Μία αλλιώτικη τροφή εκείνη της τέχνης, προσφέρει στο κοινό εσωτερική διεύρυνση και αποτυπώνεται στο βάθος του βλέμματός του και τη στοίχιση του λόγου του. Καθισμένοι σε ένα τραπέζι εκείνοι που αγαπούν την τέχνη θα ανταλλάσσουν ιδέες για τις προσωπικότητες που τους εμπνέουν και όλοι μαζί θα συν-τρέφονται πνευματικά. Το ενδιαφέρον έγκειται στο περιεχόμενο των συζητήσεων εάν σε ένα αντίστοιχο τραπέζι καθόντουσαν προσωπικότητες της παγκόσμιας Ιστορίας και Τέχνης από διαφορετικές χρονικές περιόδους, προσωπικότητες που η κάθε μία έχει συμβάλει με το δικό της τρόπον στην εξέλιξη της ανθρωπότητας και τον τρόπο σκέψης της.
Σε ένα τέτοιο τραπέζι μοναστηριακού τύπου ο εικαστικός Σταύρος Κοτσιρέας (γενν. 1960) τοποθέτησε 14 προσωπικότητες, προσδιορίζοντας την ταυτότητα κάθε μίας με χαρακτηριστικά αντικείμενα τα οποία έχουν συμβολικό λόγο παρουσίας. Συμβολικότερο – θα λέγαμε – ότι στη θέση που θα βρίσκονταν τα πιάτα με την τροφή, ο Κοτσιρέας έχει τοποθετήσει μπρούντζινες σφαίρες με γραμμένες φράσεις που κάθε μία από τις προσωπικότητες έχουν πει στη ζωή τους και συνδέεται άρρηκτα με την πνευματικότητά τους.
Πλην των αντικειμένων, μία τοιχοκολλημένη σελίδα που αποτελεί τρόπον τινά κάτοψη του χώρου, πληροφορεί το κοινό με τα ονόματα των προσωπικοτήτων που μοιράζονται το ίδιο τραπέζι. Στις δύο «κεφαλές» της τραπέζης κάθονται ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791) και ο Σωκράτης (470-399 π.Χ.) και ενδιάμεσά τους, στις δύο πλευρές του τραπεζιού, η Πακιστανή ακτιβίστρια που αγωνίζεται για το δικαίωμα στην εκπαίδευση Μαλάλα Γιουσαφζάι (γενν. 1997), η εβραϊκής καταγωγής Γερμανο-Ολλανδή Άννα Φρανκ (1929-1945), ο Κινέζος πολιτικός και φιλόσοφος Κομφούκιος (551-479 π.Χ.), ο Ινδός πολιτικός και κοινωνικός ακτιβιστής Μαχάτμα Γκάντι (1869-1948), ο ποιητής Όμηρος, ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933), ο πολυσχιδής Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519), ο Αμερικανός πάστορας και κοινωνικής ακτιβιστής Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (1929-1968), ο Αμερικανός καθηγητής Γλωσσολογίας Νόαμ Τσόμσκι (γενν. 1928), ο Ισπανός καλλιτέχνης του 20ου αιώνα Πάμπλο Πικάσο (1881-1973), ο Βρετανός θεατρικός συγγραφέας και ποιητής Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (1564-1616) και η Γαλλίδα υπαρξίστρια Σιμόν ντε Μπωβουάρ (1908-1986).
Τις θέσεις τους στο μακρόστενο τραπέζι παρατηρήσαμε κατά την επίσκεψή μας στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο. Ο λόγος για την περιοδική έκθεση «Δημιουργικές Συναντήσεις 2024: Sir Peter Blake και Σταύρος Κοτσιρέας» τον εικαστικό θεσμό της Πινακοθήκης που λαμβάνει χώρα ανά διετία ή τριετία αρχής γενομένης από το 1995, και κάθε φορά φέρνει σε διάλογο το έργο καλλιτεχνών καλώντας το κοινό να κάνει τους δικούς του συνειρμούς αφουγκραζόμενο τον καλλιτεχνικό διάλογο.
Λήψη της εγκατάστασης «Μεταμορφώσεις» (2017-2024) του Στ. Κοτσιρέα, στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. @Νεκταρία Μαραγιάννη
Εν προκειμένω, η πολυμεσική εγκατάσταση «Μεταμορφώσεις» (2017-2024) του Στ. Κοτσιρέα, η οποία αποτελεί το επιστέγασμα μιας καλλιτεχνικής πορείας σαράντα χρόνων και παρουσιάζεται για πρώτη φορά, συνδιαλέγεται με την πρώτη έκθεση έργων στην Ελλάδα του αποκαλούμενου ως «νονού» της βρετανικής Ποπ Αρτ, Sir Peter Blake.
Αμφότεροι, μέσα από διαφορετικές φιλοσοφίες και στάσεις ζωής έρχονται και συνομιλούν για τον άνθρωπο: ο Blake αναφέρεται στη σημασία των ειδώλων εκθέτοντας δημιουργίες κολλάζ από την πιο πρόσφατη σειρά που φιλοτέχνησε, «Joseph Cornell’s Holida» (2017-2019), ο δε Κοτσιρέας παραθέτει διδάγματα Ιστορίας μέσα από τις προσωπικότητές που προσκάλεσε σε ένα υποθετικό γεύμα. Αμφότεροι, και καθένας με τον δικό του τρόπο, προσκαλούν το κοινό να ανακαλύψει τις δικές τους συγγένειες με τα πρόσωπα που σημάδεψαν τον πολιτισμό μας.
Λήψη μέρους της εγκατάστασης «Μεταμορφώσεις» (2017-2024) του Στ. Κοτσιρέα, στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. @Νεκταρία Μαραγιάννη
Παρότι οι προσωπικότητες δεκατέσσερις, ο Κοτσιρέας τοποθετεί δύο ακόμη καρέκλες (άδειες) στο μέσον του τραπεζιού και δύο άδειες γυάλες στη θέση του πιάτου, καλώντας το κοινό να γίνει μέρος του έργου γράφοντας τις σκέψεις του σε χαρτάκι και ρίχνοντάς το έπειτα μέσα σε μία από αυτές. Ώστε, στη συνέχεια, να τοιχοκολληθούν και με τον τρόπο αυτό ο καλλιτέχνης προσκαλεί το κοινό να συμβάλει στη δημιουργία ενός νέου αφηγήματος για την εποχή μας.
Ερωτήματα που τίθενται καθώς περιηγούμαστε στην αίθουσα είναι ποιο το περιεχόμενο συζήτησης ανάμεσα σε προσωπικότητες όπως η Άννα Φρανκ και η Σιμόν ντε Μπωβουάρ τις οποίες ο Κοτσιρέας τοποθέτησε να κάθονται απέναντι στο τραπέζι, όπως και ποιο θα μπορούσε να ήταν πιθανόν το ένα μόνο αντικείμενο που θα προσδιόριζε κάθε προσωπικότητα εάν ο καλλιτέχνης καλείτο να τοποθετήσει μόνο ένα.
Αποτελώντας σημεία κατατεθέν για την ταυτότητα των προσωπικοτήτων τα αντικείμενα, θα μπορούσε να λεχθεί ότι «κουβαλούν» κάτι από τη ζωή τους, όπως το ημερολόγιο για την Άννα Φρανκ, ο τηλεβόας για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η παλέτα χρωμάτων για τον Πικάσο, ένα κερί όπως και η λέξη «Ιθάκη» για τον Καβάφη, ένα ποτήρι ως μεταφορά για το κώνειο που ήπιε ο Σωκράτης.
Λήψη μέρους της εγκατάστασης «Μεταμορφώσεις» (2017-2024) του Στ. Κοτσιρέα, στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. @Νεκταρία Μαραγιάννη
Σε θέση ευθεία στον τοίχο πίσω από την καρέκλα κάθε μίας από τις προσωπικότητες ο Κοτσιρέας έχει τοποθετήσει ένα ζωγραφικό του έργου που συνάδει με αυτή, εξαίρεση ένα βίντεο πίσω από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Το ζωγραφικό έργο πίσω από τον Μότσαρτ διαφέρει σε απόσταση από τα υπόλοιπα οδηγώντας μας σε άλλη αίθουσα της Πινακοθήκης, όπου ερχόμαστε αντιμέτωποι με μέρος των έργων του εμβληματικού Blake. Ο παιδικός ενθουσιασμός διατρέχει όλο το έργο του, στην τρέχουσα έκθεση δίνεται έμφαση στο μέσο που έκανε την τέχνη του γνωστή σε όλο τον πλανήτη: το κολλάζ.
Παρουσιάζονται δημιουργίες από την πιο πρόσφατη σειρά που φιλοτέχνησε, «Joseph Cornell’s Holiday» (2017-2019), η οποία είναι αφιερωμένη στον σουρεαλιστή πρωτοπόρο του ασαμπλάζ Joseph Cornell (1903–1972), μαζί με μερικά από τα πιο γνωστά εξώφυλλα δίσκων που έχει φτιάξει, με χαρακτηριστικότερο όλων το «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» (1967) των Beatles. Στον ίδιο χώρο με αυτό το εξώφυλλο εκτίθεται ένα από τα πρώτα γλυπτά του Blake, το «Man Meeting a Tiger on a Bridge» (1960), χυτευμένο σε μπρούντζο.
Το εξώφυλλο του «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» (1967) των Beatles, όπως εκτίθεται στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. @Νεκταρία Μαραγιάννη
«Για μένα η ποπ αρτ συχνά έχει τις ρίζες της στη νοσταλγία: τη νοσταλγία των παλιών, λαϊκών πραγμάτων» σημειώνει ο Blake και συνεχίζει: «Και παρόλο που επίσης προσπαθώ συνεχώς να καθιερώσω μια νέα ποπ αρτ, αυτή που πηγάζει κατευθείαν από την εποχή μας, πάντα ανατρέχω στις πηγές του ιδιώματος και προσπαθώ να βρω τις τεχνικές φόρμες που θα αποτυπώσουν καλύτερα την αυθεντική αίσθηση της λαϊκής ποπ».
Ο Sir Peter Blake. Πηγή φωτ.: Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ
«Τόσο η εγκατάσταση ''Μεταμορφώσεις'' του Σταύρου Κοτσιρέα όσο και το έργο του Peter Blake προσκαλούν τους θεατές να αναζητήσουν καθοδήγηση στις προσωπικότητες που τους εμπνέουν να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Τα διδάγματα των σοφών, περασμένων αιώνων, τα έργα των συγγραφέων, φιλοσόφων και καλλιτεχνών, οι φιλανθρωπικές ενέργειες των μουσικών, οι στίχοι, οι λόγοι και οι θέσεις όλων όσων παρουσιάζονται στα έργα των Blake και Κοτσιρέα που εκτίθενται στις δύο αίθουσες των Δημιουργικών Συναντήσεων 2024 δημιουργήθηκαν από αγάπη για τον άνθρωπο και πίστη στην ικανότητά του να οικοδομήσει μια πιο ισότιμη και δίκαιη κοινωνία για όλους. Σε αυτές τις αξίες μπορούμε και οφείλουμε να ανατρέχουμε όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες συνθήκες που μας καλούν να οραματιστούμε ένα καλύτερο μέλλον», όπως αναφέρουν – μεταξύ άλλων – στο σημείωμα τους οι ιστορικοί τέχνης και επιμελήτριες της έκθεσης, Αννίτα Αποστολάκη και Αναστασία Μανιουδάκη.
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν θα μπορούσε να λείπει από τις Δημιουργικές Συναντήσεις 2024 η «Προσωπογραφία του Γεωργίου Αβέρωφ» (1874) του Σπυρίδωνα Προσαλέντη (1830-1895) από τη συλλογή της Πινακοθήκης Αβέρωφ. Η πολυεπίπεδη ευεργετική δράση του Γεωργίου Αβέρωφ, μέσα από δωρεές σημαντικών ποσών για φιλανθρωπίες, κοινωφελή έργα και δημιουργία εκπαιδευτικών και άλλων υποδομών, αποτελεί ακόμη και σήμερα πρότυπο για όσους αναζητούν τρόπους να ωφελήσουν το κοινωνικό σύνολο.
«Προσωπογραφία του Γεωργίου Αβέρωφ» (1874) του Σπυρίδωνα Προσαλέντη, όπως εκτίθεται στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. @Νεκταρία Μαραγιάννη
Η έκθεση, η οποία θα διαρκέσει έως τις 12 Ιανουαρίου 2025, συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο και εκπαιδευτικά εργαστήρια για το κοινό.
Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ, Μέτσοβο, ώρες λειτουργίας: 10:00 – 16:00, καθημερινά πλην Τρίτης
Κεντρική φωτ.: Λήψη μέρους της εγκατάστασης «Μεταμορφώσεις» (2017-2024) του Στ. Κοτσιρέα, στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ, στο Μέτσοβο. @Νεκταρία Μαραγιάννη
