κωδικές ονομασίες Γκολντ, Τζούνο και Σουόρντ, ενώ οι Αμερικανοί κατέλαβαν την παραλία της Γιούτα. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ αντιμετώπισαν σκληρή αντίσταση στην παραλία της Ομάχα, όπου μέτρησαν περισσότερους από 2.000 νεκρούς. Ωστόσο, έως τις 11 Ιουνίου, οι παραλίες είχαν καταληφθεί πλήρως και είχαν πλέον φθάσει περισσσότεροι από 320.000 στρατιώτες.
Οι Γερμανοί τελούσαν σε σύγχυση, και ο διοικητής Ρόμελ την περίοδο της απόβασης δεν ήταν εκεί για να τους καθοδηγήσει. Αρχικά, ο Αδόλφος Χίτλερ, πιστεύοντας ότι η εισβολή επρόκειτο για παραπλανητική κίνηση που είχε σχεδιαστεί για να αποσπάσει την προσοχή των Γερμανών από μια επερχόμενη επίθεση βόρεια του ποταμού Σηκουάνα, αρνήθηκε να στείλει κοντινά τάγματα για να μετάσχουν στην αντεπίθεση. Χρειάστηκε να κληθούν ενισχύσεις από πιο μακριά, γεγονός που προκάλεσε καθυστερήσεις. Δίστασε επίσης να ζητήσει τεθωρακισμένα τμήματα για να βοηθήσουν στην άμυνα. Ταυτόχρονα, οι Γερμανοί παρεμποδίστηκαν από την αποτελεσματική συμμαχική αεροπορική υποστήριξη, η οποία κατεδάφισε βασικές γέφυρες και ανάγκασε τους Γερμανούς να κάνουν μεγάλες παρακάμψεις, καθώς και από την αποτελεσματική συμμαχική ναυτική υποστήριξη που στήριξε τα συμμαχικά στρατεύματα που προήλαυναν.
Τις επόμενες εβδομάδες, οι Σύμμαχοι πολέμησαν στην ύπαιθρο της Νορμανδίας απέναντι σε σθεναρή γερμανική αντίσταση, σε έλη και βάλτους. Μέχρι τα τέλη Ιουνίου, οι Σύμμαχοι είχαν καταλάβει το ζωτικής σημασίας λιμάνι του Χερβούργου, αποβίβασαν περίπου 850.000 άνδρες και 150.000 οχήματα στη Νορμανδία και ήταν έτοιμοι να συνεχίσουν την πορεία τους σε ολόκληρη τη Γαλλία.
Μέχρι τα τέλη Αυγούστου 1944, οι Σύμμαχοι είχαν φτάσει στον ποταμό Σηκουάνα, το Παρίσι απελευθερώθηκε και οι Γερμανοί είχαν εκδιωχθεί από τη βορειοδυτική Γαλλία, με συνέπεια να ολοκληρώνεται ουσιαστικά η Μάχη της Νορμανδίας. Στη συνέχεια, οι συμμαχικές δυνάμεις ετοιμάστηκαν να εισέλθουν στη Γερμανία, όπου θα συναντούσαν τα σοβιετικά στρατεύματα που κινούνταν από τα ανατολικά.
Η Απόβαση της Νορμανδίας άλλαξε τον ρου του πολέμου. Συνιστώντας ταυτόχρονα ισχυρό στρατιωτικό και ψυχολογικό πλήγμα, απέτρεψε επίσης τον Χίτλερ να στείλει στρατεύματα από τη Γαλλία για να «χτίσει» το Ανατολικό Μέτωπο ενάντια στους προελαύνοντες Σοβιετικούς. Την επόμενη άνοιξη, στις 8 Μαΐου 1945, οι Σύμμαχοι αποδέχθηκαν επισήμως την άνευ όρων παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας. Ο Χίτλερ είχε αυτοκτονήσει μια εβδομάδα νωρίτερα, στις 30 Απριλίου.
