«Τα σπίτια τα πήρε όλα η θάλασσα, τους χορευτές τους πήραν οι λόφοι». Οι στίχοι αυτοί από τα «Τέσσερα κουαρτέτα» του Τ. Σ. Έλιοτ καλωσορίζουν το κοινό της ταινίας «The End» του Αμερικανού σκηνοθέτη και δύο φορές υποψήφιου για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ, Τζόσουα Οπενχάιμερ (γενν. 1974), συνοψίζοντας την εικόνα μίας φυσικής καταστροφής και το αποτέλεσμά της στον άνθρωπο. Η φυσική αυτή καταστροφή, στην υπόθεση της ταινίας, βρίσκεται σε εξέλιξη και λειτουργεί ως καμβάς στην αφήγησή της. Όσο για τον τίτλο της ταινίας, προτρέπει να διερωτηθούμε ποιο είναι το τέλος, αυτομάτως, όμως, αντιλαμβανόμαστε ότι η λέξη «τέλος» είναι επίσης πολύπλευρη, αναλόγως το που αναφέρεται.
Η προβολή της ταινίας πραγματοποιήθηκε σε ελληνική πρεμιέρα στην τελετή λήξης (10/11) του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. «Είναι σαφώς πολύ ταιριαστό να τελειώσει ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ με μια ταινία με τίτλο ''The End''», όπως σχολίασε ο Αμερικανός σκηνοθέτης πριν από την προβολή της ταινίας σε μία τελετή όπου η έννοια τέλος ως τελεσίδικο ήταν παρούσα καθότι αφιερωμένη στον προσφάτως εκλιπόντα πρώην Δήμαρχο Θεσσαλονίκης και άλλοτε διατελέσαντα πρόεδρο του ΔΣ του Φεστιβάλ, Γιάννη Μπουτάρη (1942-2024).
Μία φωτογραφία του, με τον ίδιο καθισμένο σε μία καρέκλα στους αμπελώνες του, γέμισε την οθόνη της κατάμεστης αίθουσας «Ολύμπιον» λίγο αφότου είχε ξεκινήσει να «πλημμυρίζει» τον χώρο η ερμηνεία του Πωλ Άνκα στο «My way». Υπενθυμίζοντάς μας, πως, εν τέλει, κάθε οντότητα και κάθε οργανισμός – εν προκειμένω το φεστιβάλ – έχει το δικό του τρόπο να αφήσει το στίγμα του σε αυτό με το οποίο όλες και όλοι μας αναμετρούμαστε: τον χρόνο.
Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης/ filmfestival.gr
Επί 11 ημέρες (31/10-10/11), το 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης γέμισε αίθουσες με σινεμά και δημιουργικούς ανθρώπους, ανθρώπους που στοχάζονται και έχουν ανησυχίες, ανθρώπους θετικούς, πυροδότησε με τις παράλληλες εκδηλώσεις του το διάλογο δίνοντας τροφή για σκέψη για ζητήματα όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη στις Τέχνες και τον Κινηματογράφο (σ.σ σε επόμενο σημείωμά μας). Κυρίως, το φεστιβάλ εμπλούτισε την εκπαίδευση του κινηματογραφικού αμφιβληστροειδή και έριξε αυλαία στην 65η του διοργάνωση με μία ταινία που προκαλεί συναισθήματα και εγείρει προβληματισμούς – ως χρήζει να γίνεται με ταινίες που προβάλλονται σε φεστιβάλ.
Πρόκειται για ένα μιούζικαλ υπονομευτικό, δυστοπικό και πολιτικό, με επίκεντρό του τις τελευταίες οικογένειες ανθρώπων που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν ολομόναχοι σε καταφύγιο, δεκαετίες αφότου η περιβαλλοντική καταστροφή έχει καταστήσει τον κόσμο μη κατοικήσιμο με πυρκαγιές και πλημμύρες. Με τον Τζόσουα Οπενχάιμερ να υπογραμμίζει την επικαιρότητα της ταινίας σε κάθε επίπεδο: «με τρόμο υποδέχομαι τη νέα αυτή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, τόσο ως Αμερικανός όσο και ως ευρωπαίος πολίτης, αλλά κυρίως ως άνθρωπος».
Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται ο κάθε άνθρωπος, το βλέμμα που του ρίχνουμε, η ευαλωτότητα της ανθρώπινης φύσης, η ευγένεια που επίκειται, η ισχύς του οικογενειακού θεσμού και η αγάπη ως βασικό θεμέλιο ενδυνάμωσης κάθε σχέσης είναι θέματα τα οποία επίσης ο Οπενχάιμερ θέτει επί τάπητος στην ταινία του η οποία είναι όμορφη εικαστικά μαγνητίζοντας το βλέμμα. Στα κυρίαρχα χρώματα οι αποχρώσεις του μπλε που «δένουν» κομψά με αποχρώσεις του κόκκινου και τα λευκά πρόσωπα των περισσότερων χαρακτήρων καθότι βρισκόμενα σε πολυτελές κρησφύγετο εντός ορυχείου αλατιού.
Από την ταινία «The End». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Η ανωνυμία των χαρακτήρων (Πατέρας, Μητέρα, Γιος, Εκείνη) επιλέχθηκε από τον σκηνοθέτη ώστε να μπορούν να αντιπροσωπεύουν καθέναν από εμάς, υπενθυμίζοντας, συνάμα, πως καθένας μας επιτελεί περισσότερους από έναν ρόλους. Κυρίαρχο συναίσθημα απέναντι σε μία καταστροφή και το άγνωστο, το ξένο, είναι ο φόβος – λέξη που ακούμε συχνά στην ταινία είτε όταν οι χαρακτήρες μετέχουν σε διάλογο είτε όταν τραγουδούν.
Στοιχεία μιούζικαλ δεν λειτουργούν για να ευθυμήσουν αλλά για να υπογραμμίσουν με διαφορετικό τρόπο άλλοτε τι τους απασχολεί («Πόσες λίγες αναπνοές μας μένουν; Ποιον μπορούσαμε να εμπιστευτούμε;») άλλοτε το ζητούμενο και ουσιώδες («Είμαι εδώ παιδί μου, τα μάτια κλείσε, θα είμαι πάντα μαζί σου, παντού»), εστιάζοντας στην αξία της οικογένειας.
«Φοβόμασταν. Ήταν δύσκολα, δύσκολοι καιροί, τώρα έχουμε ο ένας τον άλλον, είμαστε οικογένεια», «εδώ δενόμαστε ο ένας για το άλλον, το μέλλον θα είναι φωτεινό» και «έχουμε ακόμη την αγάπη» ανακαλώ από τη θέαση της ταινίας η οποία θα μπορούσε ιδανικά να ιδωθεί στις ημέρες των Χριστουγέννων ή πριν από αυτές με την εορτή αυτή (σ.σ τα Χριστούγεννα) να παρεμβάλλεται επίσης στην αφήγηση. Καθότι τις ημέρες αυτές η ανθρώπινη φύση λαχταρά να πλέει στην ψυχή της η ζεστασιά – «κρατάμε ο ένας τον άλλο ζεστό στην οικογένεια» όπως αναφέρεται στην ταινία.
Από την ταινία «The End». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Πλην των ανωτέρω, «το ''The End'' είναι ένας στοχασμός γύρω από το storytelling. Για το πώς λέμε ιστορίες για να κρυφτούμε από τον κόσμο αλλά και από τον εαυτό μας, για το πώς δημιουργούμε δικαιολογίες για τις συμπεριφορές μας και πιανόμαστε σφιχτά από εκείνες για να κατευνάσουμε τις ενοχές μας. Είναι μια ταινία για το μοναδικό ανθρώπινο γνώρισμα του να λέμε ψέματα στους εαυτούς μας, αλλά και τις ολέθριες συνέπειες αυτής της αυταπάτης», όπως υπογράμμισε ο Τζόσουα Οπενχάιμερ, υπενθυμίζοντας ότι «η ευγένεια είναι μια έννοια που οφείλουμε να προστατεύσουμε στις μέρες μας».
Η ταινία «The End» θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες από την εταιρεία διανομής Weird Wave στις 12 Δεκεμβρίου 2024. Πρωταγωνιστούν οι υποψήφιοι για Όσκαρ Τίλντα Σουίντον και Μάικλ Σάνον, καθώς και οι Τζορτζ ΜακΚέι και Μόουζες Ίνγκραμ. Το σενάριο υπογράφουν οι Τζόσουα Οπενχάιμερ και Ράσμους Χάιστερμπεργκ, ενώ τα τραγούδια έγραψαν οι Τζόσουα Σμιντ (μουσική) και Τζόσουα Οπενχάιμερ (στίχοι).
Κεντρική φωτ.: Από την ταινία «The End». Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
