Ένας ενδεχομένως από τους λόγους για τους οποίους ανατρέχουμε σε παλιές φωτογραφίες για ιστορικά γεγονότα είναι διότι αποτελούν αδιαμφισβήτητα τεκμήρια, πόσω μάλλον όταν σε αυτές απαθανατίζεται η ανθρωπότητα ή ένα μόνο μέρος της· διότι, αναλόγως της χρονικής στιγμής που έχουν τραβηχθεί οι φωτογραφίες, μπορούμε να μετάσχουμε νοητά στη ζωή τους πριν, κατά τη διάρκεια ή και μετά από μια καταστροφή που έχει σημαδέψει την ανθρωπότητα.
Αυτό συμβαίνει και κατά την παρατήρηση φωτογραφιών του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος. Ανάμεσα σε άλλες, φωτογραφίες από τη ζωή των Ελληνοεβραϊκών κοινοτήτων, πριν και κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτές τις φωτογραφίες έχουν απαθανατιστεί σε χαρούμενες οικογενειακές στιγμές και γάμους, έχουν επίσης απαθανατιστεί επαγγελματίες και μαθητές, γειτονιές και τόποι προσευχής.
Πρόκειται για στιγμές από τη ζωή τους προτού εκτοπιστούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξοντωθούν. Αποτελούν (σ.σ οι φωτογραφίες) μάρτυρες ότι οι καταδιωκόμενοι από τον Χίτλερ δεν έβλαψαν κανέναν, και ήταν -όπως οι υπόλοιποι- άνθρωποι που είχαν δικαίωμα να ζήσουν.
Φωτογραφία από τις συλλογές του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος
Στις φωτογραφίες που παρατηρούμε «ζωντανεύουν» οι παραπάνω από ένας γάμοι που τελέστηκαν σε μία ημέρα, δύο μικρά αγόρια και δύο άνδρες στεκούμενοι στην είσοδο του Δερματοπωλείου «Μ. ΚΟΕΝ», τέσσερα μέλη μιας οικογένειας καθισμένα σε όχημα της εποχής, δύο μαθήτριες να στέκονται αντίκρυ φορώντας τη χαρακτηριστική ποδιά της εποχής, χαλιά παραταγμένα να στεγνώσουν μετά την πλύση τους, μεταξύ άλλων.
Φωτογραφία από τις συλλογές του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος
Οι φωτογραφίες αυτές είναι ορισμένες μόνο από όσες συνθέτουν την έκθεση «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων 1941-1944». Πρόκειται για μία από τις συνολικά δύο υπαίθριες εκθέσεις φωτογραφίας - αφιέρωμα στις ελληνο-εβραϊκές κοινότητες, που κοσμεί τα stands της Βασιλίσσης Όλγας και διοργανώνεται από τον Δήμο Αθηναίων σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος και την εικαστικό Αρτέμιδα Αλκαλάη, με αφορμή την Διεθνή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος, που τιμήθηκε στις 27 Ιανουαρίου.
Φωτογραφία από τις συλλογές του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος
Το όνομα της εικαστικού Αρτέμιδος Αλκαλάη αναφέρθηκε διότι στα stands παρουσιάζονται φωτογραφίες και δικών της έργων. Η έκθεσή της φέρει τον τίτλο «Το Τραύμα ως Μνήμη και Ζωή» και θέτει ζητήματα ελευθερίας και μνήμης, απώλειας και τραύματος, από μια εικαστική σκοπιά. Κυρίαρχο στοιχείο το σπίτι, που σε καιρό ειρήνης είναι σύμβολο ασφάλειας, οικογενειακής θαλπωρής και παιχνιδιού, ενώ κλονίζεται και αφανίζεται σε καιρό πολέμου.
Ο οίκος μετατρέπεται σε εργαλείο ανάμνησης, ενδοσκόπησης, αλλά και όριο του μέσα με το έξω, της ασφάλειας και του τρόμου της απώλειας, όπως παρατηρούμε σε ένα έργο σε σχήμα σπιτιού. Μια κόκκινη κλωστή σε πολλαπλούς κύκλους σχηματίζει στο εσωτερικό του σπιτιού έναν λαβύρινθο, τον οποίο καλούνται να διασχίσουν δύο πρόσωπα.
Υπό μία άλλη οπτική, η κόκκινη αυτή κλωστή είναι το κουβάρι της μνήμης που ξετυλίγεται και συνδέει παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Έργο της Αρτέμιδος Αλκαλάη
Η «κλωστή» αυτή ταξιδεύει στα όμορφα και στα δύσκολα, στα αδιαχώριστα. Γίνεται επίσης η κλωστή με την οποία έχουν νοητά γραφτεί σε μπλουζάκια τα ρήματα «φοβούμαι», «πεινάω» και «κρυώνω». Καταστάσεις που οι Εβραίοι βίωναν είτε κρυβόντουσαν σε κάποιο υπόγειο ή σοφίτα δικής τους ή άλλης οικίας, είτε στοιβάζονταν σε βαγόνια τρένου δίχως επιστροφή.
Έργο της Αρτέμιδος Αλκαλάη
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν αύριο, Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου (15:00), από τον Δήμαρχο Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννης και τον Πρόεδρο του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος, Μάκη Μάτσα. Την διπλή φωτογραφική έκθεση -η οποία θα διαρκέσει έως τα τέλη Φεβρουαρίου- επιμελήθηκε και συντόνισε το Γραφείο Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων.
Η κεντρική φωτογραφία υπάγεται στις συλλογές του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος
Διαβάστε ακόμη:
To Ολοκαύτωμα δεν αφορά μόνο τους Εβραίους. Μας αφορά όλους
Ολοκαύτωμα: 80 χρόνια από τη διαδρομή Θεσσαλονίκη προς Άουσβιτς
Ολοκαύτωμα: 80 χρόνια μετά η Ευρώπη πονά
Η άρνηση του Ολοκαυτώματος και η έχθρα προς το Ισραήλ
