Σύμβολο κύρους, πολυτελούς φιλοξενίας αλλά και αστικού πολιτισμού, η αιώνια Μεγάλη Κυρία των Αθηνών, το Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία, μέλος της The Luxury Collection, γιορτάζει τα 150 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας της στην καρδιά της πρωτεύουσας. Το liberal.gr ιχνηλατεί την ιστορία του εμβληματικότερου τοπόσημου της Αθήνας, η οποία ξεκινά με ένα… τέλος. Το τέλος της περιπλάνησης ενός ανήσυχου επιχειρηματικού πνεύματος.
Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα. Το ισχυρό ρεύμα εύπορων ταξιδιωτών θέτει επιτακτικά το θέμα της υποδομής, ιδιαίτερα στην Αθήνα, την πρωτεύουσα του νεοσύστατου έθνους.
Μια ξενοδοχειακή μονάδα εγκαθίσταται στο πιο εμβληματικό κτίριο της πλατείας Συντάγματος - στο Μέγαρο Δημητρίου. Ιδιοκτήτης της, ο Σάββας Κέντρος. Χαρακτηρίζεται ως ο «περιπλανώμενος Ηπειρώτης»…που δεν στεριώνει σε καμία δουλειά, αλλά η συνέχεια τον δικαιώνει.
Στη βιογραφία του ο Θεόδωρος Π. Πετρακόπουλος αναφέρει: «Περί του Σάββα Κέντρου, ο Βλάσιος Γαβριηλίδης παρείχε εν τη υπό τούτου εκδιδομένη εφημερίδα Ακρόπολις Αθηνών τας εξής πληροφορίας: Ο κυρ Σάββας, περιεργότατος τύπος ανθρώπου επιχειρηματίου. Έφυγεν από την πατρίδα του […] φέρων την κάπαν και τα κουμπούρια του εις το σελάχι […] έφηβος εις Κέρκυραν».
«Πλανώμενον εις την Σπιανάδαν, τον συνήντησε συμπατριώτης του και τον εξαπέστειλεν εις Αγρίνιον» ως βοηθό παντοπωλείου. «Μετ’ ολίγον, εις την θεσσαλικήν επανάστασιν του 1854, αρματολός εν σώματι […] και ήλθεν εις τας Αθήνας» όπου προσελήφθη στην υπηρεσία του «Αλέξανδρου Νένου, εκ Βλαχίας, ως σωματοφύλαξ».
Υπό την ιδιότητά του αυτή «διήλθεν όλην την Ευρώπην σχεδόν και κατέληξεν εις το Βουκουρέστι» για να επιστρέψει στην Αθήνα «ευρωπαίος πλέον κατά το ένδυμα» και να προσληφθεί στο «Ξενοδοχείο των Ξένων».
1874: Το πρώτο πολυτελές ξενοδοχείο της Αθήνας
Η έντονη προσωπικότητά του όμως δεν κράτησε πολύ τον Σάββα Κέντρο σε αυτή τη θέση, ο οποίος αποφάσισε να γίνει ο ίδιος διευθυντής ξενοδοχείου με οικονομική στήριξη του πρώην εργοδότη του, Νένου. Ο Κέντρος, «ενοικιάσας την οικίαν Γιαννοπούλου, νυν Καλαμάρα, εν τη γωνία των οδών Σταδίου και Καραγεώργη της Σερβίας, παρά την πλατείαν Συντάγματος» ονόμασε το ξενοδοχείο του, Μεγάλη Βρεταννία.
Άνοιξη 1874. Το Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία ξεκινά επίσημα τη λειτουργία του. Το πρώτο πολυτελές ξενοδοχείο της Αθήνας είναι γεγονός. Πρώτος πελάτης, ο «Βενιζέλος Ρούφος, μέλος της προσωρινής κυβερνήσεως, όστις επλήρωνε τότε 150 δραχμάς μηνιαίως».
Το ξενοδοχείο γίνεται ιδιαίτερα αγαπητό σε προσωπικότητες από κάθε χώρο. «Οι ξένοι έτρεχον πλέον και πλειστάκις ευρίσκοντο εις την ανάγκην ν’ απελθώσιν άπρακτοι, διότι τα δωμάτια πάντα ήσαν κατειλημμένα».
Έτσι προέκυψε η ανάγκη για επέκταση του ξενοδοχείου και το 1874 νοικιάστηκε επί των οδών Βασιλέως Γεωργίου Α’ και Πανεπιστημίου το μέγαρον Λημνίου, πλούσιου καπνέμπορου της Τεργέστης και ευεργέτη του ελληνικού κράτους.
Έκτοτε τα σκαλιά της εισόδου θα διαβούν αρχηγοί κρατών, βασιλείς και σημαντικές προσωπικότητες, για αναψυχή, συνεδριάσεις που θα μείνουν στην ιστορία και συνευρέσεις που θα γράψουν ιστορία και θα αλλάξουν το ρου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Τέσσερα χρόνια μετά, στα 1878, μια συνάντηση σημαδεύει ανεξίτηλα την πορεία του Ξενοδοχείου. Ο Κέντρος έρχεται σε επαφή με το νεωτερικό πνεύμα του Ευστάθιου Λάμψα. Ενός σπουδαίου Έλληνα που, με έξοδα του Παλατιού, κάνει λαμπρές σπουδές στη Γαλλία στον τομέα της εστίασης και της φιλοξενίας.
Συμφωνούν δια λόγου τιμής να αναλάβουν την ξενοδοχειακή επιχείρηση από κοινού. Η συνεργασία εμφυτεύει τη γαλλική λάμψη στην καρδιά της Αθήνας. Η Μεγάλη Βρεταννία γίνεται ακόμα πιο μεγάλη, με την κατασκευή νέων επιβλητικών φουαγιέ και χώρων επίσημων δείπνων. Η αισθητική και η γευσιγνωσία του Λάμψα βρίσκουν γόνιμο χώρο να αναπτυχθούν.
1889-1896: Εποχή Λάμψα – Εποχή Λάμψης
Η πολυτέλεια… οι διακοσμητικές λεπτομέρειες… η ποιότητα των γευμάτων και των οίνων είναι πρωτοφανείς για την αθηναϊκή αστική ζωή. Το μυστικό: οι πολύτιμες παρεμβάσεις της Παλμύρα Παλφρουά -και μετέπειτα- Λάμψα.
Η νεαρή σύζυγος του Ευστάθιου με το εκλεπτυσμένο γούστο αναλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την επιμόρφωση του προσωπικού στο savoir faire σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.
Η παρουσία της στο Ξενοδοχείο σηματοδοτεί μια νέα φάση ακμής. Οι επισκέπτες αυξάνονται, ειδικά μετά τη συμφωνία με τον τουριστικό κολοσσό Thomas Cook.
Το 1889, ένας κύκλος κλείνει με τον θάνατο του Σάββα Κέντρου και ένα νέο επιχειρηματικό κεφάλαιο ανοίγει.
Ο Ευστάθιος Λάμψας γίνεται ο μοναδικός ιδιοκτήτης, και το Ξενοδοχείο μετονομάζεται σε Hotel de la Grande Bretagne.
Η εποχή των dîners-dansants, των «τέιων» και των Χορών της Αμυγδαλιάς
Το 1891, εγκαινιάζεται στο ξενοδοχείο ένα νέο πολυτελέστατο εστιατόριο με ιδιαίτερα πλούσιο διάκοσμο και προσεγμένη επίπλωση. Καθιερώνεται ως ένας από τους ελάχιστους χώρους στην Αθήνα που προσφέρει υψηλού επιπέδου ευρωπαϊκή κουζίνα.
Τρία χρόνια αργότερα, το 1894, το δαιμόνιο μυαλό του Στάθη Λάμψα επινοεί τα περίφημα χορευτικά δείπνα «dîners-dansants», συνοδεία ζωντανής ορχήστρας.
Τον Ιούνιο του 1894, η Μεγάλη Βρεταννία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Λάμψας αγκαλιάζει την ιδέα του Pierre de Coubertin και το Ξενοδοχείο γίνεται Επίσημος Χορηγός.
Τον Μάρτιο του 1896 η πρώτη Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή συνεδριάζει επί ελληνικού εδάφους, στις αίθουσες της Μεγάλης Βρετανίας. Την πρώτη μέρα των Αγώνων, οι επισκέπτες απολαμβάνουν τη φωταγώγηση του Παρθενώνα από τα μπαλκόνια του Ξενοδοχείου.
1910-1944: Η εποχή της παγίωσης
Είμαστε πλέον στα 1910. Οι τουριστικές ροές των Δυτικοευρωπαίων προς την Νότια Μεσόγειο αυξάνονται. Όταν, ανέλπιστα, εμφανίζεται στην Αθήνα ένας κοσμοπολίτης νεαρός δημοσιογράφος με φρέσκιες ιδέες και ισχυρές διασυνδέσεις, ο Θεόδωρος Πετρακόπουλος, ο Λάμψας δεν χάνει την ευκαιρία.
Τού προσφέρει τη διεύθυνση του ξενοδοχείου και, σύμφωνα με τα κοινωνικά ήθη της εποχής, το χέρι της μοναχοκόρης του, Μαργαρίτας. Έτσι, στην λαμπερή δεκαετία της Μπελ Επόκ, επισφραγίζεται ένα νέο ξεκίνημα για τη Μεγάλη Βρεταννία.
Στη διετία 1918-1919 η εποχικότητα του τουρισμού διευρύνεται. Ο Θεόδωρος Πετρακόπουλος οραματίζεται επέκταση και αναζητά στήριξη για δημιουργία νέων εφάμιλλων μονάδων.
Στρέφεται στον προσωπικό του φίλο, Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος εισάγει θεσμικές καινοτομίες για την ανάπτυξη του κλάδου.
1924-1925: Η επιχείρηση συνεχίζει την επιτυχημένη πορεία της, πάνω στις υγιείς βάσεις που έθεσε ο Ευστάθιος Λάμψας. Οι εορταστικές εκδηλώσεις στις αίθουσες του ξενοδοχείου πληθαίνουν, και η σταθερή ζήτηση οδηγεί σε επέκταση του ξενοδοχείου με πρόσοψη επί της οδού Βουκουρεστίου. Η αισιοδοξία κυριαρχεί.
Το 1929, γίνεται σαφής πλέον η ανάγκη θεσμικής οργάνωσης του άναρχου τουριστικού τοπίου στη χώρα και προωθείται η ίδρυση του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ).
Η περίοδος 1930-1933 κατά την οποία εγκαινιάζεται και η νέα πτέρυγα του ξενοδοχείου συμπίπτει με μια αρνητική διεθνή συγκυρία. Η ύφεση του Μεγάλου Κραχ μεταδίδεται και στην Ευρώπη και προκαλεί προσωρινά ανατροπές στο τουριστικό ρεύμα.
Ωστόσο, εξαιτίας των γεωπολιτικών εξελίξεων, η Ελλάδα αναδύεται ως ελκυστικός προορισμός -- γεγονός που φέρνει γρήγορη ανάκαμψη του τουρισμού.
Οι πρωτοχρονιάτικες δεξιώσεις και οι αποκριάτικοι χοροί της Μεγάλης Βρεταννίας καθιερώνονται σε κορυφαία κοσμικά γεγονότα και παράλληλα, Αθηναίοι και ξένοι επισκέπτες συναθροίζονται σε απογευματινά χορευτικά «τέϊα», πολιτικά γεύματα και συνεστιάσεις.
Στη δεκαετία του ’30, η Μεγάλη Βρεταννία καθιερώνει τον Χορό της Αμυγδαλιάς σαν κορυφαίο κοσμικό θεσμό που γεμίζει τις ανθοστόλιστες αίθουσες του ξενοδοχείου με την αφρόκρεμα της Αθηναϊκής κοινωνίας.
1945-2003 Η μετάβαση στο διεθνές πλαίσιο
Στην αυγή της δεκαετίας του ‘50 το ξενοδοχείο ανασυγκροτείται εσωτερικά και εγκαινιάζει μια νέα πτέρυγα στην πρόσοψη της οδού Βουκουρεστίου. O τουρισμός γνωρίζει άνοδο, και ο αριθμός των επισκεπτών αυξάνεται ραγδαία.
Τα πρώτα Ελληνικά καλλιστεία διοργανώνονται σε αίθουσα του ξενοδοχείου. Στα έτη 1954-1960 το ξενοδοχείο αλλάζει προσωρινά επωνυμία, σε «Petit Palais» εξαιτίας της λαϊκής δυσαρέσκειας για τη βρετανική κατοχή της Κύπρου. Το τμήμα του κτιρίου Χάνσεν, μετά από 100 χρόνια λειτουργίας, κατεδαφίζεται, χτίζεται εκ νέου και επεκτείνεται.
Το 1959, εγκαινιάζεται επίσημα το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία της νέας εποχής. Ένα μεγαλοπρεπές συγκρότημα, εφάμιλλο των καλύτερων ξενοδοχείων πολυτελείας της Ευρώπης.
Κοσμικές εκδηλώσεις διεθνούς ακτινοβολίας, επιδείξεις οίκων μόδας, χοροεσπερίδες και αφίξεις διασημοτήτων διαμορφώνουν τον σύγχρονο χαρακτήρα του.
1965-1967: Μετά από παρότρυνση στελεχών του ΕΟΤ, η επιχείρηση αναλαμβάνει την διεύθυνση του Καζίνο Μοντ Παρνές, προκειμένου να συμβάλλει στην ανάπτυξή του.
Το 1974, ο Απόστολος Δοξιάδης και η Μαργαρίτα Λάμψα-Πετρακοπούλου ενισχύουν σημαντικά την Διεύθυνση της επιχείρησης ως σύμβουλοι, σε εποχές διεθνούς και εγχώριας ύφεσης.
Το θρυλικό GB Corner αποτελεί προσωπικό δημιούργημα του Απόστολου Δοξιάδη. Εξελίσσεται σε κορυφαίο στέκι πολιτικών, διανοούμενων και λογοτεχνών.
Με την πτώση της χούντας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει από την εξορία και διαμένει στον πέμπτο όροφο του ξενοδοχείου. Εκεί θα σχηματίσει την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, εγκαινιάζοντας την εποχή της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα.
Στα 1975 παρά τις οικονομικές δυσκολίες, η Μεγάλη Βρεταννία επισφραγίζει τη διεθνή αναγνώριση στον κλάδο. Το δίπλωμα Excellence Europeenne απονέμεται από την ομώνυμη επιτροπή με έδρα το Παρίσι στην οικογενειακή επιχείρηση του ξενοδοχείου για το επίπεδο φιλοξενίας που παρέχει επί έναν ολόκληρο αιώνα και τη συμβολή του στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Τουρισμού Πολυτελείας.
Αρχές του ’80, οι σουίτες πολυτελείας του Ξενοδοχείου ανακαινίζονται με ιδιαίτερη αισθητική και πολυτέλεια.
Κατόπιν αιτήματος του Κωνσταντίνου Καραμανλή, στο ξενοδοχείο εγκαθίσταται ένα υπερσύγχρονο τηλεπικοινωνιακό κέντρο, αναβαθμίζεται ο εξοπλισμός και φιλοξενούνται οι Ευρωπαίοι ηγέτες των χωρών-μελών της ΕΟΚ.
To 1998, η Sheraton εξαγοράζεται από την Starwood Hotels and Resorts. Ένα χρόνο αργότερα, η επιχείρηση ΛΑΜΨΑ Α.Ε. και το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία περνούν στον έλεγχο του ομίλου Regency Entertainment S.A.
To ξενοδοχείο γίνεται μέλος της Luxury Collection της Starwood Hotels and Resorts. Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, ανακαινίζεται ριζικά και παίρνει τη σημερινή του μορφή.
Η Μεγάλη Βρεταννία σήμερα
2016-2024: H Starwood Hotels and Resorts εξαγοράζεται από τον αμερικανικό ξενοδοχειακό όμιλο Marriott International. Μέχρι το 2020, ο καθολικός έλεγχος διαχείρισης της ''Λάμψα’’ περνάει στην οικογένεια Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη.
Την άνοιξη του 2024 το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία συμπλήρωσε 150 χρόνια λειτουργίας. Παραμένει ιστορικό τοπόσημο της Αθηναϊκής πρωτεύουσας, λαμπρό σύμβολο παράδοσης, διαχρονικής κομψότητας και φιλοξενίας. Ένας «φάρος» αστικού πολιτισμού για τη νέα χιλιετία.
Παρακολουθώντας την έκθεση «Ένα Ταξίδι στον Χρόνο: The Immersive Experience» που πραγματοποιήθηκε στο Grand Ballroom της Μεγάλης Βρεταννίας τον Φεβρουάριο, ο θεατής ζει την απόλυτη βιωματική εμπειρία.
Την Τρίτη 9 Απριλίου 2024, στην επίσημη επέτειο των 150 χρόνων από την έναρξη λειτουργίας του Ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία πραγματοποιήθηκε και η επίσημη πρεμιέρα του ιστορικού ντοκιμαντέρ «150 Χρόνια Μεγάλη Βρεταννία: Η ιστορία μέσα στην Ιστορία» στο Θέατρο Παλλάς, με καλεσμένους εκπροσώπους της πολιτικής, επιχειρηματικής και κοινωνικής σκηνής της Αθήνας.
Ζωντανεύοντας την ιστορία με τη φωνή του Παύλου Τσίμα που ανέλαβε την αρχισυνταξία και την αφήγηση, αλλά και με μουσική που συνέθεσε ο Μίνως Μάτσας, η ταινία αναδεικνύει τη διαχρονική σχέση της Μεγάλης Βρεταννίας με την εξέλιξη της Αθήνας: «Στην ιστορική σκιά του Παρθενώνα, 150 χρόνια τώρα, ένα Ξενοδοχείο γράφει τη δική του ιστορία. Στα σαλόνια της Μεγάλης Βρεταννίας χτυπούσε η καρδιά της πόλης. Στα δωμάτιά της φιλοξενήθηκαν μορφές θρυλικές, στους διαδρόμους της παίχτηκε και κρίθηκε πολλές φορές η μοίρα της Ελλάδας και κάτω από τα παράθυρά της έκανε παρέλαση η Ιστορία…».
Το σενάριο που υπογράφει η Νατάσα Σέγκου παρουσιάζει τις μαρτυρίες προσωπικοτήτων, όπως ο ιστορικός και συγγραφέας του βιβλίου «Μεγάλη Βρεταννία - Ένα ξενοδοχείο-σύμβολο» Άγγελος Φ. Βλάχος, ο Πρώην Διευθύνων Σύμβουλος, πρώην Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ελληνικών Ξενοδοχείων ΛΑΜΨΑ ΑΕ και δισέγγονος του Ευστάθιου Λάμψα Απόστολος Δοξιάδης, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Βατόπουλος, η βασίλισσα Άννα Μαρία, ο Καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του ΕΚΠΑ Κώστας Κωστής, ο Πλοιοκτήτης & Βασικός μέτοχος της Εταιρείας Ελληνικών Ξενοδοχείων ΛΑΜΨΑ ΑΕ Θανάσης Λασκαρίδης και η Πρόεδρος του Δ.Σ. της Εταιρείας Ελληνικών Ξενοδοχείων ΛΑΜΨΑ Α.Ε. Χλόη Λασκαρίδη.
Στην πρεμιέρα παρευρέθηκαν σημαντικές προσωπικότητες από τον κόσμο της πολιτικής, της φιλοξενίας, του εφοπλισμού, των media και της τέχνης, ανάμεσά τους και πρώην Πρωθυπουργοί.
Ακολούθησε μια φαντασμαγορική εκδήλωση στο Ξενοδοχείο με μουσικοχορευτικά δρώμενα και τραγούδια από διαφορετικές δεκαετίες, με τη φωνή της τραγουδίστριας Όλγας Βενέτη, καθώς και εμπνευσμένες συνθέσεις εδεσμάτων, βασισμένες στην πλούσια γαστρονομική ιστορία του Ξενοδοχείου, από τον Executive Chef της Μεγάλης Βρεταννίας Αστέριο Κουστούδη, συμπλήρωσαν τη μαγική βραδιά.
Το Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία, η Μεγάλη Κυρία των Αθηνών, φωτίζει την καρδιά της πόλης και αποτελεί σύμβολο του αστικού πολιτισμού του χτες, του σήμερα και του αύριο. Μείνετε λοιπόν συντονισμένοι για τις #AlwaysGrand εμπειρίες που έρχονται!
