«Μπορείς να με ακούσεις;», ρωτά ο Άλιστερ Στιούαρτ την άλαλη Άντα Μαγκράθ λίγες ώρες αφότου εκείνη και η κόρη της έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία, όπως ανακαλούμε από τα πρώτα λεπτά της ταινίας «Μαθήματα πιάνου» (1993) της Τζέιν Κάμπιον. Παρότι το ρήμα (σ.σ. «ακούσεις») αφορά στην εν λόγω ερώτηση την κυριολεκτική του σημασία, είναι μία λέξη - «κλειδί» σε όλη την ταινία αλλά και μία «λειτουργία» που αποτελεί βασικό θεμέλιο για τους ανθρώπινους δεσμούς, ειδεμή για τη σχέση που «οικοδομείται» και εξελίσσεται ανάμεσα σε δύο – μέχρι τη στιγμή της γνωριμίας – άγνωστους ανθρώπους.
Η επιθυμία για συνταύτιση και ένωση με το άλλο πρόσωπο κινητοποιεί την ακοή και το βλέμμα σε όλες τους τις εκφράνσεις: τον αφουγκρασμό των συναισθημάτων και των αγωνιών του άλλου, την κατάρριψη του «εγώ» ώστε να υπάρξει χώρος για το «εσύ», την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ερμηνεύει τον περιβάλλοντα κόσμο μας, την παρατήρηση της λάμψης των ματιών και τη μικρή αλλαγή στο ηχόχρωμα της φωνής σαν μιλά για ό,τι αγαπά – μεταξύ άλλων.
Αυτά που ο Έριχ Φρομ έχει συμπυκνώσει στις φράσεις: «η ερωτική αγάπη, αν είναι αγάπη, έχει μια προϋπόθεση: ότι αγαπώ από την ουσία της ύπαρξής μου και νιώθω το άλλο άτομο στην ουσία της δικής του ύπαρξης» και «η αγάπη θα έπρεπε ουσιαστικά να είναι μια πράξη της θέλησης, μια απόφαση να εμπιστευτώ απόλυτα τη ζωή μου στη ζωή ενός άλλου προσώπου».
Τις ανακαλούμε για την υπόθεση της ταινίας της Κάμπιον, με αφορμή την προβολή των «Μαθημάτων πιάνου», τη Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου στον κινηματογράφο «Δαναός» (Λεωφ. Κηφισίας 109), στο πλαίσιο της ενότητας «Fundamentals of Cinema: Love Is Strange» του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η προβολή πραγματοποιείται μετά την προηγηθείσα sold out, την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου, στην αίθουσα «Σταύρος Τορνές» (Λιμάνι Θεσσαλονίκης). Μάλιστα, την προβολή στον «Δανάο» θα τιμήσει με την παρουσία του ο script editor της ταινίας, Μπίλι ΜακΚίνον, ο οποίος θα συνομιλήσει με το κοινό στο QnA που ακολουθήσει μετά την ολοκλήρωση της ταινίας.
Πηγή φωτ.: Facebook/ Thessaloniki International Film Festival
«The Piano»
Χαρακτηριζόμενη επάξια ως ένα από τα αριστουργήματα των κινηματογραφικών ’90s, η βραβευμένη ταινία πραγματεύεται θέματα όπως η ερωτική επιθυμία και η εκδήλωση της αγάπης που ξεπερνά κάθε εμπόδιο καθώς οι εκδηλώσεις του συναισθήματος μηδενίζουν την αδυναμία άρθρωσης των λέξεων. Η αποικιοκρατία τίθεται με διακριτική ματιά, ζητήματα πατριαρχίας και ψήγματα υγιούς φεμινισμού είναι επίσης στο επίκεντρο με έκδηλη τη συναισθηματική ανάγκη κάθε ανθρώπου – ειδεμή άλαλου – να το κατανοήσουν και να κυριαρχήσουν οι επιθυμίες της καρδιάς καθώς σε αυτές δεν ηδύναντο ημίμετρα και συμβιβασμοί.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα, στη Νέα Ζηλανδία, όπου μετακομίζει με τη μικρή κόρη της η Σκοτσέζα Άντα, αφότου δέχεται να παντρευτεί με προξενιό έναν γαιοκτήμονα έποικο. Παρότι η Άντα πάσχει από επιλεκτική αλαλία και κουβαλά μέσα της πληγές και τραύματα που στην ταινία δεν μας αποκαλύπτονται, βρίσκει διέξοδο μόνο στη μουσική και στο πολυαγαπημένο της πιάνο, το μόνο αντικείμενο που έφερε μαζί της.
Το πιάνο είναι η φωνή της και πρόσβαση σε αυτό της δίνει, μέσω συμφωνίας, ο ναυτικός Τζορτζ ο οποίος έχει υιοθετήσει τα ήθη και έθιμα των Μαορί. Ο δεσμός που αναπτύσσεται μεταξύ τους θα την οδηγήσει αρχικά στη συντριβή και μετέπειτα στη λύτρωση, σε αμφότερα συμβάλει η μουσική που έγραψε για την ταινία ο Μάικλ Νάιμαν.
Οι λέξεις με τις οποίες μπορεί να «ενδυθεί» η ταινία δεν δέχονται μέτρησης, οι θεματικές επίσης αρκετές. Η σκηνοθετική ματιά της Κάμπιον μοναδική με διάχυτο τον ερωτισμό, όπως αυτός – συν τοις άλλοις – αναδύεται από το τρυφερό άγγιγμα του δέρματος στο περιθώριο που επιτρέπει η τρύπια κάλτσα της Άντα. Από κοινού με τη ζωτική ανάγκη αποδοχής του σκιρτήματος της καρδιάς όπως αυτό σκιαγραφτείται στην εκδήλωση των συναισθημάτων του Τζορτζ προς την Άντα.
«Με ενδιαφέρει η αίσθηση της πίστης, πόσο οι άνθρωποι νομίζουν ότι είναι ερωτευμένοι· η αίσθηση ότι ένα άτομο καταλαβαίνει το άλλο είναι η καλύτερη, ό,τι καλύτερο μπορούμε να έχουμε. […] Οι άνθρωποι διαχωρίζονται με βάση το φύλο στην εφηβεία και πρέπει να βρουν τρόπο να ενωθούν ξανά», είχε τονίσει η Κάμπιον στο ντοκιμαντέρ «Jane Campion, The Cinema Woman» της Τζούλι Μπερτουτσέλι, όπως είχαμε αναφέρει στο σημείωμά μας Τζέιν Κάμπιον: Γινόμαστε σκηνοθέτες γιατί ερωτευόμαστε ιδέες.
Όσο για τις διακρίσεις της ταινίας, είχε αποσπάσει τρία βραβεία Όσκαρ (Α΄ Γυναικείου Ρόλου για τη Χόλι Χάντερ, Β΄ Γυναικείου Ρόλου για την Άννα Πάκουιν και Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου για την Κάμπιον), καθώς και τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών. Επρόκειτο δε, για μίας ιστορικής σημασίας βράβευση, καθώς η Τζέιν Κάμπιον έγινε η πρώτη γυναίκα στην ιστορία του Φεστιβάλ των Καννών (46 ολόκληρα χρόνια μετά την ίδρυση και έναρξή του) που βραβεύτηκε με την ύψιστη διάκριση.
Κεντρική φωτ.: Στιγμιότυπο από την ταινία «Μαθήματα πιάνου». Πηγή φωτ.: Facebook/ Cinema, mon amour
